Les
Sources manuscrites de la théorie de la musique (S. IX-XVI)
______________________
ANSBACH, Staatliche
Bibliothek (D-AN)
Ms. lat. 161
c. 1370-1400. Orig. Allemagne – 42-51 « Quoniam
experientia teste voces et omnes soni... » – RISM B III, 3 (1986), p. 3-4.
http://daten.digitale-sammlungen.de/0005/bsb00053965/images/
AUGSBURG,
Archiv des Bistums Augsburg (D-Aab)
K 81 (I)
1507. Orig. Augsburg, Benediktiner (*Krämer,
Handschriftenerbe, 1989, p. 32) – 60r-79r et 125v-126v Veit Bild, Stella
Musicae (cf. Veit Bild : Stella musicae
Iuvenibus, artisque eiusdem adhuc novellis, Vera propter principia inde nanciscenda
edita [Augsburg] 1508 fac-similé) – RISM B III, 3 (1986), p. 4-5.- RISM B III, 6
(2003).
K 81 (II)
1507. Orig. Augsburg, Allemagne – 1 « Divide
lineam monochordi in 100 partes... » ; 71v-73v « Musica (una ex
septem artibus liberalibus) est facultas differentias acutorum et gravium
sonorum... » – RISM B III, 3 (1986), p. 5.- RISM B III, 6 (2003).
AUGSBURG, Staats-
und Stadtbibliothek (D-As)
2° Cod. 207
Avant 1514. Orig. Augsburg, St-Ulrich et Afra (*Krämer,
Handschriftenerbe, 1989, p. 34) – 254v-255 « Monochordum regulare
quinque circini fractionibus... » ; 257-264v « Quinque sunt
species perfectionis scilicet unisonus, tertia, quinta... » ; 278-289
Melchior Schanppecher, Musica figurativa – RISM B III, 3 (1986), p.
5-6.- RISM B III, 6 (2003).
+ 4° Cod. 149
1501-1509. Conçu et copié par Leonhard Wagner
(Aubsburg, St-Ulrich et Afra / Irsee) – 4r « De iocunditate et mesticia
octo tonorum. Primus tonus seu modus in suo cursu nobilis et habilis
appellatur eo quod ad omnes effectus habilis et aptus esse videatur... » –
Gehrt, 4° Cod. 1-150, 1993, p. 196.
+ 4° Cod. 176
Dernier tiers du xve s. Orig. Allemagne du
Sud – 24r-26r TRAD. Holl. V (prol.).
8° Cod. 62
1481-1483. Orig. Allemagne. Prov. Augsburg, St-Ulrich
et Afra – 95-120 « Decens namque videtur et venustum ut si quod ordiendum
est... » ; 121-144v « Quia compertum est esse notabilem
diversitatem in intonando psalmos... » – RISM B III, 3 (1986), p. 7-8.-
RISM B III, 6 (2003).
8° Cod. 100
Début du xvie
s. Orig. Augsburg, St-Ulrich et Afra, Allemagne. Prov. Veit Bild – 32v-34
« Musica est facultas differentias acutorum et gravium sonorum sensu et
ratione... » – RISM B III, 3 (1986), p. 8.- RISM B III, 6 (2003).
8° Cod. 103
Début du xvie
s. Orig. Augsburg, St-Ulrich et Afra. Prov. Veit Bild – 181-184v « Musica
(una septem ex artibus liberalibus) est facultas differentias acutorum et
gravium sonorum... » – RISM B III, 3 (1986), p. 8-9.- RISM B III, 6
(2003).
4° Cod. Mus. 1
1497-1502. Orig. Allemagne – 1-10v Ulrich Flordigal
<Musica>, « Musica est scientia modum cantandi
administrans... » – RISM B III, 3 (1986), p. 6-7.- RISM B III, 6 (2003).
AUGSBURG,
Universitätsbibliothek (D-Au)
II, 1, 2° 38
1473, 1476. Orig. Allemagne. Prov. abbaye
Sainte-Croix de Donauwörth – 173v GEN DISC. Differentia ; 174a-177v
« Musica est motus vocum rationabilium in arsim vel thesim » ;
177v-180v « Cantus est descensus vel ascensus ab ut in la... » – RISM
B III, 3 (1986), p. 9-10.
II, 1, 4° 61
xve s. (seconde
moitié). Orig. (?) et prov. abbaye Sainte-Croix de Donauwörth, puis Fürstlich
Oettingen-Wallersteinsche Bibliothek, Maihingen et Harburg (vers 1950) ;
depuis 1987 à la Bibliothèque universitaire d'Augsbourg – 1-12 « Quoniam
circa artem musicalem multi hodiernis temporibus cantando delyrant, ut ergo
ignorancie nubem expellamus, de cantu mensurali proponimus artem
compendiosam... » – RISM B III, 6 (2003).
II, 1, 4° 75
Vers 1488. Orig. Allemagne. Prov. Deggingen (*Krämer,
Handschriftenerbe, 1989, p. 163) – 1-58v HUGO SPECHTSH. – RISM B III, 3
(1986), p. 10.
II, 2, 2° 6
xve s. Orig. Füssen.
Prov. Fürstlich Oettingen-Wallersteinsche Bibliothek, Maihingen et Harburg –
CANT. PASS. – RISM B III, 6 (2003).- Facsimilé in : MGG,
Sachteil 7 (1997), col. 1457-1458.
BAD-HERSFELD,
Kirchliches Rentamt (D-BHFr)
Ms. sans cote
Vers 1025-1050. Orig. Allemagne du Sud. Prov.
Hersfeld – BOETH. mus. (fragm.) – RISM B III, 6 (2003).- Bernhard/ Bower,
Glossa (Kommentar- und Registerband, 2011), p. 13.
BAMBERG,
Archiv des Priesterseminars (D-BAps)
Rep 29/2
xie s. (première moitié). Orig. Région de Toul (ou de
Metz). Prov. Bamberg – 1+2 BOETH. mus. (fragm.) ; 3 MUS. ENCH.
(fragm.) ; 4 HUCBALD. (fragm.) ; 5 BOETH. mus. (fragm.) – RISM B III,
6 (2003).
BAMBERG,
Staatsbibliothek (D-BAs)
Class. 9
Fin du xe
s. Orig. Allemagne du Sud (M. Huglo) ; Lorraine ou Belgique (*Hoffmann,
Handschriften). Prov. Chapitre de Bamberg – 1-14v MUS. ENCH. ; 15v-48v
SCOL. ENCH. ; 49-150 BOETH. mus. ; 151-170 MART. CAP. (exc.) – RISM B
III, 3 (1986), p. 10-11.- RISM B III, 6 (2003).- Teeuwen,
Harmony, 2002, p. 29-30 n. 71.
https://www.bavarikon.de/object/bav:SBB-KHB-00000SBB00000080?cq=&p=-1
Class. 28
c. 1050-1075. Orig. Allemagne. Prov. Chapitre de
Bamberg – 29-32 BERNO prol. ; 32r-v 32v GUIDO micr. (exc.) ; 32v
MACROB. (exc.) – RISM B III, 3 (1986), p. 11-12.- RISM B III, 6 (2003).
Class. 36
c. 1000 (f. 50-87v). Orig. un scriptorium du Nord
de la France. Prov. Chapitre de Bamberg – 50-87v « Inter soliloquium et
dialogum talis differentia est... » (GLOSS. Aug.) (éd. Le Bœuf,
Commentaire) – RISM B III, 3 (1986), p. 12.- RISM B III, 6 (2003).- CSEL
102, p. 48-50.
Lit. 5
1001. Orig. Reichenau. Prov. Chapitre de Bamberg –
4v « Primum quaerite regnum Dei... » ; 5
« Nonanoeane... » ; 6r-27r TON. METT. ; 27v TRAD. Notk. – RISM B
III, 3 (1986), p. 12-13.- RISM B III, 6 (2003).- Michael Klaper, Die
Musikgeschichte der Abtei Reichenau im 10. und 11. Jahrhundert (Wiesbaden,
2003 ; Beihefte zum Archiv für Musikwissenschaft, 52), p. 31-73, passim.
http://bavarikon.de/object/SBB-KHB-00000SBB00000127?cq=&p=-1
Lit. 10
xiie s. Orig. Allemagne. Prov. Chapitre de Bamberg –
98v « Primus ut exurge… » – RISM B III, 6 (2003).
Lit. 115
Vers 1275-1285 et fin xiiie ou début xive s. Orig. France
(Paris *Everist, Music), Italie (f. 65r-79r). Prov. Chapitre de Bamberg
– 65-79 AMERUS (74v NEUM. Eptaphonus) ; 79r-v MENS. Sciendum – RISM B III,
3 (1986), p. 13-14.- RISM B III, 6 (2003).
http://bvbm1.bib-bvb.de/webclient/DeliveryManager?custom_att_2=simple_viewer&pid=2957869
Lit. 160
xiie s. Orig. Bamberg, Michelsberg (?). Prov. Chapitre
de Bamberg – 21 : « Hora six ex punctis quinis... » ;
21v HERMANN. expl. ; 22 HERMANN. vers. ; 22v « Diapente et
diatessaron symphonie intense ac remisse... » ; 23 : MOD. Protus
finit (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p.
69-74) ; 24 « Cui compoti regulas... » ; 24 « Primus
embolismus... » ; 24 « Idus aprilis etiam sexis... »
– RISM B III, 3 (1986), p. 14-15.- RISM B III, 6 (2003).
Varia 1
c. 1000. Orig. Werden. Prov. Chapitre de Bamberg –
2-38 SCOL. ENCH. ; 38v-40+42v-46v COMM. BR. ; 40v-41v+47-59v+61v MUS.
ENCH. ; 41v-42 BOETH. mus. (I,21) ; 42r-v BOETH. mus. (I,20) ;
59v-61 ORG. Bamb. I ; 61v-63 ISID. etym. (exc.) ; 63r-v ORG. Bamb.
II ; 65-66 CANT. Observandum – RISM B III, 3 (1986), p. 15-17.- RISM B
III, 6 (2003).
http://www.bavarikon.de/object/bav:SBB-KHB-00000SBB00000078?cq=&p=-1
BERLIN,
Staatsbibliothek Preussischer Kulturbesitz (D-B)
Diez B. Sant. 66.4
Fin du viiie
s. Orig. cour de Charlemagne. Prov. St-Faustinus, Brixen/Bressanone – 336-343
ISID. etym. – RISM B III, 6 (2003).- Anneli Luhtala, « ‘Excerpta’ da Prisciano, Diomede e Pompeo compilati da
Pietro da Pisa nel codice Bruxell. II 2572 », in : Manuscripts and
Tradition of Grammatical Texts from Antiquity to the Renaissance (...), éd.
Jacqueline Hamesse (Louvain-la-Neuve, 1994), 327-350.- Claudia Villa,
« Cultura classica e tradizioni longobarde : tra latino e
volgari », in : Paolo Diacono. Uno scritore fra tradizione
longobarda e rinnovamento carolingio (...) (Udine, 2000 ; Libri e
biblioteche, 9), 575-600.
http://digital.staatsbibliothek-berlin.de/werkansicht/?PPN=PPN685264297&PHYSID=PHYS_0001
Diez B. Sant. 151
xiiie s. Orig.
inconnue. Prov. Laurentius Santen – 1-32 IOH. COTT. mus. – RISM B III, 6
(2003).
Ms. lat. fol. 258
xvie s. (après 1512, dates relevées 1515 [explicit f.
18v], 1516). Orig. Allemagne (d'après la notation musicale) – 1-18v
« Musica est peritia modulationis in distincto sono... » ;
4v : « Iste Tubal cantu gaudens... Marmoream tellus Syria vervat
adhuc », cf. N. Wollick, Enchiridion musices (Paris, 1512), f.
a3v-a4. – RISM B III, 3 (1986), p. 18.- RISM B III, 6 (2003).
Ms. lat. fol. 600
premier quart du xve s. Orig. France (?). Prov. Paris, Baillieu ;
Collection William Morris – 1-2v TRAD. Mur. I ; 2v-11 IOH. MUR. spec. –
RISM B III, 3 (1986), p. 18-19.
Ms. lat. qu. 23 (cf. PL-K)
Ms. lat. qu. 106
Seconde moitié du xie s. (f. 157-169) ; xiie s. (170 ss.). Orig. Allemagne (espace rhénan).
Prov. Maria Laach, Allemagne – 157-169 WILLEH. HIRS. ; 169 tableau du
grand système parfait ; 170-178v THEOG. METT. ; 179-182 tonaire
(cf. Huglo, Tonaires, p. 234-235, 256) ; 182r-v « Normula rite
tono primo datur ista... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli...
[Turnhout, 2011], p. 101-102) ; 182v « Primus ut Exurge Rorate... »
(éd. ibid., p. 102) ; 182v-183r « Ter protus inclinat
et se modulando fatigat... » (éd. ibid., p. 103-104) ;
183r « Ecce modus primus sic noscitur atque secundus... » (éd. ibid.,
p. 104) ; 183r-v « Primi toni melodiam plallas in
directum... » (éd. ibid., p. 104-105) ; 185 NEUM.
Eptaphonus ; 185v « Quid sit transpositio. Quoniam plurimi cantus in
gravibus... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli...
[Turnhout, 2011], p. 105-106) – RISM B III, 3 (1986), p. 19-21.- RISM B III, 6
(2003).
Ms. lat. qu. 175
1474. Orig. Cracovie, Pologne.
Prov. Erfurt, Petersberg – 157-192v IOH. MUR. spec. (A) – RISM B III, 3 (1986),
p. 21.- RISM B III, 6 (2003).
Ms. lat. qu. 238
1456, 1457. Orig. Allemagne.
Prov. abbaye bénédictine de Huysburg – 115-117 VERS. Palmam II
« Palmam cum digitis propono scribere... » (éd. M. Bernhard et
Elzbieta Witkowska-Zaremba, « Versus de musica “Palmam cum
digitis” », in : Traditio Iohannis Hollandrini, éd. M. Bernhard
u. E. Witkowska-Zaremba [München, 2015], t. 6, p. 560-592) ; 117v-118
« Notandum tonus multipliciter dicitur... » – RISM B III, 3 (1986),
p. 22.- RISM B III, 6 (2003).
Ms. lat. qu. 479
Début du xvie s. Orig. Allemagne (?). Prov. Altomünster (?) –
1-37 HERB. TR. – RISM B III, 3 (1986), p. 22-23.- RISM B III, 6 (2003).
Ms. lat. qu. 515
xive s. Orig. France (?). Prov. Liber Johannis Maynard (f. I) ;
Johannes Murus (f. III) ; Collection Battlesden, puis Phillipps (Ms. 3121)
– 1-13 IOH. MUR. spec. (B) – RISM B III, 3 (1986), p. 23.
Ms. lat. qu. 576
c. 1475-1500 (1482). Orig.
Italie – 187v main de solmisation.- RISM B III, 6 (2003).
Ms. lat. qu. 683
xie s. Orig. (?) et
prov. Trier, St-Maximin – 180v HERMANN. vers. ; 180v HERMANN. mod. ;
180v HERMANN. expl. – RISM B III,
6 (2003).
Ms. lat. oct. 265
xiie s. Orig. Italie –
1 « Autenticus protus id est auctoritas prima... » (éd. Chr. Meyer,
Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 74) ; 1v-8 COMM.
TON. ; 8 GUIDO reg. (exc.) ; 8r-v GUIDO micr. (exc.) ; 9r-v
PS.-ODO prol. ; 9v-22 PS.-ODO dial. ; 22v-23r « Habet autem
primus tonus differentias VIII... » (cf. « Formulas quas
vobis... », éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout,
2011], p. 48-50, # 14-22) ; 23r « Incipiunt toni qui honorifice
emendati et patefacti sunt a domno religioso Hodomne abbate .a. qui fuit
peritus in arte musica. Hautenticus protus, id est auctoritas prima. Plagis
protus filius prime autentici. Sic et autenticus deuterus auctoritas .II.
Plagis deuterus filius secundi. Autenticus tritus auctoritas tercia. Plagis
filius .III. Autenticus tetrardus auctoritas .IIII. Plagis tetrardus filius
IIIIti » ; 23r « Natura matre omnium moventium
sistentium... » ; 24v « Tonus est legitimum acuminis vel
gravitatis spatium... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli...
[Turnhout, 2011], p. 85) – RISM B III, 3 (1986), p. 23-24.- RISM B III, 6
(2003).
Ms. lat. oct. 267
1492-1499. Orig. Leipzig (?) –
13v « Pri re la, Se re fa, Ter mi fa... » ; 14-40v « Regulatis
nimirum modulis primi huius musice artis inventores... » ; 61r-62r
« Disce manum tantum si bene vis discere cantum... » (62v
blanc) – RISM B III, 3 (1986), p. 24-25.- RISM B III, 6 (2003).
Ms. lat. oct. 282
1464. Orig. Allemagne du Sud –
78-80v Ratio canendi brevis carmina templaria « Cantiones
templarias... » – RISM B III, 3 (1986), p. 25-26.- RISM B III, 6 (2003).
Ms. lat. oct. 407
1456. Orig. Italie – 1-3v, 7
« In gematu habemus quatuor notas... » ; 8-9 « Nota quod
contrapunctus nil aliud est nisi ponere unam notam contra aliam... » –
RISM B III, 3 (1986), p. 26.- RISM B III, 6 (2003).
Ms. theol. lat.
fol. 155
xve s. Orig. Allemagne. Prov. Lippstadt, Jesuitenkollegium – 83v CLAVIC.
(Teil B) – RISM B III, 3 (1986), p. 26.- RISM B III, 6 (2003).
Ms. theol. lat. qu.
74
1464. Orig. Allemagne. Prov.
Chartreuse de Stettin – 104-126 TRAD. Holl. XX ; 115v HERMANN. mod. [avec
attribution à Guillaume d'Hirsau]) – RISM B III, 3 (1986), p. 27-28.- RISM B
III, 6 (2003).- Bernhard,
Hermannus, p. 119.
Ms. theol. lat. qu.
82
1511. Orig. inconnue. Prov.
Erfurt, Petersberg (?, cf. *Krämer, Handschriftenerbe, 1989, p. 227) – De
accentu capitulorum « Noverit igitur officiator ipsos quatuor
accentus... » – RISM B III, 3 (1986), p. 28.- RISM B III, 6 (2003).
Ms. theol. lat. qu.
99
xve s. Orig. inconnue – 83v-86v : « Lectio sic flectitur, sic
mediatur et sic finitur... » – RISM B III, 3 (1986), p. 28.- RISM B III, 6
(2003).
Ms. theol. lat. qu.
152
1408, 1412. Orig. Torgau ou
Dresden. Prov. Couvent des Franciscains de Thorn – 144v MON. Divide
primo ; 144v « Item alia. 4.4.2.p. 4.2.p…. Bis quatuor duo
passum… » (éd. Meyer, Mensura, 1996, p. 145) « – RISM B III, 3
(1986), p. 28-29.- RISM B III, 6 (2003).
Ms. theol. lat. qu.
165
c. 1425-1450. Orig. Allemagne.
Prov. Erfurt, Kartause – 180v, 181r-v HEINR. EGER (exc.) – RISM B III, 3
(1986), p. 29.- RISM B III, 6 (2003).
Ms. theol. lat. qu.
206
1475. Orig. Allemagne –
448v-459v CONR. ZAB. chor. – RISM B III, 3 (1986), p. 29-30.- RISM B III, 6
(2003).
Ms. theol. lat. qu.
261
1292. Orig. Lucca (ville ou
diocèse, d'après les fêtes du calendrier des f. 5-10) – 3v « Diversi et
singuli volentes ecclesiasticum cantum sive artis musicae officium
exercere... » (éd. Huglo, Guido Fabe, p. 79) ; 21v
« Pictagoras grecus sum musice radix ipsius inventor... » (8
lignes) ; 21v main de solmisation ; 22-23 « Videndum est de
clavibus sive licteris in vocibus ponendis... » (éd. Chr. Meyer PDF) ;
23-24 « Si vis scire artem musice, oportet te scire quod XV sunt
voces... » (éd. Chr. Meyer PDF) ; 24v-29 ANON. Cist.
I ; 29r-31r « Demonstratio literarum subgravium, gravium, acutarum et
superacutarum… » (éd. Chr. Meyer PDF) ; 31r-v HERMANN.
mod. ; 31v « Semitonio tono semiditono ditono diatessaron diapente
omnis cantus regularis constat » (noté) ; 32-35v « Armonia
est dulcis compilatio vocum... » ; 36-38 Ars musicae
magistri Guidi [!] Fabe. Sciendum in primis est quot sint toni... »
(éd. Chr. Meyer http://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00966593) ; 38v
« Tractatum hunc musice ex multis libris domino inspirante
collegi... » (éd. Chr. Meyer PDF) ; 41-47v PS.-ODO
dial. ; 48-50v ORG. Berol. (A) ; 50v-51v ORG. Berol. (B) ; 51v
« Si vis scire artem musicae... » ; 51v « Avertendum est quod
singuli toni antiphonarii nocturni... » ; 52-54v « Sex sunt
voces in quibus primus tonus invenitur... » – RISM B III, 3
(1986), p. 30-32.- RISM B III, 6 (2003).- Christian Meyer, « Guido Faba
& magister Boetius. Contribution à l’histoire de la théorie de la musique
du Duecento » http://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00966593
Ms. theol. lat.
oct. 112
xive s. Orig. Allemagne. Prov. une abbaye bénédictine du diocèse de Werden
(?) – Tonaire – RISM B III, 3 (1986), p. 32-33.- RISM B III, 6 (2003).
Mus. ms. 40613
1452-1460. Orig. Nürnberg –
82-83 « Notandum quod quinque sunt figure videlicet maxima, longa, brevis,
semibrevis, minima... » – RISM B III, 3 (1986), p. 33.- RISM B III, 6
(2003). (f. 82v-83).
Mus. ms. theor. 215
Copie du xixe s. de Leipzig,
Universitätsbibl., lat. 79 (cf. ci-dessous).- RISM B III, 6 (2003).
Mus. ms. theor. 217
xiiie s. Orig.
Allemagne. Prov. Collection Joseph Müller (1839-1880) – 1-3v IOH. COTT. mus
(fragm.).- RISM B III, 6 (2003).
Mus. ms. theor. 325
Début du xiie s. Orig. Italie. Prov. Collection Thurlings,
München (1915) – 1+5v-7v GUIDO reg. ; 1-2 GUIDO prol. ; 2-5v GUIDO
ep. – RISM B III, 3 (1986), p. 33-34.- RISM B III, 6 (2003).
Mus. ms. theor. 623
c. 1450-1500. Orig. Italie –
2-16v « Musicha est scientia una de le sette arte liberale con la quale ne
la chiesa militante se lauda… » – RISM B III, 6 (2003).
Mus. ms. theor. 696
xve s. (1417). Orig. Allemagne – 1-11v GOB. PERS. (7v NEUM.
Eptaphonus ; 7v-8 HERMANN. mod.) – RISM B III, 6 (2003).
Mus. ms. theor.
1010
xve s. Orig. Italie – 1-8v « In primis dicetur qualiter contrapunctus
de iure debet diffiniri... » ; 8v-10v 8v-10v Chr. Sadze (exc.) ;
10v-11v « Proportio est aequivalens numeri maioris cum minore
mensuratio... » ; 11v-17v « Dicitur haec pars musica
extraordinaria eo quod sub regulis ordinariis seu sub arte communi non
contineatur... » – RISM B III, 6 (2003).
Mus. ms. theor.
1310
Fin xve / début xvie s. Orig. Italie.
Prov. Catania – 4-86 « Volumus in presenti libro reddere causam, omnium
audibilium videmus enim… » – RISM B III, 6 (2003).
Mus. ms. theor.
1325
xive s. (après 1380). Orig. Allemagne, Chartreuse de Cologne ? – 18-37v
HEINR. EGER. (24 NEUM. Eptaphonus) – RISM B III, 3 (1986), p. 34-35.- RISM B
III, 6 (2003).
Mus. ms. theor.
1520
1463. Orig. Italie – 1r-v
« Coniuntio in musica est dispositio ordinatio sonorum uel uocum ad
inuicem... » ; 2-7 « Primus tonus sic incipit et sic
flectitur... » ; 7v-14 « Manus haec quam uides in se plura
continet quae per ordinem sunt dicenta. Primo namque continet in se vii
literas, scilicet... » ; 15-16v « Omnis cantus mensurabilis
potest notari his quinque notis. Maxima, scilicet et longa, breui et semibrevi
et minima... » – RISM B III, 6 (2003).
Mus. ms. theor.
1550
xve s. Orig. inconnue. Prov. Collection Georg Poelchau – 1-14v « Ex
quo presens notitia de qua nostra versatur speculatio est
musicalis... » ; 16-17v « Tonus est regula per ascensum et
descensum... » – RISM B III, 3 (1986), p. 35.- RISM B III, 6 (2003).
Mus. ms. theor.
1590
c. 1450-1500. Orig. Allemagne
du Sud ? – 1-26 TRAD. Holl. V ; 26v-64v « Musarum in
carmine prestrepent multigine musula sub agmina (?)… » ; 66-71
« Sequitur valendum multum ad tonus (!). - Antequam cantus de novi
compositione dicetur… » (66r-v et 71r SUMM. GUID. 27-42 et 313-314) ;
71v-72 « Aurea personet lira pulchra semitonio ... » ; 71v HERMANN.
mod. ; 73-86v « Cum cantorum in orbe refolsa est invidia cantum
obnubilando mensuralem expedit eruditis in trivio presentes
colligere… » ; 87r-v VERS. Iam post (exc.) – RISM B III, 6
(2003).
Mus. ms. theor.
1599
xve s. Orig. Italie. Prov. Collection W. Wolffheim, Berlin – 1-22
« Musica secundum Boetium est scientia recte canendi seu veraciter
modulandi... » – RISM B III, 3 (1986), p. 36.- RISM B III, 6 (2003).
Mus. ant. theor. B
151 (suppl. ms.)
Début du xvie s. Orig. Allemagne. Prov. Erfurt, Koenigl. Pr.
Bibliothek – 1-10v « Quanquam gravissima sapientissime pater... » –
RISM B III, 3 (1986), p. 36-37.- RISM B III, 6 (2003).
Phillipps 1651
Xe s. Orig. Metz – 212v NOTK.
BALB. – RISM B III,
6 (2003).- Michael Gorman, « Augustine Manuscripts from the Library of
Louis the Pious : Berlin Phillipps 1651 and Munich Clm 3824, » Scriptorium,
50 (1996), p. 98-105.
http://bvmm.irht.cnrs.fr/resultRecherche/resultRecherche.php?COMPOSITION_ID=15837
Phillipps 1694
xiie/xiiie s. Orig. Metz,
abbaye bénédictine St-Arnulphe. Prov. Wattenbach 351 – 70va-b FIST. Arbitrii. – RISM B III, 6
(2003).
Phillipps 1786
Xe/xie s. Orig. inconnue – 3v « Naturam canimus
causamque canendo notamus… » (éd. Russel, Poem, p. 44-45) – RISM B III, 6
(2003).
http://bvmm.irht.cnrs.fr/resultRecherche/resultRecherche.php?COMPOSITION_ID=15874
Phillipps 1817
Xe s. Orig. Allemagne – 28v
FIST. Si fistulae I. – RISM B III,
6 (2003).
http://bvmm.irht.cnrs.fr/resultRecherche/resultRecherche.php?COMPOSITION_ID=15905
BONN,
Universitätsbibliothek (D-BNu)
S 83
1513. Orig. Allemagne. Prov. Johann
Deucerus (1607) ; Theophilius Paulus Christius (Coburg) ; Onoldsbach,
Bibliotheca Zochia (1759) – 44-54v « Musica cum non modo speculationi
verum etiam moralitati coniuncta sit... » ; 55r-v « Pro initio
artis musice ad eius practiam sunt aliqua praemittenda... » – RISM B III,
3 (1986), p. 37-38.- RISM B III, 6 (2003).
Ms. 218
xie s. (avant 1083)
avec des additions du xiie s. Orig. Trier,
abbaye St-Maximin (?). Prov. abbaye bénédictine Maria Laach – 45
« Luscinae septem discrimina uocum et ut quibusdam placet mutando
symphoniam cum suo diastemate xviiii sonos musicae modulaminis cogit
exprimere » ; 55v « Prima ergo musicae disciplinae partitio est
in armonicam, rithmicam, metricam. Secunda partitio est instrumentorum eius in
percussionalia, intensibilia, inflatilia. Tertia diuiditur in symphonias sex.
Quarta dividitur in tonos XV. » ; 55v « Clyo gesta
canens... » – RISM B III 3.
DARMSTADT,
Hessische Landes- und Hochschulbibliothek (D-DS)
14
Milieu du xive s. Orig.
Liège. Prov. Liège, Abbaye St-Jacques – 18 « Duplex nota sic
figuratur... » – RISM B III, 3 (1986), p. 39.
705
Vers 1400. Orig. Allemagne.
Prov. Cologne, Chartreuse Ste-Barbe ; Collection Hüpsch – 140-171 HEINR.
EGER. – RISM B III,
6 (2003).
1988
Début du xiie s. (f. 71-146) ; fin du xie s. (f. 147-189v). Orig. Liège. Prov. Liège, Abbaye
St-Jacques – 71-87v GUIDO micr. ; 87v-92v GUIDO reg. ; 93-95 GUIDO
prol. ; 95-101v GUIDO ep. ; 101v-110 PS.-ODO dial. ; 110v-143v
QUAEST. MUS. ; 147-155 BERNO prol. ; 157-167 BERNO ton. ;
167-169v INTERV. Cum diatessaron ; 169v-170v LECT. GUID. ; 170v-178
ARIBO (exc) ; 178v BOETH. mus. (exc.) ;179 ARIBO (exc.) ;
181-181v MOT. Musica est ; 182-189v ANON. Wolf (184 NOTK. BALB.) – RISM B
III, 3 (1986), p. 39-41.- Bernhard, Thomas, 2006, p. 65.
http://tudigit.ulb.tu-darmstadt.de/show/Hs-1988?sid=417b111355d44b1a08ce3c759170d736
2663
Fin du xive s. Orig.
inconnue. Prov. Cologne, Chartreuse Ste-Barbe – 56-69 IOH. GROCH. – RISM B III,
3 (1986), p. 41-42.
http://tudigit.ulb.tu-darmstadt.de/show/Hs-2663?sid=417b111355d44b1a08ce3c759170d736
+ 3314/15
Milieu du xiie s. Orig. Scriptorium de Seligenstadt – quatre
fragments d’un Cantatorium officii monastici détachés d’un incunable –
9r-10v Tonaire (fragment). Inc. “Autenticus prothus. Primus tonus intenditur ad
acutam .d. ...” Expl. “ ... supra vero et infra vocem. Quarta“ (Ed. Bernhard,
Seligenstadt, p. 108-114 ; reprod. fac-sim. p. 122-125) – Huglo,
Tonaires, p. 257.- Bernhard, Seligenstadt, 108-125.
DONAUESCHINGEN,
Fürstlich-Fürtenbergische Hofbibliothek (D-DO)
Les manuscrits de la collection
de Donaueschingen, Fürstlich-Fürtenbergische Hofbibliothek sont désormais
répartis entre KARLSRUHE, Badische Landesbibliothek (D-KA) et STUTTGART,
Württembergische Landesbibliothek (D-Sl). Cf. Felix Heinzer, « Die neuen Standorte
der ehemals Donaueschinger Handschriftensammlung », Scriptorium,
XLIX (1965), n° 2, 312-319 ou
http://www.wlb-stuttgart.de/sammlungen/handschriften/bestand/donaueschingen/standorte/
DRESDEN, Sächsische
Landesbibliothek (D-Dl)
A 199
Xe s. Orig. Suisse – 37 echemata
(cf. Huglo, Tonaires, p. 240) – RISM B III, 6 (2003).
C 99a
xve s. Orig. et prov. inconnues – 58-69 IOH. MUR. (A) – RISM B III, 6
(2003).
DÜSSELDORF,
Universitätsbibliothek (D-DÜl)
H 3
Peu avant 900 (Torkewitz, p.
15). Orig. et prov. Werden, St-Liudger – 1-4v SCOL. ENCH. (fragm.) – RISM B
III, 3 (1986), p. 44.- RISM B III, 6 (2003).- Michael Walter « Vom Beginn
der Musiktheorie und dem Ende der Musik. Über die Aktualität des Mittelalters
in der Musikgeschichte », AMl, 70 (1998), 209-228.
http://www.ub.uni-duesseldorf.de/home/ueber_uns/projekte/abgeschlossene_projekte/fragmente/listen?table=signaturen&keyword=K03%3AH03
+ D 9
xive s. Prov. Soest –
antiphonaire dominicain (été) ; 1r-3v Omnis cantus ecclesiasticus in medii
clavibus terminatur...
http://digital.ub.uni-duesseldorf.de/man/content/pageview/283234
+ K 12 : 003
xe s. Prov. Abbaye bénédictine Siegburg ? – Boethius, De
institutione musica (fragm., 4 f.) – Max Plassmann, « Ein Projekt zur Erschließung und Digitalisierung
von mittelalterlichen Handschriftenfragmenten an der ULB Düsseldorf », ProLibris,
Heft 1-2 (2004), p. 12 - 14.
http://www.manuscripta-mediaevalia.de/?xdbdtdn!%22obj%2030000127,T%22&dmode=doc#|4
images : https://www.ulb.hhu.de/recherchieren/recherche-in-den-sammlungen-der-ulb/inventar-der-handschriftenfragmente.html?table=signaturen&content=signaturen&keyword=K12%3A003
EBSTORF, Klosterarchiv (D-EBS)
Ms. V 3
c. 1450-1475. Orig. (?) et
provenance : Ebstorf, abbaye Saint-Maurice – 199 « [G]ammaut, est linea?
Est. Quod (!) voces habet? Unam... » ; 200v « Musica est motus
vocum proporcion[a]biliter, et sic arsi et thesi... » ; 201 :
« Manus artificialis constat ex decem lineis et totidem
spaciis... » ; « Sex voces complent unum cantum / In b#mi duas
voces volo demi... » – RISM B III, 6 (2003).
EICHSTÄTT, Diözesan
Archiv (D-Ea)
B 4
1071-1072. Orig. Allemagne
(diocèse d'Eichstätt ou Tegernsee ?) – 187-191 BERNO ton. (exc.) – RISM B III,
6 (2003).- RISM B III, 3 (1986), p. 45.
EICHSTÄTT,
Universitätsbibliothek (D-Eu)
+ cod. st 685 (olim
8 26, quarto 27)
Seconde moitié du xve s. Orig. Allemagne.
Prov. couvent des Dominicains d’Eichstätt – 362r-377v Traité de plain-chant «
Quoniam circa artem musicalis scientie multi hodiernis temporibus... » (Trad. Holl. XXIII).
ERFURT,
Wissenschaftliche Allgemeinbibliothek (D-EF)
CA 2° 169
Début du xve s. (1-105v), xive s. (I-VI). Orig. Allemagne. Prov. Erfurt,
Collegium Amplonianum – Ir-v « O Maria beata. Tercius modus ex duabus
brevibus… » (fragment) ; Iv-VI motets (cf. RISM B VI, 2,
p. 81-82).- 1v-56v Sermons pour les fêtes de l'année (de la st André à la st Barthélémy) ;
57r-81r Sermons ; 81r Sermon pour la st Jean ; 82r-105 Sermons pour
les dimanches et jours de fête de la st André jusqu'à l'Avent. – RISM B III, 6
(2003).
CA 2° 395
Vers 1373. Orig. Angleterre ?
Prov. Erfurt, Collegium Amplonianum – 30v FIST. Incipit mensura ; 207-214
IOH. MUR. spec. (A) – RISM B III,
6 (2003).
CA 4° 195
xiiie-xive s. Orig.
Allemagne ? Prov. Erfurt, Collegium Amplonianum – 93r-v « Sicut autem
subservit theorice distinccione ars numerandi et mensurandi… » – RISM B III, 6 (2003).
CA 4° 351
xiiie-xive s. (vers
1350). Orig. Angleterre et/ou France. Prov. Erfurt, Collegium Amplonianum –
99r-v « Primi autem inspectores huius artis… » – RISM B III, 6
(2003).
CA 4° 369
c. 1325-1350. Orig. Allemagne ?
Prov. « Magister Hermanus » ; Erfurt, Collegium Amplonianum –
124v-125v « Utrum praeter 5 consonantias musicales… » – RISM B III, 6
(2003).
CA 4° 375
xve s. (première moitié). Orig. Allemagne. Prov. Erfurt, Collegium
Amplonianum – 60v-61v « Nota quod tres sunt cantus in manu… » – RISM B III, 6
(2003).
CA 8° 44
Début du xive s. Orig.
inconnue. Prov. « Hospitaliers de st Jean de Jérusalem (d’Aix la
Chapelle ?) » (M. Huglo, art. cit., p. 140) ; Erfurt, Collegium
Amplonianum – 1-3v Tonaire avec commentaires : « Primus conscendit
tonus ardua per dyapente. Primum querite regnum dei... » (1v
« Hic nota quod octo sunt toni. IIIIor principales et IIII subjugales.
Principales sunt qui sunt impari numero ut primus... », 2r « Nota
tenores vocantur in musica ubi prima sillaba seculorum amen cuiuslibet toni
incipitur... ») ; 4a « Hec linea est artys musice constans ex
ter ternis, scilicet IX modis. Primus modus est sine mutacione… » ;
4v « Gamma graves .D. finales .a. prebet acutas | .E. supercellunt quas
inchoat .aa. duplicata » ; 5r-v « Cum voces omnes in cantu
convenientes/ Sunt numero octo graves tot acute tres… » (versifié) ;
5v « .D. Primus .G. septenus .C. fit quoque senus | .B. quartus .F.
Quintus .E. tercius .A.que secundus » ; 5v NEUM. Eptaphonus ;
5v-51 : Chants de l'office et rubriques liturgiques ; 51v-53v
« Musica ut quidam volunt a musa dicitur quod est instrumentum quoddam
musice satis decenter et jocunde... » ; 53v MOD. Protus finit ;
54 « Incipit ordo legendi et cantandi in ecclesia sancti sepulchri qualiter
legendi sunt codices... » ; 55-58v « In anno quo die dominica
euenerit natiuitas domini sunt IIIIor septime in adventu domini... » – RISM B III, 6
(2003).- M. Huglo, « Les débuts de la polyphonie à Paris. Les premiers organa
parisiens », Forum musicologicum, 3 (Winterthur, 1982), 93-163.
CA 8° 93
xive s. (seconde moitié). Orig. Allemagne. Prov. Erfurt, Collegium
Amplonianum – 1v-5 « Gamaut, Are, Bemi, Cfaut (...) Notandum quod tres
sunt cantus in manu… » ; 9-32 IOH. COTT. mus. ; 27v-32
« Quisquis studiosus omnium cantuum tonos cupit dinoscere in
hoc... » ; 32r-v « Tonus unam habet speciem... » ;
33-35v IOH. COTT. ton. ; 35v-37v Ton. Vatic. ; 37v-38 « Primi
toni melodiam psallas indirectum... » ; 38r-v « Primus. Unus
deus est trinitas. Gloria... » ; 38v : « Cognita gradatim... » ;
38v-39 : « Ter terni cum quatuor sunt modi... » ; 39-40 :
« Quamvis mille modis... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli...
[Turnhout, 2011], p. 75-78) ; 40r-v : « Qui perfecte queris scire
arsim et thesim... » ; 40v-41 HERMANN. vers. ; 41-42 MOD.
Protus finit (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout,
2011], p. 69-74) ; 42r-v HERMANN. expl. ; 42v-43 : « Semitonium.
Tonus. Semidytonus. Dytonus... » ; 43 NEUM. Eptaphonus ;
43v-45 « Archymedes ordinem planetarum cum distancia eorum per numerum
stadiorum... » ; 45 DISC. Si cantus equ. ; 45r-v VERS. Quisquis
velis ; 45v FIST. Si fistulae I ; 45v-46 FIST. Octavam partem ;
46 MON. A labro ; 46 MON. Gamma novem ; 46 FRUT. brev. (exc.) ;
46v CYMB. Si volueris ; 46v-47 « Primus quartus et sextus tonus
incipiunt ab .F., Secundus a .D. ... » ; 47 « Ad meciendum
cromaticum genus melorum, id est coloratum... » ; 47v « Hic sunt
omnes voces per ï quadratum et per propriam notam... » ; 47v
« Symphonia est modulacionis... Antyphona est vox reciproca... Dyaphonia
id est dissonancia. Dyametrum id est duplex mensura. Sesqualtera...
Se[s]quitercia... Gymnasia est exercitio palestre » ; 48-57v GUIDO
micr. ; 57v-62 GUIDO reg. ; 62-63v GUIDO prol. ; 63v-68 GUIDO
ep. ; 68-74 PS.-ODO dial. ; 74-78 « Quid est musica? Musica
nihil est aliud quam congrua vocum modulatio et veraciter canendi
scientia... » (Ps.-Berno, Liber <de Musica>, cf. D-Mu
8° 375, f. 71v-76r) ; 79v-81v « Quid teneat proprium varius solus
octo modorum... » ; 81v-82 « Perpendas eciam cum vitat...
« ; 82r-v « Prima etate creatus est adam et eua et positi sunt in
sede beata. Gaudete. In sede beata.... » ; 82v-83v « Primus
ut iste sonus tonusque voci ferandus… ».– RISM B III, 6 (2003).
CA 8° 94
Fin xiiie - début XIV s. et XIV s. Prov. Erfurt, Collegium
Amplonianum.
I. 1-36v fin xiiie début xive s. Orig. Allemagne.
II. 37-58v fin xiiie - début xive s. Orig. Allemagne.
III. 59-74v vers 1350. Orig.
France ?
IV. 75-86v première moitié du xive s. Orig.
Allemagne.
V. 87-98v seconde moitié du xive s. Orig. France.
I. 2-22v IOH. COTT. mus. (22r-v
Neum. Eptaphonus) ; 22v-27v IOH. COTT. ton. ; 28 HERMANN. mod. ;
28v-29 HERMANN. vers. ; 29r-v « Primi forma toni venit ex
alamire priori... « ; 30-35v PS.-ODO dial. ; 35v CYMB. Si vis ;
35v-36 « Prima igitur ad secundam et secunda ad tertiam resonant
tonum... » (CYMB. Si vis add. 9).
II. 37r-38v <Aesopi apologi
quidam metrici> « Rustica deflenti parvo... » ; 39-51v GUIDO
micr. ; 51v GUIDO reg. (exc.) ; 51v NEUM. Eptaphonus ; 51v
« Primus ut ecce leva, virgo... » ; 52-54v
« Inter alias diffinitiones que musice artis competenter a auctoribus
eiusdem artis dantur... » ; 54v-55 FIST. Primam fist. III ; 55
FIST. Inter quascumque ; 55 FIST. Primam ad votum ; 55r-v MON.
Metire ; 55v MON. Magdarum.
III. 59v-68 PETR. PALM. ; 68v-70
MENS. Primo punctus ; 70v-71 « Ars discantandi datur hic et
dulcisonandi/ Quinta vel octava duodenave... ».
IV. 75-77 « Septem sunt
claves artis musicae A B C D E F G. He repetuntur... » ; 77v-79
« Modus secundi toni hoc modo depingitur A b c d e f g... » ; 80
INTERV. Diatessaron ; 80-83 tonaire ; 83 HERMANN. mod. ; 83v
« Primum cum sexto fa sol la super [!] habeto... » ; 83v NEUM.
Gurtulus ; 83v-84 ANON. Erford.
V. 87-97v LAMBERTUS (exc.).
RISM B III, 6 (2003).
CA 12° 4
1419-1420. Orig. Allemagne.
Prov. Erfurt, Collegium Amplonianum – 97-98v « Notandum tres sunt cantus
in manu… ».- RISM B III, 6 (2003).
ERFURT /
GOTHA, Universitäts- und Forschungsbibliothek (D-GOl)
+ CE 8° 20
Vers 1485 Orig. (?) et prov.
Chartreuse d’Erfurt – Antiphonaire à l’usage de la chartreuse d’Erfurt ;
114r-134v TRAD. Holl. XX ; 135r-152v <Tractatus de cantoribus, de
cantu et de modo psallendi> - Sirka Heyne, Die mittelalterlichen Codices
Erfordenses in der Universitäts- und Forschungsbibliothek Erfurt / Gotha
(Erfurt : Universitäts- und Forschungsbibliothek, 2005), p. 55-57.
Memb. I 58
975-1011. Orig. scriptorium de
la cathédrale de Mayence. Prov. Collection Bernhard, duc de Weimar, puis Ernest
I, duc de Gotha – 14v-15 Lettre contenant des extraits de la Musica disciplina
d’Aurélien de Réome. « Exigis a me frater carissime ut tibi aliquid
scribam super quibusdam regulis modulationum... Saluta fratres quos nosti ex
nomine salutant te tui. Vale » (AURELIAN. exc. : praef. 3 + VIII
20-36 ; éd. Bernhard/Ferrari, Aurelian, p. 35-39) – RISM B III, 6
(2003).
ERLANGEN,
Universitätsbibliothek (D-ERu)
66
xiiie (f. 1-100v), xive s. (f.
102-109), xve s.
(110-119). Prov. Heilsbronn, Abbaye cistercienne St-Maria remarque(s) :
Boethius De inst. mus. (35-84v) et Musica et scolica enchiriadis
(f. 85-100) copiés sur A-Wn Cpv 55 – 35-84v BOETH. mus. ; 84v-85
« Quinque sunt consonancie musice... » ; 85-95 MUS. ENCH. ;
95v-100 SCOL. ENCH. ; 102-109 ANON. Hailspr. (rééd. des f. 102r-103v in Hirschmann,
Commendacio, p. 252-267) ; 110 TON. Lugd. (exc.) ; 110-119 MUS.
ENCH. ; 119r-v « Quatuor sunt quibus indiget ecclesia… » (éd. Hirschmann,
Einleitung, 1999, p. 24-31) – RISM B III, 3 (1986), p. 45-46.- Hirschmann,
Commendacio, 1998, passim.- Bernhard/ Bower, Glossa
(Kommentar- und Registerband, 2011), p. 12.
496
1451-1467. Orig. Heilsbronn
(?). Prov. Heilsbronn – 114-128 « Expedit et consonum est rationi ut si
quid utilitatis artis musice... » (Trad.
Holl. XXIV) ; 129r-v « Sciendum differentias in tonis
nominamus... » ; 130 « Item legas evangelium sicut
epistolam... » ; 130v « Omnis cantus figurativus aut est
perfectus, imperfectus... » ; 131-135 « Nota primam partem
prosequendo considerandum accipitur... » – RISM B III, 3 (1986), p. 46-49.
554
1454-1480. Orig. Allemagne.
Prov. Heilsbronn – 122r-v « Musica est scientia tractans de vocibus et
vocum proportionibus... » ; 122v MON. Quatuor ; 127-128 Fundamentum ;
129-133v Fundamentum magistri Conradi <Paumann> ; 202v-203
« Item tail die leng von dem ersten b bis zu dem staffel... » ;
203 « Audi chorum musicum instrumentum organicum... » ; 203-204
FIST. Primam fist. I ; 204r-v FRUT. brev. (exc.) ; 204v WILLEH. HIRS.
(exc.) ; 204v FIST. Prima fist. I (exc.) ; 204v CYMB. Arbitror
(exc.) ; 204v « Hec de organorum structura... » – RISM B III, 3
(1986), p. 49-50 (f. 121v-122v, 202v-204v).
613
1451. Prov. Bayreuth, Couvent
franciscain St-Jobst (*Krämer, Handschriftenerbe, 1989, p. 77) – 319
« Nota quod omnes toni habeantur ut frequenter in istis quatuor
clausulis... », « Nota quod omnis tonus impar ut primus,
tertius... », « Nota Gamaut, are, bmi, cfaut dicuntur
graves... », « Nota quandocumque in spacio... » – RISM B III, 3
(1986), p. 50-51.
2112.18
Fin du xe s. Orig. inconnue. Prov. D-Eru (fragment
détaché vers 1850 d'une reliure d'un ms. aujourd'hui non identifié) – BOETH.
mus. (fragm.).- RISM B III,
6 (2003).
FRANKFURT AM MAIN,
Stadt- und Universitätsbibliothek (D-F)
Fragm. lat. I 94
xie s. (seconde
moitié). Orig. Allemagne. Prov. Francfort, couvent des Dominicains – BERNO
prol. (fragm.) – RISM B III,
6 (2003).
Fragm. lat. VII 92
xive s. Orig. inconnue. Prov. Francfort, couvent des Dominicains – 2v main
de solmisation – RISM B III,
6 (2003).
Fragm. lat. IX 75
Début du xiiie s. Orig. inconnue. Prov. D-F Inkunabel
Ohly-Sack Nr. 1067 – ARIBO (fragm) – RISM B III, 6 (2003).
+ Ms. Barth. 113
XIII 2/2 (add. du xive s.). Orig.
Allemagne moyene. Prov. Frankfurt a. M., Bartholomäustift – 98r Primum cum
sexto cantu fa sol laque teneto... (add. S. XIV).
Catalogue : http://www.manuscripta-mediaevalia.de/hs/katalogseiten/HSK0018_b263_JPG.htm
Images : http://sammlungen.ub.uni-frankfurt.de/msma/content/pageview/2099528
Ms. Barth. 170
1419. Orig. Allemagne du
Sud-Ouest (Konstanz, Reichenau ?). Prov. Frankfurt a. M., Bartholomäusstift –
107v-116v Collection d’antiennes mariales ; 116v-117v « Omnes autenti
a suis finalibus... » (avec notation alphabétique) ; 117v Rota
tonorum (cf. IOH. COTT., XIX ; CSM 1, p. 122) ; 118r Systema
teleion ; 119v- 120r Antiennes (notation alphabétique) ;
120v-128v Historia de sancta Dorothea... Ave gemma virtuosa... (cf.
office AH 5, n° 56 ; notation alphabétique) ; 129-133 IOH. FLOESS – RISM B
III, 3 (1986), p. 51.
http://sammlungen.ub.uni-frankfurt.de/msma/id/2109245
FREIBURG IM
BREISGAU, Universitätsbibliothek (D-FRu)
22
1490. Orig. Allemagne du
Sud-Ouest. Prov. Schwalldorf (près de Tübingen) – 1-9v CONR. ZAB. mon. ;
10-17v CONR. ZAB. chor. ; 17v-26v « Notandum quod manus secundum
musicum sic dicitur... » – RISM B III, 3 (1986), p. 51-52.
77
1492-1495. Orig. Allemagne –
2-23 « Circa initium musice artis scribit Aristoteles princeps
philosophorum... » – RISM B III, 3 (1986), p. 52-53.
FULDA,
Hessische Landesbibliothek Fulda (D-FUl)
Aa2
965 (f. 36-127). Orig. région
du lac de Constance. Prov. chapitre de la cathédrale de Constance – 118-120
PS.-HIER. ep. – RISM B III,
6 (2003).
https://fuldig.hs-fulda.de/viewer/image/PPN31018939X/241/
GIESSEN,
Universitätsbibliothek (D-GI)
+ Hs 810
1434. Orig. région de
Heidelberg. Prov. Butzbach – 30r-35r Main de solmisation. Éléments de
plain-chant (résumés versifiés, tableaux, etc.) – Joachim Ott, Die
Handschriften... T. 2 (Gießen, 2004), p. 218-224.
GÖTTINGEN,
Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek (D-Gs)
Ms. Luneb. 1
Vers 1500. Orig. Allemagne.
Prov. Lüneburg, Couvent St-Michael – 155-159v « Pro brevi ac utili
fundamento ad ea que arti recte canendi maxime conducunt... » – RISM B
III, 3 (1986), p. 54.- RISM B III, 6 (2003).
8° Luneb. 82
xve s. Prov. Lüneburg, Couvent St-Michael – 165v-166v « Contra merorem
gaudia cape inquit Henricus Florentinus... » – RISM B III, 3 (1986), p. 54-55.-
RISM B III, 6 (2003).
Ms. Philos. 3
Fin xve-début xvie s. Orig.
Allemagne. Prov. Helmstedt – 13-19v « Clerus in ecclesia domini fiat ista
tenenda… » – RISM B III,
6 (2003).
Ms. Philos. 83
xviiie s. Orig. Allemagne – 1v-16 GUIDO micr. – RISM B III, 3 (1986), p. 55.-
RISM B III, 6 (2003).
Ms. Philos. 84
xiie s. Orig.
indéterminée. Prov. Collection A. Gronovius – 1v GUIDO micr. (exc. : III,
15-26) ; 1v « In musica quatuor sunt requirenda... » ;
2-13v GUIDO micr. ; 14-16 GUIDO reg. ; 16-17v GUIDO prol. ;
17v-21v GUIDO ep. ; 21v-22 « Inter diatessaron et diapente tantum
differentiam... » ; 22v « Proti. Ave. Plagis. Cumque
evigilasset... » – RISM B III, 3 (1986), p. 55-56.- RISM B III, 6 (2003).- Hirschmann,
Accessus, 2001, p. 145.
Mus. IV 3000 Rara
(Suppl. ms.)
Fin xve-début xvie s. Orig. Allemagne
– 1-24 « Musica dicitur moÿs grece id est aqua latine... » ;
26-45 « Iuxta artem conficiendi... » (ed. CSM 41, p. 98-115) – RISM B
III, 3 (1986), p. 56-58.- RISM B III, 6 (2003).
GREIFSWALD,
Bibliothek des geistlichen Ministeriums (D-GRk)
XXIX E 4 (f.
339r-v)
xve s. (après 1425). Orig. inconnue. Prov. Greifswald – 339r-v « In
musarum carmine perstrepent… » – RISM B III, 6 (2003).
GUTENZELL,
Schloss, Törring Verwaltung, cf.
NEW YORK (NY), Kraus
Olim HALBERSTADT, Königliches Dom-Gymnasium
217
1374. Orig. Prague ? Prov.
Udalrich Kirsberger (Halberstadt) – 55-69 ? IOH. MUR. spec. – RISM B III, 6
(2003).
HAMBURG, Staats-
und Universitätsbibliothek (D-Hs)
ND VI 4582
1417. Orig. Allemagne
remarque(s) : ms. détruit en 1945 – GOB. PERS. – RISM B III, 3 (1986), p.
58-59.
HEIDELBERG,
Universitätsbibliothek (D-HEu)
Salem IX, 15
Début du xiiie s. Prov. abbaye cistercienne de Salem – 27v
« Quinque modos etiam ut constat musicus ordo. Diatessaron... » – RISM
B III, 3 (1986), p. 59-60 (f. 14v, 15r, 26v-28r).
http://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/salIX15?ui_lang=ger
Salem IX, 20
xive s. (f. 2-24) ; xe s. (f.
15-58v) ; xie-xiie s. (f. 59-113) ; xe-xie s. (f. 114v-134v).
Orig. Allemagne. Prov. cathédrale de Constance ; abbaye cistercienne de
Salem – 69-82 « Bern qui quod vult Deus... » ; 114v-121 MUS.
ENCH. ; 121-133 SCOL. ENCH ; 133-134v MON. Super unum – RISM B III, 3
(1986), p. 60-61 (f. 16r, 95r, 114v-134v).
http://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/salIX20?ui_lang=ger
Salem IX, 67
xiiie s. Prov. abbaye
cistercienne de Salem – 3v-4 ANON. Cist. II – RISM B III, 3 (1986), p. 62.
http://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/salIX67
Salem XI, 11
Début du xiiie s. Prov. abbaye cistercienne de Salem – 91-93 TON.
Cist. (fragm.) – RISM B III, 3 (1986), p. 62.
Salem XI, 14
Seconde
moitié du xiiie s. Prov. abbaye
cistercienne de Salem – 133-135 TON. Cist. – RISM B III, 3 (1986), p. 62.
KARLSRUHE, Badische
Landesbibliothek (D-KA)
Reichenau CVI
ixe s. Orig. Nord-Est de la France – 50v-51v Extraits d’Augustin sur la
musique ; 53 « Quantis chordis antiqui musici ubi sunt quorum
Boethius in capitulo… » – RISM B III, 6 (2003). CSEL 102 (2017), p. 40.
http://digital.blb-karlsruhe.de/content/pageview/11116
Reichenau CXLIV
ixe s. ; fin xe-début xie s. (f. 2). Orig.
inconnue. Prov. Reichenau – 2 FIST. Si fistulae I.- RISM B III, 6 (2003).
http://digital.blb-karlsruhe.de/blbhs/Handschriften/content/pageview/13060
K 504
Fin xie-début xiie s. Orig. St-Gallen
(21-26v) ; Bamberg, Michelsberg (f. 153-197). Prov. Durlach – 1-14 BERNO
prol. ; 15-20v Versets d’offertoires sans notation musicale ;
21r-v GUIDO micr. (exc.) ; 21v-22 MACROB. (exc.) ; 22-26v BERNO
ton. ; 32r-v BOETH. mus. (exc. ; ed. VMK, II, p.
7-9) ; 33v : « Ordo planetarum non ordine... » ;
« Hora sit ex punctis quinis bis... » ; 33v HERMANN. expl. ;
33v « Te te tri si te de... » ; 34r-v ALIA MUS. (exc.) ;
43r-v FIST. Prima fist. I ; 43v MON. In mon. ; 44r-v NOTK.
BALB. ; 59-69 GUIDO micr. ; 69-72 GUIDO reg. ; 72-73v GUIDO
prol. ; 73v-77 GUIDO ep. – RISM B III, 3 (1986), p. 63-65.- RISM B III, 6
(2003).
http://digital.blb-karlsruhe.de/blbhs/content/pageview/1161625
K 505
xiie-xiiie s. Orig. Bamberg, Michelsberg. Prov. Durlach –
1-35 IOH. COTT. mus. ; 35-40v IOH. COTT. ton. ; 41 « ... unicam
(?) quadratam omnium intensione vocum... continuare assuescat » ;
41v-42 : « Qui celeriter et proficue ad canendum
musice... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli...
[Turnhout, 2011], p. 172) ; 42-46 TON. Vatic. ; 46 NEUM.
Eptaphonus ; 46v-47 « Quamvis mille modis tropi varientur... »
(éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p.
75-78) ; 47v NEUM. Eptaphonus ; 47v-48 HERMANN. mod. – RISM B III, 3
(1986), p. 66.- RISM B III, 6 (2003).
L 100
Fin du xve s. (fragments du xiie s.). Orig. couvent d'Augustines du nord de la zone
alémanique. Prov. abbaye cistercienne de Lichtenthal – plat sup. BERNO mon.
(fragm.) ; plat inf. MON. Si regularis (fragm.).- RISM B III, 6 (2003).
http://digital.blb-karlsruhe.de/blbhs/Handschriften/content/titleinfo/1163001
St. Peter Pm 29a
xive s. Orig. un couvent cistercien du Sud-Ouest de l'Allemagne (Salem ?).
Prov. St-Peter im Schwarzwald – 1v-7 THEOG. METT. ; 8 PS.-DIETR. ;
38v-39 HERMANN. mod. – RISM B III, 3 (1986), p. 66-67.- RISM B III, 6 (2003).-
Felix Heinzer, « Maulbronn und die Buchkultur Südwestdeutschlands im 12.
und 13. Jahrhundert », in : P. Rückert et D. Planck (éd.), Anfänge der
Zisterzienser in Südwestdeutschland (...) (Stuttgart, 1999 ; Oberrheinische
Studien, 16), 147-166 (abb 4-5 : fac-sim. des f. 8r-v).
http://digital.blb-karlsruhe.de/blbhs/Handschriften/content/titleinfo/574535
KASSEL,
Landesbibliothek und Murhardsche Bibliothek der Stadt Kassel (D-Kl)
2° Mss. Math. 31
xve s. (vers 1450, cf. Kirnbauer). Orig. Allemagne. Prov. Fritzlar – plat
sup. et f. 1 table de luth ; 3-11v « Expedit et consonum et consonum
est rationem ut si quid utilitatis… » (Trad.
Holl. XXIV) – RISM B III,
6 (2003).- Martin Kirnbauer, « 'Possi stampar canto figurado ne intaboladure
dorgano et de liuto' - Zur Problematik früher Instrumentaltabulaturen », Basler
Jahrbuch für Historische Musikpraxis, XXV (2001), p. 159-175 (facs. p. 166,
167).
4° Mss. Math. 1
xiie s. (fin du xiie s. Ellinwood/Snyder). Orig. Allemagne du Sud –
1v-9v+20 GUIDO micr. ; 10-12 GUIDO reg. ; 12-13v GUIDO prol. ;
13v-17v GUIDO ep. ; 17v-18 : « Ecce protus
primus... » ; 18 : « Dyapente et Dyatessaron
symphonie... » ; 18 « Canat cum monochordo incipiens tonum
primum... » ; 18v « Sex namque sunt coniunctiones istarum
vocum... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout,
2011], p. 80-82) ; 18v-19 « Primus ut Exurge... » ; 19
HERMANN. expl. ; 19v HERMANN. mod. ; 19v HERMANN. vers. ; 20r-v
FIST Primam fist. I ; 20v-21 FRUT. brev. (exc.) ; 21r-v FRUT. brev.
(exc.) ; 22v-23v INTERV. Ex omni ; 23v-28v FRUT. brev. (exc.) ;
28v ORGANISTR. A magada ; 28v « Primus tonus intenditur ad
acutum... » ; 28v-29 : tonaire ; 29-32v THEOG. METT.
(exc.) ; 32v-33 ARIBO (exc.) ; 33r-v « Plagis <proti> primi
constat… » ; 33v-35 HERMANN. mus. (exc.) ; 35-38 THEOG. METT.
(exc.) ; 38r-v REG. PRUM. (exc.) ; 38v-39 « Octo sunt toni.
Quatuor principales et quatuor subiugales... » ; 39 MOD. Protus
finit ; 39r-v « Cantus qui incipitur in finali... » ; 39v
« Diversitas troporum diversitati mentium... » ; 39v
« Divisio quatuor modorum in octo id est proti deuteri... » ;
39v-40 MON. A dextra parte ; 40 MON. Mon. sec. genus ; 40-43v BERNO
prol. (exc.) ; 44v FRUT. ton. ; 44v « Primus ad hanc
vocem.... » ; 45v-46 diagramme du grand système parfait dans les
trois genres – RISM B III, 3 (1986), p. 67-72.- RISM B III, 6 (2003).- The
Musica of Hermannus Contractus. Edited ant Translated by Leonard Ellinwood.
Revised with a New Introduction by John L. Snyder (Woodbridge, 2015), p. 51-55.
http://orka.bibliothek.uni-kassel.de/viewer/image/1343227259435/1/
8° Mss. Math. 4
Fin xie, début xiie s. Orig.
Allemagne. Prov. Collection Bern. Rottendorf (xviie
s.) – 1-11 BERNO prol. ; 11-23v BERNO ton. – RISM B III, 3 (1986), p. 72.-
RISM B III, 6 (2003).
http://orka.bibliothek.uni-kassel.de/viewer/image/1336392028324/1/
8° Mss. Math. 10
c. 1200-1230. Orig. Allemagne –
1-10v PS.-ODO dial.- RISM B III, 6 (2003).
8° Mss. Med. 10
xive s. (1336-c.1380). Orig. Montpellier, Goslar. Prov. Fritzlar,
Peterstift, Kanonikerbibl. – 105v « Dyapason symphonia est quae fit in
dupla propportione... » – RISM B III, 3 (1986), p. 72-73.- RISM B III, 6
(2003).
+ Fragment aus 4°
Ms. Hist. 12
2 f. Parchemin. xiie s. Orig. inconnue. Prov. détaché de la reliure de
4° Ms. Hist. 12 (Vita Meinwerci). Ms. provenant du Couvent Abdinghof
(Paderborn). Tonaire.
KÖLN,
Diözesan- und Dombibliothek (D-KNd)
LII (52)
ixe s. (addition du xe s.). Orig. cathédrale St-Pierre de Cologne – 177v
ORG. Colon. – RISM B III, 3 (1986), p. 73.- RISM B III, 6 (2003). (f. 177v).
CLXVI (Darmst.
2191)
Seconde moitié du viiie s. (?). Orig. milieu insulaire du continent. Prov.
cathédrale St-Pierre de Cologne (depuis le ixe
s.) – 259v-260v FRAGM. CENS.- RISM B III, 6 (2003).
Codices Electronici Ecclesiae Coloniensis
187
xie s. Orig. onconnue.
Prov. cathédrale St-Pierre de Cologne – 33-56v BOETH. mus.- RISM B III, 6
(2003).
193 (Darmst. 2168)
Xe s. Orig. Cologne (Teeuwen,
Harmony, p. 310) – 200v-201 « Pro<s>lambanomenos. adquisitus/
Hipatehypaton principalis principalium... » ; 201 « Mese
ypodorii est adquisita eolii... » ; 201v « Hi sunt tropi XV. Hoc
est formae carminum qui peraguntur in cithara XXVIII (?) cordarum » – RISM B III, 6
(2003).- Teeuwen, Harmony, 2002, p. 31n, 62, 64, 66, 174, 310,
312.
Codices Electronici Ecclesiae Coloniensis
215 (Darmst. 2192)
c. 1050-75 et 1125-50 ; xiie s. (RISM). Orig. Liège (?) et Würzburg (?). Prov.
Cologne – 209v-212 « Omnis cantus primi toni incipit in .C.D.E.F.G...
Nonannoeane.- RISM B III, 6 (2003).
Codices Electronici Ecclesiae Coloniensis
KÖLN,
Stadtarchiv (D-KNa)
W 331
Xe-xie s. Orig. Köln – p. 2-189 BOETH. mus. (GLOSS.
Boeth. mus.) ; p. 190 FIST. Si fistulae I ; p. 191-215 MUS.
ENCH. ; p. 215 ORG. Colon. (fragm., cf. F-VAL 337, f. 54) ; p.
216 FIST. Fistulam quam ; p. 217-258 SCOL. ENCH. – RISM B III, 3 (1986),
p. 73-75.- Bernhard/ Bower, Glossa (Kommentar- und Registerband, 2011), p. 14-15.
W 340
Vers 1500. Orig. Allemagne –
692-702v « Diutius mecum cogitavi, ut aliquid de recta… » (éd. *Soddemann,
Rutgerus, p. 48-59) – RISM B III, 3 (1986), p. 75.- Andreas Beriger, Windesheimer
Klosterkultur um 1500. Vita, Werk und Lebenswelt des Rutger Sycamber
(Tübingen, 2004 ; Frühe Neuzeit, 96), p. 112-117.
LEIPZIG,
Universitätsbibliothek Leipzig (D-LEu)
lat. 79
Début du xiie s. Orig. Allemagne. Prov. abbaye cistercienne de
Pforta et abbaye cistercienne St-Marie de Zelle – 96r HERMANN. mod. ; 96r-v
HERMANN. vers. ; 97-113v IOH. COTT. mus. ; 114-120 IOH. COTT.
ton. ; 120-123v TON. Vat. ; 123v-124 « Perpendas etiam cum
vitat cantio quintam... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli...
[Turnhout, 2011], p. 175-176) ; 124r-v « Primus ut iste sonus. sonus
est tibi voce ferendus... » (éd. ibid., p. 176-177) ; 124v-125
HERMANN. expl.- RISM B III, 6 (2003).
http://www.manuscripta-mediaevalia.de/obj31560428.html
lat. 431
xiie, fin xiie et xiiie s. (f. 118-161).
Orig. inconnue. Prov. abbaye bénédictine St-Jacques de Pegau – 140-143v GUIDO
micr. (fragm.) ; 143v-146v+149v-150v GUIDO reg. ; 147-149v BERNO
ton. ; 150v-152v GUIDO prol. ; 152v-157 GUIDO ep. ; 157-158
ARIBO (exc.) ; 161v MON. A primo.- RISM B III, 6 (2003).
http://digital.ub.uni-leipzig.de/mirador/index.php
lat. 595
xve s. Orig. Allemagne – 200r-v « Notandum quod primus tonus
dicitur mobilis et habilis eoquod ad omnes affectus... » (cf.
Anonymus quem ed. Pannain [quem ed. Schneider] <Liber musicae>
[ANON. Pannain]), De qualitate tonorum.- RISM B III, 6 (2003).
lat. 1236
v. 1450. Orig. Allemagne. Prov.
Johannes Klein (v. 1430-1490) – 140-174 TRAD. Holl. XIII.- RISM B III, 6
(2003).- Bernhard, Hermannus, p. 120.
lat. 1348
xve s. (vers 1450/51). Orig. Leipzig. Prov. Université de Leipzig – 90v-91
« Musica <dicitur> a muson quodam instrumento musicali vel a
modulamine… ».- RISM B III, 6 (2003).
lat. 1469
xve s. Orig. Leipzig ? Prov. « Ex Reineriana bibliotheca …1521 »
– 365-371v IOH. MUR. spec. ; 373-375v THEOG. METT. (exc.).- RISM B III, 6
(2003).
lat. 1470
xve s. Orig. et prov. université de Leipzig – 394r-v « Circa musicam
queritur quid sit subiectum totius libri… » ; 475r-v « Proportio
est duorum numerorum inequalitas… ».- RISM B III, 6 (2003).
lat. 1492
xve s. ; v. 1438 (f. 1r-42v) Orig. et prov. abbaye cistercienne d'Altzelle
– 1-42 BOETH. mus. (fragm. ; GLOSS. Boeth. mus. ; 25r PS.-BERNEL.
interv.) ; 43-50 HUCBALD. ; 50 MON. Dimidium ; 50 PS.-BERNEL.
spec. ; 50, l. 27-50v « (...) Ita ut primus tropus (...) incipiat et
usque ad (...) ascendat ibi est (...) ultra diapason (...) unus tropus
autentus » ; 50v MON. In quatuor ; 50v-56v BERNO prol. ;
56v-94 TON. Aug. ; 94-98v ANON. Lips. (PDF) ;
98v-99 NEUM. Punctum ; 99r-v MOD. Autent. prot. ; 100-107 PS.-ODO
mus. ; 107r-v PS.-ODO prol. ; 107v-113 PS.-ODO dial. ; 113 MOD.
Omnes authenti (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout,
2011], p. 56-57) ; 113r-v INTERVAL. Diapason (éd. Chr. Meyer, Sh.
Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 33-37) ; 113v-116v «
`Primum querite regunum Dei.' ad iudicium primi toni haec antiphona
ponitur... ».- RISM B III, 6 (2003).- Bernhard/ Bower, Glossa
(Kommentar- und Registerband, 2011), p. 17.
http://digital.ub.uni-leipzig.de/mirador/index.php
lat. 1493
xie s. (vers 1075).
Orig. Allemagne. Prov. abbaye cistercienne d'Altzelle – 1-46 BOETH. mus.
(fragm. ; GLOSS., Boeth. mus. ; 23v-25r Gerbertus, Scholium ad Boethii
Musicae Institutionis l. II, c. 10 [ed. *Bubnov, Gerberti, p.
28-30]) ; 47-52v BERNO prol. ; 52v MON. Per tres ; 53 « Diapente
et diatesseron simphonie... » (éd. Bernhard, Clavis Gerberti,
p. 26-31). « Primus tonus. Pater in II. Filio .III. Filius .IIII. In patre
.V. Spiritus VI. Sanctus ex .VII. Utroque .VIII. Procedens. » ; 53
MOD. Autent. prot. ; 53-60b BERNO ton. ; 60b-60vb Notker Labeo,
« An demo regulari monachordo werden... » (éd. *Van Schaik, Notker,
p. 15-16.) ; 61a « Quintus Primo * F * G * A * B * C * D * E * F *
SYNEM * G * A * B * C * D * E * F » ; 61a FIST. Prima fist. III ;
61a-61vb Notker Labeo, « Sid tu nu benechennest unio alle die
suegalan... » (éd. Sachs, Mensura, p. 98-99 ; Van Schaik, Notker,
p. 20-22.) ; 61vb-62 « Os iusti me. Deus qui beatum
Emelicum... ».- RISM B III, 6 (2003).- Bernhard/ Bower, Glossa (Kommentar- und
Registerband, 2011), p. 18-19.
http://www.manuscripta-mediaevalia.de/dokumente/html/obj31569438
Rep. I 93 (olim CLXIX)
Xe s. (peu après 900). Orig. un
scriptorium en relation avec l'abbaye de Prüm ? ; Metz ? Prov. Gerhard de
Mastricht, puis J. L. Bünemann, puis R. Krafft (Ulm) – 4-33v REG. PRUM ;
35-36v MOD. Volunt autem.- RISM B III, 6 (2003). (f. 4r-33v).- Yves Chartier, «
De la Seille à l’Irlande. Le manuscrit Rep. I.8.93 de Leipzig et le chant
liturgique messin au siècle », in : Musique et musiciens en Lorraine.
Milieux, acteurs, sources. Actes du colloque d’Epinal 28 novembre 2009
publiés sous la direction de Yves Ferraton (Langres, 2009), p. 189-216
[Compte rendu in : Scriptorium. Bulletin codicologique, 2010/1, p.
25*-26* (n° 56)].- Susan Rankin, « La “notation oratoire” de Dom Mocquereau :
un nouvel examen », Études Grégoriennes, XXXVIII (2011), p. 28.
St. Thomas 391
xive s. Orig. Lotharingie (Liège?) ; Allemagne du Sud. Prov. Leipzig,
St-Thomas – 5-7 COMPIL. Lips. ; 5v IOH. COTT. mus. (exc.) ; 6 NOTK.
BALB. ; 6 GUIDO prol. (exc.) ; 6v HERMANN. mod. ; 7v NEUM.
Eptaphonus ; 7v-8 : « Praescripte note in diversis cantibus invicem
sibi copulantur sive iunguntur hiis modis. Punctus, virgula... ».- RISM B
III, 6 (2003).
http://www.manuscripta-mediaevalia.de/dokumente/html/obj31571955
LÜNEBURG,
Ratsbücherei (D-Lr)
Ms. Miscell. D 4°
46
xive s. Prov. Lüneburg, couvent franciscain St-Maria – 61r-v MON. Figure –
RISM B III, 3 (1986), p. 75.
MAINZ,
Stadtbibliothek (D-MZs)
Hs. II 223
xve s. Orig. Allemagne. Prov. Chartreuse de Mayence ; Bibl. de l'univ.
de Mayence – 233-236 « Turpe est ignorare quod omnis convenit
scientia... » ; 237 tableau de solmisation ; 237v HERMANN
Mod. ; 241r-v « Gamaut que voces habet unam scilicet ut... » ;
242r-v : « C.faut. Cfaut ac binas ut fa retinet sibi voces... »
(éd. M. Bernhard et Elzbieta Witkowska-Zaremba, « Versus de musica “Palmam
cum digitis” », in : Traditio Iohannis Hollandrini, éd. M.
Bernhard u. E. Witkowska-Zaremba [München, 2015], t. 6, p. 560-592, en part. p.
588-590) – RISM B III, 3 (1986), p. 75-76.- RISM B III, 6 (2003).
Hs. II 248
1468. Orig. Allemagne du Sud.
Prov. Augustins de Mayence – 88-104 « Oportet non derisorie neque
dolose... ».- RISM B III, 6 (2003).- RISM B III, 3 (1986), p. 77.
Hs. II 375
XV 3/3 (après 1460/70).
Prov. Mayence, abbaye bénédictine Saint-Jacques ; puis Mayence, Collège
des Jésuites – 1-4 GUIDO micr. (exc.) ; 4v-12v IOH. COTT. mus.
(exc. ; 12v NEUM. Eptaphonus) ; 13r-23v « Magister Iohannes de
Velle capitulo primo de musica sic dicitur. De musica diversi diversas
summas... (cf. Henricus Helene / Iohannes de Velle, Summula musice ;
23 NEUM. Eptaphonus) ; 24-39v SUMM. GUID. ; 39v-41v IOH. VELLE
metr. ; 41v-57 HEINR. EGER. (46v NEUM. Eptaphonus) ; 57v-60
« Non est igitur parva laus… » (Trad.
Holl. XXVI) ; 61-65v CONR. ZAB. Tract. (exc.) [1460/70] ; 65v-70+71r-v
ANON. Cist. I ; 70r-v, 72r TON. Cist. (fragment) ; 72v Échelle des
modes (ambitus des authentes et des plagaux ; diagramme inachevé) ;
73r « Continet hec rota modulandi carmina tota » (roue des modes) ;
73v notes médicales (d’une autre main) – RISM B III, 3 (1986), p. 77-82.- RISM
B III, 6 (2003).- M. Bernhard, E. Witkowska-Zaremba, « Tractatus ex
traditione Hollandrini cod. Moguntiacensis II 375 », in : Traditio
Iohannis Hollandrini, ed. M. Bernhard et E. Witkowska-Zaremnba, t. 6
(München, 2015), p. 273-287.- Chr. Meyer, La
Summula musicae de Henricus Helene / Johannes de Velle [2016 https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-01402169,
175 p.].
http://www.dilibri.de/stbmz/content/titleinfo/1225792
MÜNCHEN,
Bayerische Staatsbibliothek (D-Mbs)
Cgm 716
c. 1450-1475. Orig. Tegernsee
(?). Prov. Tegernsee – 1r « Aristoteles VIII. Politicorum vult quod
diverse armonie habent provocare passiones… ».- RISM B III, 6 (2003).
Cgm 3966
XV 2/2. Prov. Regensburg, St.
Emmeram – contre-plat. Hexamètres : « Queris si liceat voces
coniungere binas... » Schneider, Cgm 888-4000, 1991, p. 487.
Cgm 772
remarque : cf. Clm
29770/1.- RISM B III, 6 (2003).
Cgm 811
xve s. Orig. Allemagne (Chansonnier de J. Käbitz). Prov. Nürnberg, J. F.
Roth – 22v TACT. Prima est.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 56
1434. Orig. Salzburg. Prov.
Nürnberg, Hartmann Schedel – 123-153v Liber theoreumaciae (137v-144v ed.
Sachs, Liber theoreumacie, p. 269-278).- RISM B III, 6 (2003).
Clm 92
xvie s. Orig. Allemagne
– 265r-v MON. Compendiosam – RISM B III, 3 (1986), p. 82-84.- RISM B III, 6
(2003).
Clm 280 B
1555. Orig. Allemagne. Prov.
Collection J. A. Widmanstetter (1506-1557) – 39-57 Wolfgang Hagenius, Brevis
necnon elegans artis musice introductio « Haud inconcessum esse
duco... » – RISM B III, 3 (1986), p. 82.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 367
xiie s. (f. 63-124).
Orig. Angleterre, Canterbury ? – 63-123v BOETH. mus.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 2599
première moitié du xiiie s. (1225-1230 selon E. Klemm, « Artes liberales...
», cf. RISM B III/3, p. 86). Orig. Allemagne du Sud. Prov. abbaye d'Alderspach
– 76 MUT. G ma ut ; 76v FIST. Prima fist. I ; 77-92v IOH. COTT.
mus. ; 92v-94 IOH. COTT. ton. ; 94v MOD. Notandum est ; 94v CYMB.
Si vis ; 95-96 FRUT. ton. ; 96 VERS. Primus morosus ; 96 PROP.
In arithm. ; 97 main de solmisation ; 97v-101 THEOG. METT. – RISM B
III, 3 (1986), p. 85-86.- RISM B III, 6 (2003).- Dieter Gutknecht, «
Musica und die Hasenjagt (...) « , in Mittelalter und
Mittelalterrezeption. Festschrift für Wolf Frobenius. Herausgegeben von
Herbert Schneider (Hildesheim, 2005), p. 191-210, en part. p.195-199 [à propos
de la représentation de la Musique et de Pythagore au f. 103r].
Clm 4382
1405. Orig. Allemagne. Prov.
Augsburg, St-Ulrich et Afra – 179-198 : « Ex quo omnes universasque
regulas ipsius musice... » (189 : HERMANN. mod.) ; 199v
« Prima regula. Omnis nota quadrata non habens caudam... » – RISM B
III, 3 (1986), p. 87-88.- RISM B III, 6 (2003).- Sabine Heimann-Seelbach, Ars
und scientia : Genese, Überlieferung und Funktionen der mnemotechnischen
Traktatliteratur im 15. Jahrhundert (Tübingen, 2000 ; Frühe Neuzeit,
58).
Clm 4387
xve s. Orig. Allemagne. Prov. Augsburg, St-Ulrich et Afra – 39-44 « Ex
quo enim scolasticum gradum dignitatis... » ; 40bis r-v + 50r-v
« Nota quod septem sunt litterae per quas omnis cantus
solvisatur... » ; 44v-45 « Primus ut iste sonus tonus est tibi
notificandus... » ; 45 « Concordantie omnium notarum et eodem
modo sumuntur superius sicut inferius... » ; 45v-52v « Item
expedit et consonum est rationi ut si quid utilitatis artis musice notitiam
considerat... » [45v-46r « De mutationibus vocum metra.
Γ-ut ut retinet sed non mutacio fiet... » (éd. M. Bernhard et
Elzbieta Witkowska-Zaremba, « Versus de musica “Palmam cum
digitis” », in : Traditio Iohannis Hollandrini, éd. M.
Bernhard u. E. Witkowska-Zaremba [München, 2015], t. 6, p. 560-592, en part. 585-587)] ;
53-79 TRAD. Holl. V / LAD. ZALK. (60v HERMANN. mod. ; 64 NEUM.
Eptaphonus ; 78v-79 SUMM. GUID. [exc.]) – RISM B III, 3 (1986), p. 88-90.-
RISM B III, 6 (2003).- Mair unter
der Eggen, Clm 4387, 2002, passim.
Clm 4612
XII. Orig. Vallée du
Rhin ? Prov. Benediktbeuern – 46v Hermannus Contractus, Ter terni sunt
modi... (cf. GS2 , p. 150-153) ; ant. Soror nostra parvula est et ubera non
habet...
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0004/bsb00041097/images/
Clm 4622
Fin du xie s., xiie s. (94-111), xiiie s. (81-93, 112-167v) ; première moitié du xiie s. (177v-178v). Orig. Bavière. Prov.
Benediktbeuern – 177v MON. Cum primum ; 178r-v MON. Totum mon. ; 178v
MON. Organalis ; 178v-179 QUADR. FIG. – RISM B III, 3 (1986), p. 90-91.-
RISM B III, 6 (2003).
Clm 5539
Fin du xiiie s. Orig. Regensburg. Prov. Diessen, Augustins – 1
main de solmisation ; 1v-24+189 ANON. Ratisb. ; 24-27 TRAD. Franc.
I ; 120v-142v GUIDO micr. ; 143v-144 : schémas de
monocorde ; cercles d'Aribon ; 175v-178 GUIDO prol. ; 178v-187
GUIDO ep. ; 187v-188v FIST. Prima fist. I ; 188v FIST. Si fistulae I
– RISM B III, 3 (1986), p. 91-94.- RISM B III, 6 (2003).- Gisela Kornrumpf,
« Eine Melodie zu Marners Ton XIV in Clm 5539 », Zeitschrift für
deutsches Altertum und deutsche Literatur, 107 (1978), 218-230.
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0004/bsb00042722/images/index.html
Clm 5947
1492, 1493. Orig. Allemagne.
Prov. Ebersberg, Abbaye St-Sébastien – 108-115 TRAD. Holl. XIV ;
118-127 : « Quoniam Boetius et reliqui musici qui in hac
arte... » – RISM B III, 3 (1986), p. 94-96.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 5963
après 1439. Orig. Allemagne.
Prov. Ebersberg, Abbaye St-Sébastien – 131v-133 « Quoniam experientia
teste voces et omnes soni humane... » 134-144 « Est ergo notandum
quod musica est veraciter canendi scientia… » ; 144v-146v « Dictis
super addenda diligenter attendant prolatis... » – RISM B III, 3 (1986),
p. 96-97.- RISM B III, 6 (2003).
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0010/bsb00104641/images/
Clm 6002
1529. Orig. Ebersberg, Abbaye
St-Sébastien. Prov. Ebersberg, Abbaye St-Sébastien – 74-93v HUGO SPECHTSH.
(exc.) – RISM B III, 3 (1986), p. 97.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 6006
dernier quart du xve s. Orig. Allemagne.
Prov. Ebersberg, Abbaye St-Sébastien – 167r-175r « Theoremata Musicae magistri
Ioannis de muris abbreviata ex Boecii Musica » BOETH. mus.
(exc.) ; 170 « Quintum theorema debet dyathessaron dyapenthe tono
superare… » – RISM B III, 3 (1986), p. 97-98.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 6037
1448. Orig. et prov. Ebersberg,
Abbaye St-Sébastien – 115-121 « Pro declaratione manus *** proposita
capitur enim... » ; 121v-126v « Cum superius sufficienter pro
iuvenum informatione dictum sit... » – RISM B III, 3 (1986), p. 98.- RISM
B III, 6 (2003).
Clm 6361
Fin du xie s. Orig. Tegernsee ? Prov. Freising – 1v-58 BOETH.
mus. (GLOSS. Boeth. mus.).- RISM B III, 6 (2003).- Bernhard/ Bower, Glossa
(Kommentar- und Registerband, 2011), p. 27.
Clm 6364
Xe s. Orig. Freising. Prov.
Freising, cathédrale – 1 tableau du grand système parfait « Prosmelodos,
Hypateypaton... » ; 23 tableau de la musica mundana – RISM B
III, 3 (1986), p. 99.- RISM B III, 6 (2003).
+ Clm 6369
Début du xie s. Orig. Mainz/Hersfeld. Prov. Freising –
Macrobius, Commentum in Scipionis somnium ; Ciceronis Somnium
Scipionis.- 63v-65r « Epistola sancti Hieronimi de carminibus. Cogor a a
te ut tibi Dardane... » (PS.-HIER. ep.) ; 65v « Ad omnem autem
sonum quae materies cantilenarum est... » (ISID. etym., exc.) ; 66r-v
« Ex innumera varietate numerorum pauci et numerabiles inventi sunt...
epogdous continet tonum » (MACROB., exc., cf. Meyer, Macrobe, p.
103-107 [témoin non consulté]).
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0006/bsb00065175/images/index.html?id=00065175&fip=193.174.98.30&no=&seite=133
Clm 6409
xe-xie s. Orig. Freising. Prov. Freising, cathédrale –
1v-10v MUS. ENCH. ; 10v-30v SCOL. ENCH. – RISM B III, 3 (1986), p. 99.-
RISM B III, 6 (2003).
Clm 7589
xve s. Orig. Allemagne. Prov. Indersdorf, Augustiner-Chorherren –
146va-147vb « Iunioribus ut facilius habeantur modus et scientia intonandi
est scire... » – RISM B III, 3 (1986), p. 100.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 7614
Vers 1420. Orig. Allemagne.
Prov. Indersdorf, Augustiner-Chorherren – 87 « Est manus signum cantus
cuiuslibet signum... » ; 87 « Est manus signum
cantus... » ; 87v « Claves a G ad c graves dat musica recte... » ;
88 « Tres sunt in manu cantum dividere... » ; 88 « Unica si
fuerit vox invariata manebit... » ; 88v « Gamma in linea post
are in spacio loca... » ; 90 HERMANN. mod. ; 89-90v « Sunt
etenim modi quibus cantus petit formari... » ; 91 « Vox vult
equari vocalis apte servari... » ; 91-93 « Est mos tonorum octo
ponere modernorum... » ; 95v « Notandum quinque sunt modi numeri
qui valent consonantias efficere musicales... » ; 95v « Notandum
quod duplex est proportio, quaedam est proportio equalitatis... » – RISM B
III, 3 (1986), p. 100-101.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 7755
Premier tiers du xve s. (f. 267-283). Orig.
Allemagne. Prov. Indersdorf, Augustiner-Chorherren – 276-280 TACT.
Concordanciarum – RISM B III, 3 (1986), p. 101.- RISM B III, 6 (2003).
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0006/bsb00069150/images/index.html
(noir et blanc)
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0010/bsb00104654/images/index.html
(couleur)
Clm 7907
xiie s. Orig.
Allemagne. Prov. Kaisheim – 131 ANON. Cist. I (fragm.) ; 131 main de
solmisation – RISM B III, 3 (1986), p. 101-102.- RISM B III, 6 (2003).
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0001/bsb00017244/images/index.html
Clm 8093
1456. Orig. Allemagne. Prov.
couvent des Franciscains de Kelheim – 164-168v ... ut habet unam vocem secundum
naturalem mutationem... » (fragm.) ; 168v main de solmisation – RISM
B III, 3 (1986), p. 102.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 8258
xve s. Orig. Allemagne. Prov. abbaye bénédictine de Metten – 16-18v « Nota
quod quatuor sunt modi principales cantandi omnem cantum... » ;
18v-19v : « Item nota quod omnis cantus in sede sui... » – RISM
B III, 3 (1986), p. 102.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 8951
1415, 1439. Orig. Allemagne.
Prov. München, Couvent des Franciscains – 120-124 « Cum secundum omnes
modernos musicos omnis cantus... » ; 124v-125 <I>
« Nota mutatio est divisio unius vocis in alteram in eodem
signo... » ; <II> « Ulterius est notandum quod 12 sunt
modi... » ; <III> « Musica est motus vocum
racionabilium... » (= ANON. Michaelb. I) ; 125r
« Circa artem musice scientie est sciendum... » – RISM B III, 3
(1986), p. 102-103.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 9921
1160. Orig. Ottobeuren. Prov.
Ottobeuren – 14-16v GUIDO micr. (exc.) ; 16v-17 BERNO Prol. (exc.) ;
17v « Quatuor autenti plagas geminantur adepti... » ; 17r-v
GUIDO micr. (exc.) ; 17v-20 GUIDO reg. ; 18 PROP. Denique si ;
18r-v ORGANISTR. A .C. ; 18v-19 VERS. Hac ex lege ; 18v-19, 19v
WILLH. HIRS. (2 exc.) ; 19-20 MOD. Protus finit ; 20 HERMANN. mod. ;
20 HERMANN. vers. ; 20v NEUM. Eptaphonus ; 20v HERMANN. expl. ;
20v TRAD. HERMANN. I ; 20v « Greca nomina chordarum monochordi.
Gamma, prolambanomenos... » ; 21-39 UDALSC. ; 21v (marg.)
« Cantor cantores excitet... » ; 22v FIST. Primae ergo ;
25v CYMB. Pone primam ; 39 « Tonus intensus… » ; 39v-40
THEOG. METT. (exc.) ; 47v « Primum quaerite regnum
Dei... » ; 47v « Primus ut exurge... » ; 48
« Pater in filio... » ; 48 « Diapente et dyatessaron
symphoniae et intense et remissae... » – RISM B III, 3 (1986), p.
103-107.- RISM B III, 6 (2003).- Klemm, Handschriften, vol. 2, p.
158-160 (n° 230).
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0004/bsb00041240/images/
Clm 10277
1496. Orig. Pays-Bas
(Maestricht [?], Ladenburg, Bibl. Johannes von Dalberg, évêque de Worms
[1482-1503], cf. *Krämer, Handschriftenerbe, 1989, p. 472) – 2-56v HERB.
TR. – RISM B III, 3 (1986), p. 107-108.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 10691
1515-1518. Orig. Allemagne
(Tübingen [?]). Prov. Mannheim, Bibliothèque palatine – 311 MON. Fac lineam –
RISM B III, 3 (1986), p. 108.- RISM B III, 6 (2003).
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0008/bsb00086357/images/
Clm 13021
seconde moitié du xiie s. (Bower), fin du xiie/début du xiiie s. (Klemm) ;
début du xiiie s. Orig.
Prüfening, St-Georg. Prov. Regensburg – 1-26 BOETH. arithm. ; 97-150
BOETH. mus. ; 150v-157v GUIDO micr. ; 157vb-159v GUIDO reg. ;
159vb-160v GUIDO prol. ; 160v-163 GUIDO ep. ; 163b-163v FIST.
Longissimam ; 212v-283v CALC. – RISM B III, 3 (1986), p. 108-110.- RISM B
III, 6 (2003).
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0004/bsb00047475/images/index.html
+ Clm 14035
XV
▪ Contre-plat inf. fragment d’un traité/tonaire « Primi toni melodia
psallat... »
http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00034097/image_209
+ Clm 14117
seconde moitié du xve s. (fragment contre-plat
sup.). Orig. Saint-Emmeram – Fragment d’un traité de solmisation (PDF).
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0003/bsb00035481/images/index.html?id=00035481&fip=eayayztsewqeayaxssdasyztsqrseayaxs&no=&seite=2
Clm 14272
xie s. Orig. copié par
Hartwic de Saint-Emmeram lors de son séjour à Chartres (B. Bischoff ;
Bower ; Klemm, Handschriften ; Huglo, « Le traité... »)
(et non Regensburg, St-Emmeram). Prov. Regensburg, St-Emmeram – 1v-62 BOETH.
mus. (GLOSS. Boeth. mus. ; f. 27v diagrammes des aspects de quinte et de
quarte ; à rapprocher des diagrammes de Fleury, cf. Michel Huglo,
« Notice... », art. cit., p. 188, 191 [fac-sim.]) ; 6r-v INTERV.
Quid sit tonus ; 62v-64v : « Incipit primus tropus qui dorius
dicitur... » (PDF) ; 155-161 MUS.
ENCH. ; 161-173v SCOL. ENCH. ; 173v-174 COMM. BR. ; 174v MON.
Super unum ; 175-181 ALIA MUS. – RISM B III, 3 (1986), p. 110-113.- RISM B
III, 6 (2003).- E. Klemm, Die ottonischen und frühromanischen Handschriften
der Bayerischen Staatsbibliothek (Wiesbaden, 2004), p. 36-38 et Abb. 22,
24, 26.- Michel Huglo, « Notice sur deux nouveaux manuscrits d’Aristote en
latin (Munich, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 14272, Baltimore MD, The George
Peabody Library, Inv. 159413) », Scriptorium, 42 (1988), p.
183-190.- Michel Huglo, « Le traité de musique d’Abbon de Fleury », in : Abbon,
un abbé de l’an mil. Etudes réunies par Annie Dufour et Gillette Labory
(Brepols, 2009), p. 225-239.- Bernhard/ Bower, Glossa (Kommentar- und
Registerband, 2011), p. 28-30.
Description :
http://www.manuscripta-mediaevalia.de/hs/projekt-BSB-Emmeram-pdfs/Clm%2014272.pdf
Clm 14372
seconde moitié du xie s. Orig. Regensburg, St-Emmeram. Prov. Regensburg,
St-Emmeram – 1-8v MUS. ENCH. (VERS. Attentus tibi) ; 8v-24 SCOL. ENCH. –
RISM B III, 3 (1986), p. 113.- RISM B III, 6 (2003).
Description :
http://www.manuscripta-mediaevalia.de/hs/projekt-BSB-Emmeram-pdfs/Clm%2014372.pdf
Clm 14426
Second tiers du ixe s. Orig.
Regensburg ? Prov. Regensburg, St-Emmeram. 1v Main guidonienne. Γ.-ut
– .dd.lasolre. Mentions « graves », « finales »,
« acutae », « excellentes » (add. ; seconde moitié du xie siècle ?).
http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00046481/image_4
Clm 14460
xive s. Orig. France. Prov. Regensburg, St-Emmeram – 30r-v « Quarto
autem quaeritur de musica. Cum in secundo libro arismetice determinetur de
numero secundum aptitudinem… » (éd. Haas, Studien, p. 358-360).-
RISM B III, 6 (2003).
http ://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0001/bsb00011849/images/index.html
Clm 14465
Xe s. Orig. inconnue. Prov.
Regensburg, St-Emmeram – 1-67v BOETH. mus.- RISM B III, 6 (2003).
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0004/bsb00046442/images/
Clm 14477
xie s. (1-56) ; xiie s. (57-83). Orig. Hersfeld. Prov. Regensburg,
St-Emmeram – 1-56 Salluste, Liber catilinarius et Iugurthinus ;
57-67v BERNO prol (fragm.) ; 67v MOD. Autent. prot.- RISM B III, 6 (2003).
http ://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0004/bsb00046480/images/
Clm 14506
xiie s. (première
moitié). Orig. inconnue. Prov. Regensburg, St-Emmeram – 1v « Primus ut
Exurge, Rorate… » ; 1v HERMANN. mod.- RISM B III, 6 (2003).
http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00046289/image_6
Clm 14523
xe s. (1-48) ; ixe
s., 854-875 (49-117) ; xie s. (118-133)
(Bower). xiiie s. (1279)
(134-159). Orig. Freising (B. Bischoff, cf. Bower) (f. 49-117) ; Paris ?
(f. 134-159). Prov. Regensburg, St-Emmeram – 49v-50v PS.-HIER. ; 50v-51
ISID. etym. (exc.) ; 52v-117 BOETH. mus. (GLOSS. Boeth. mus. II) ;
118-125v GUIDO micr. ; 125v-127 GUIDO reg. ; 127r-v+128v-129 GUIDO
prol. ; 127v+130-131v 129r-v GUIDO ep. ; 128r-v GUIDO micr.
(exc.) ; 132-133v tonaire ; 134-159v ANON. Emmeram. ; – RISM B
III, 3 (1986), p. 113-116.- RISM B III, 6 (2003).- Bierbrauer, Handschriften,
p. 44 (n° 77) - Everist, Music, 1989, p. 47-49.
http ://www.digitale-sammlungen.de/~db/bsb00002112/images/index.html
Clm 14601
xiie s. ; c. 1050
(*Guillaumin, Boèce, p. LXXV). Orig. inconnue. Prov. Regensburg,
St-Emmeram remarque : de la même main que Clm 14523, f. 118-133 – BOETH.
arithm. ; 41-52 v BOETH. mus. (fragm.).- RISM B III, 6 (2003).
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0006/bsb00065182/images/
Clm 14649
xie s. Orig. Allemagne
du Sud. Prov. Regensburg, St-Emmeram – 1 « Lira dicitur apo ty lyrin id
est a varietate chordarum... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli...
[Turnhout, 2011], p. 266-267) ; 1v-11 MUS. ENCH. ; 11-32v SCOL. ENCH. ;
32v-33 COMM. BR. ; 33v-34 MON. Super unum ; 34v-35 MOD. Ecce modorum
– RISM B III, 3 (1986), p. 116-117.- RISM B III, 6 (2003).
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0010/bsb00109411/images/
Clm 14663
Dernier tiers du xiie s. Orig. Allemagne du Sud. Prov. Regensburg,
St-Emmeram – 1-11 GUIDO micr. ; 11-14v PS.-GUIDO arithm. ; 15r-v
ARIBO (exc.) ; 15v-16v COMM. Guid. ; 17-18 GUIDO prol. ; 18-21v
GUIDO ep. ; 21v-24v PS.-ODO dial. ; 25-26v+28 TON. Lugd. ; 27r-v MOT.
Omnis cantus ; 28-29 ARIBO (exc.) ; 29v-33v BERNO prol. – RISM B III,
3 (1986), p. 118.- RISM B III, 6 (2003).- Klemm, Handschriften, vol. 1,
p. 41 (n° 45).- Huglo, Diagrammes de Calcidius, 2008, p. 217.
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0010/bsb00109421/images/
Clm 14684
xive s. (1356). Orig.
Allemagne. Prov. Regensburg, St-Emmeram – 52v-70 Liber theoreumaciae
(61v-64v ed. Sachs, Liber theoreumacie, p. 269-278).- RISM B III, 6
(2003).
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0008/bsb00086348/images/
Clm 14689
xiie s. (première moitié).
Orig. Allemagne du Sud. Prov. Regensburg, St-Emmeram – 13 CYMB. G habeat ;
13 CYMB. Si volueris ; 23r-v Aldelbold d'Utrecht, <Pseudo->Musica ;
88-96 « Plato philosophorum excellentissimus et omnium tam inventionum
subtilitate... » – RISM B III, 3 (1986), p. 119-120.- RISM B III, 6
(2003).- Klemm, Handschriften, vol. 1, p. 23-24 (n° 18).
http ://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0004/bsb00041143/images/index.html
Clm 14729
ixe s. (Teeuwen, Harmony, p. 310), début du xe s. (69-221) et xive s. (1-68). Orig. région du Lac de Constance (dans
les environs de St-Gall). Prov. Regensburg, St-Emmeram – 70v-219v MART.
CAP. ; 220 tableau du grand système parfait dans les trois genres ;
liste des tons de tranposition (fac-sim. in : Meyer, Métaphore, pl.
4) – RISM B III, 3 (1986), p. 120-121.- RISM B III, 6 (2003).- Bierbrauer,
Handschriften, p. 146 (Anhang Nr 16).- Teeuwen, Harmony, 2002,
p. 62 , 64, 66, 141, 310, 312, 317 n. 239.
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0010/bsb00109319/images/
Clm 14745
xiie s. ; xiiie s. (59-73). Orig. Suisse (?). Prov. Regensburg,
St-Emmeram – 59r-72r « Quisquis studiosus regulam tonorum cupit
dinoscere... » (éd. Chr. Meyer ; http://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00848727) ; 72v-73r Ter terni sunt modi... – RISM B
III, 3 (1986), p. 121-122.- RISM B III, 6 (2003).
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0010/bsb00109322/images/
Clm 14781
Fin xie/début xiie s. (44-159). Orig.
Regensburg (?). Prov. Regensburg, St-Emmeram – 23r Tableau de solmisation (éd.
Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p.
268) ; 179v Clio gesta canens transactis… » ; « Ex vocum
constat armonenica prima boatu… » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli...
[Turnhout, 2011], p. 268).- RISM B III, 6 (2003).
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0010/bsb00109329/images/
Clm 14823
Début du xiie s. Orig. Regensburg, St-Emmeram ? Prov.
Regensburg, St-Emmeram – 1 FIST. Mensuram et – RISM B III, 3 (1986), p. 122.-
RISM B III, 6 (2003).
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0010/bsb00104054/images/
Clm 14836
xie s. Orig. Bavière.
Prov. Regensburg, St-Emmeram – 76-77 FIST. Longissimam ; 77r-v CYMB.
Primum cymb. ; 124v Ausonius, Idylle XIX ; 124v « Ut re fa re
mi… » (mélodie de Ut queant laxis) (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli...
[Turnhout, 2011], p. 269) ; « Armo grece coaduno latine unde armonia
coadunatio vocum dicitur » (éd. ibid., p. 269) ; 125-126 MON.
Primum divide ; 126r-v cf. INTERV. Regula ; 126v-127 PS.-BERNEL.
interv. ; 127v tableau des tétracordes et de la division du ton ;
128-132v Aldelbold d'Utrecht, <Pseudo->Musica ; 135v
« Cordex care cantilenam… » ; « Diapente et diatessaron
symphonie et intente et remisse pariter... » – RISM B III, 3 (1986), p.
122-123.- RISM B III, 6 (2003).
http ://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0006/bsb00060096/images/
Clm 14965a
première moitié du xiie s. Orig. Bamberg (?). Prov. Regensburg, St-Emmeram
– 1 WILLEH. HIRS. (exc.) ; 1v HERMANN. mod. ; 1v-2 tableau des
muances ; 2-7v tonaire bref ; 7v « Quidquid est organice
semiditonus... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli...
[Turnhout, 2011], p. 270) ; 7v-8v diagramme des modes ; 9-18v GUIDO
micr. ; 18v-21 GUIDO reg. ; 21-22 GUIDO prol. ; 22v-26v GUIDO
ep. ; 27-29 BERNO prol. (exc.) ; 29 FIST. Prima fist. I ; 29r-v
FIST. Inter quascumque ; 29v FIST. Primam ad votum ; 29v-30 MACROB.
(exc.) ; 30 « Modi seu tropi sive etiam toni musici... » ;
30r-v « Primus tonus qui inscribitur autentus protus... » (éd. Chr.
Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 270-271) ;
31-32v ARIBO (exc.) ; 33-37v PS.-ODO dial. ; 37v-38 FIST. Fistulae
mens. ; 38r-v CYMB. Arbitror (exc.) : 39 schéma des intervalles,
directs ou renversés (repr. in Sowa, Intervallumkehrung, p. 224) ;
39v « Proslambanomenos A adquisitus... » (éd. Chr. Meyer, Sh.
Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p.271-272) – RISM B III, 3
(1986), p. 124-126.- RISM B III, 6 (2003).- *Klemm, Handschriften, vol.
1, p. 22 (n° 15).
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0011/bsb00112125/images/
Clm 14965b
Fin du xie-début du xiie s. ; première
moitié du xiie s. (Klemm).
Orig. Allemagne. Prov. Bamberg puis Regensburg, St-Emmeram – 2v-3 INTERV. Ex
omni ; 3v-33 FRUT. brev. (19v Qui cupias priscum modulandi noscere nisum
éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p.
79-80 ; 20v HERMANN. vers. ; 21v HERMANN. mod. ; 22 HERMANN.
expl. ; 30v-31v FIST. Primam fist. I ; 31v-32 FIST. Primae
ergo ; 32-33 CYMB. Quicumque vult) ; 34-72 FRUT. ton. ; 72rb Sicut
signa et menses... (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli...
[Turnhout, 2011], p. 82) ; 72v-73 diagramme du monocorde dans les trois genres
– RISM B III, 3 (1986), p. 127-128.- RISM B III, 6 (2003).- *Klemm,
Handschriften, vol. 1, p. 22 (n° 16).
http ://www.digitale-sammlungen.de/~db/bsb00005842/images/index.html
Clm 15508
1523. Orig. Allemagne. Prov.
Rott am Inn, Abbaye bénédictine SS. Marinus et Anian – 46-49v tonaire – RISM B
III, 3 (1986), p. 129.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 15632
Seconde moitié du xve s. Orig. Allemagne.
Prov. Ulrich Wülfing (cf. f. 76r), puis (1487) Rott am Inn, abbaye bénédictine
SS. Marinus et Anian – 89-103v IOH. MUR. lib. ; 103v-104v CONTR. Quid
est ; 105-106v « Nota quod sex sunt note per quas omnis cantus
cantatur... » ; 106v : « Quedam musice plane introductoria
utilitati rudimentum... » – RISM B III, 3 (1986), p. 129-130.- RISM B III,
6 (2003).- Bernhard, Thomas,
2006, p. 11, n. 17.
Clm 16072
xve s. Orig. Allemagne. Prov. Passau, Augustiner-Chorherren – 89v-91v
« Tres sunt cantus in manu... » – RISM B III, 3 (1986), p. 130.- RISM
B III, 6 (2003).
Clm 16208
1398-c.1425. Orig. Allemagne.
Prov. Passau, Augustiner-Chorherren – 145b-151 ANON. Monac. II – RISM B III, 3
(1986), p. 130-132.- RISM B III, 6 (2003).
http ://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0004/bsb00045764/images/index.html
Clm 16520
xive s. Orig. Reichenhall (?). Prov. Reichenhall, St-Zeno – 99v « In
desolre primus tonus pausat atque secundus… ».- RISM B III, 6 (2003).
Clm 17142
xie et xiie s. Orig. Allemagne (Regensburg ?). Prov.
Schäftlarn – 140 NEUM. Eptaphonus ; 143 TRAD. Notk. – RISM B III, 3
(1986), p. 132 ;.- RISM B III, 6 (2003).
http ://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0002/bsb00026280/images/index.html
Clm 18298
c. 1441-1448. Orig. et prov.
Tegernsee – 64-68 IOH. KECK.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 18478
c. 1050-1075. Orig. Tegernsee.
Prov. Tegernsee – 60v GUIDO micr. (exc.) ; 60v « Tres symphonie sunt
in musicis. Diatessaron, Diapente. Diapason » ; 60v CYMB. Primum
cymb. ; 60v MON. Mon. secundum ; 61-115 BOETH. mus. – RISM B III, 3
(1986), p. 132-133.- RISM B III, 6 (2003).- Bernhard/ Bower, Glossa
(Kommentar- und Registerband, 2011), p. 28.
http ://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0004/bsb00045107/images/index.html
Clm 18480
1040-1060. Orig. Fulda. Prov.
Tegernsee – 86-000 BOETH. arithm. ; 157-217 BOETH. mus. (GLOSS. Boeth.
mus.).- RISM B III, 6 (2003).- Bernhard/ Bower, Glossa (Kommentar- und
Registerband, 2011), p. 26-27.
Clm 18695
1529-1531. Orig. Allemagne.
Prov. Tegernsee – 173v-179 « Similiter se habet numerus ad
numerum... » ; 179r-v « Nunc de calamorum seu fistularum ad
sonos habitudine... » (éd. Sachs, Mensura, I, p. 146-147) – RISM B
III, 3 (1986), p. 133.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 18751
xve s. Orig. Allemagne. Prov. Tegernsee – 155-160v ANON. Tegerns. I ;
160v « Notandum est quod octo sunt consonantie in musica, quinque perfecte
scilicet unisonus, quarta, quinta, octava, duodecima ; tres imperfecte s.
tercia, sexta, decima. Et dulcis fit sonus dum una perfecta et alia imperfecta
simul ordinantur. Decentissimus quoque in cantu sonus est, si diatesseron ita
varietur ut semiditonus vel ditonus nunc precedat nunc sequitur »; 161-164
PS.-GUIDO corr. – RISM B III, 3 (1986), p. 133-134.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 18800
Début du xve s. Orig. et prov.
Tegernsee – 134-138 « Circa musicam est notandum quod subiectum in musica
est hoc... » – RISM B III, 3 (1986), p. 134-135.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 18914
c.1050-1075. Orig. Tegernsee.
Prov. Tegernsee – 1-9v MUS. ENCH. ; 9v-29v SCOL. ENCH. ; 31-32
Aldelbold d'Utrecht, <Pseudo->Musica ; 32 BOETH. mus.
(IIII,18) ; 32v MON. Cum primum ; 33-38 BOETH. mus. (IIII,6-11) ;
39v-40 FIST. Mensuram fist. ; 40 FIST. Rogatus (exc. Data igitur) ;
40v FIST. Primae ergo ; 40v CYMB. Si volueris ; 41 WILLEH. HIRS.
(exc.) ; 41-42 WILLEH. HIRS. (exc.) ; 42 MON. Organalis ; 42
HERMANN. vers. ; 42 HERMANN. expl. – RISM B III, 3 (1986), p. 135-137.-
RISM B III, 6 (2003).
http ://www.digitale-sammlungen.de/~db/bsb00002111/images/index.html
Clm 18932
1496, 1516. Orig. Allemagne.
Prov. Tegernsee – 6-29v « Cum sit necessarium festinare ad
ea... » ; 30-53v « Cum sit necessarium festinare ad
ea... » ; 54 « Expedit ac rationi consonum... » ;
54v-69 « Cum non aliud nisi recte canendi notitia prohibeatur... » –
RISM B III, 3 (1986), p. 137-139.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 18937
I : Seconde moitié du xie s. (230-297). II : xve s. (1-229).. Orig. I : Tegernsee (?).
II : Allemagne. Prov. I+II Tegernsee – 260v MON. Per tres ; 261-278
BERNO prol. ; 278 tableau du grand système parfait ; 278v MOD.
Autent. prot. ; 278v MUS. ENCH. (exc.) ; 279-295 BERNO ton. ; 295
tableau des noms topiques du grand système parfait ; 295 « I. Pater
in. II. Filio. III. Filius.... » ; 295v-297 « An demo regulari
monachordo vuerden... » ; 297r-v FIST. Prima fist. III ; 298v
CYMB. Si volueris – RISM B III, 3 (1986), p. 139-141.- RISM B III, 6 (2003).
http ://www.digitale-sammlungen.de/~db/bsb00002110/images/index.html
Clm 18947
xve s. Orig. Allemagne. Prov. Tegernsee – 238 « Nota quod triplicia
sunt semitonia. Primum est quod fit ex mi circa fa in manu... » ; 238
« Voces proprie autenti b c d acuta... » ; 239-247 ANON.
Tegerns. III – RISM B III, 3 (1986), p. 141-142.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 18961
Fin du xiie s. Orig. indéterminée. Prov. Tegernsee – 48-53v
THEOG. METT. ; 54 NEUM. Eptaphonus – RISM B III, 3 (1986), p. 142.- RISM B
III, 6 (2003).
http ://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0004/bsb00045106/images/index.html
Clm 19300
1454. Orig. Allemagne. Prov.
Tegernsee – 215v « Nota quod datur quinque partita divisio clavium in
manu... » ; 216 « Nota quod quatuor sunt modi
principales... » ; 216v : tableau de solmisation ; 217-219
« Notandum quod litterarum musicalium quedam duplicantur... » ;
219-220 « Modus est distantia unius vocis ab altera... » ; 220
« Nota quod quilibet tonus regularis constat solum ex duobus
cantibus... » – RISM B III, 3 (1986), p. 143.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 19421
Fin du xie s. (29-58) ; fin du xie-début du xiie s. (13-28) ;
fin du xiie s. (1-12). Orig.
Allemagne. Prov. Tegernsee – 1v-12v PS.-ODO dial. ; 13-14 FRUT. ton.
(exc.) ; 14r-v HERMANN. mod. ; 14v HERMANN. vers. ; 14v-16 FRUT.
brev. (exc.) (15v Qui cupias priscum modulandi noscere nisum éd. Chr. Meyer,
Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 79-80) ; 16v-22v
FRUT. ton. (exc.) ; 22v-28 FRUT. brev. (exc.) ; 24-26 FIST. Primam
fist. I ; 26-27 CYMB. Quicumque vult ; 27r-v CYMB. Arbitror
(exc.) ; 27v-28 FIST. Longissimam ; 28r-v FIST. Primae ergo ;
29v-32 GUIDO micr. (exc.) ; 32-39 GUIDO reg. ; 39r-v GUIDO prol.
(exc.) ; 40-56v GUIDO micr. (exc.) ; 57-58 GUIDO ep. (exc.) – RISM B
III, 3 (1986), p. 143-146.- RISM B III, 6 (2003).
http ://www.digitale-sammlungen.de/~db/bsb00002109/images/index.html
Clm 19489
xie s. (1-64). xie-xiie s. (65-117). Orig.
indéterminée. Prov. Tegernsee – 1-38 TON. Lugd. ; 38-49 ISID. etym.
(exc.) ; 50 « Clio gesta canens... » ; 50-52 AURELIAN.
(exc.) ; 52-55 AURELIAN. (exc.) ; 56-62 MON. Mon. divisurus – RISM B
III, 3 (1986), p. 146.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 19558
xive-xve s. Orig. Allemagne.
Prov. Tegernsee – 1v-87v tonaire et cantorinus des chants usuels de l'office et
de la messe – RISM B III, 3 (1986), p. 147.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 19693
Seconde moitié du xve s. Orig. abbaye de Melk.
Prov. Tegernsee – 1-23v « Inter omnes artes quas liberales vocant nulla
extat... » – RISM B III, 3 (1986), p. 148.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 19694
Milieu du xve s. Orig. Allemagne.
Prov. Tegernsee – 2r-v « Triplex est musica scilicet remica (!) armonica
rigmica... » ; 3-33v+87-94v HUGO SPECHTSH. (exc.) – RISM B III, 3
(1986), p. 148-149.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 19818
Première moitié du xve s. Prov. Tegernsee –
82-83ter « Et subjectum musicae est ipse numerus sonorus... »
(reportation d’une lecture de la Musica speculativa de Jean de
Murs) ; 96r « Et subjectum est ipse numerus sonorus... »
(identique au début de la précédente reportation) ; 272 main de
solmisation ; 273-280v « Cantus in manu qui sunt tres quis b duralis,
naturalis et b mollis... » – RISM B III, 3 (1986), p. 149.- RISM B III, 6
(2003).
Clm 19850
1447. Orig. Wien (?). Prov.
Tegernsee – 1-2 « Subiectum musice est ipse numerus sonorum. Unisonus est
consonantia constans... » ; 7 « Adhuc est alia maxima
et perfectissima medietas... » – RISM B III, 3 (1986), p. 150.- RISM B
III, 6 (2003).
Clm 19851
1483. Orig. indéterminée. Prov.
Tegernsee – 110-113v ANON. Tegerns. II (cf. Berktold, Gymel, 2001, p.
333-338) – RISM B III, 3 (1986), p. 150-151.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 21311
1487. Orig. Allemagne. Prov.
Wengen (dioc. d'Ulm), abbaye des Augustins – 3-35 HUGO SPECHTSH. ; 35v-72v
« Sonet vox tua in auribus meis. Vox enim tua dulcis... » ;
74-104 « Nichil occultum quod non revelatur et apertum... »,
« Ex quo omnes universasque regulas ispius musice... » ; 104-126
« Ex quo nostra intentio circa artis musice modum cantandi velit versari... » ;
126-128 « Item sciendum primo quod tonus ut hic sumitur est discretio sive
cognitio principii... » – RISM B III, 3 (1986), p. 151-152.- RISM B III, 6
(2003).
Clm 23496
xie s. Orig.
Allemagne. Prov. inconnue – 9 « Primus tonus dicitur vel vocatur
mobilis… » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout,
2011], p. 272).- RISM B III, 6 (2003).
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0002/bsb00023902/images/index.html
Clm 23577
xie s. Orig. Bavière
provenance: indéterminée contenu: 75-77v MON. Mon. divisurus ; 77v MOD.
Autent. prot. ; 78v « Tres symphoniae sunt in musicis :
diatessaron, diapente, diapason » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli...
[Turnhout, 2011], p. 272) ; 78v FIST. Prima fist. II ; 78v-79 REG.
PRUM. (exc.) ; 79v-81 FIST. Longissimam ; 81r-v « Tonus est
totius institutionis armonicae differentiae » (éd. Chr. Meyer, Sh.
Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 61-64) – RISM B III, 3
(1986), p. 152-153.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 23934
xve s. Orig. et prov. inconnues – 1r-5r <Ludolphus Carthusiensis, Super
Psalterium [Prologus]> Tractatus de cantu sc. divinorum officiorum et de
utilitate cantus dei. Sicut olim manna habuit delectamentum... – RISM B III, 3
(1986) -.- RISM B III, 6 (2003).
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0004/bsb00045762/images/index.html
Clm 24108
xvie s. Orig. et prov.
inconnues – 1-27 IOH. MUR. spec. (A) – RISM B III, 3 (1986), p. 153.- RISM B
III, 6 (2003).
Clm 24532
Après 1511. Orig. Allemagne du
Sud. Prov. inconnue – Sebastian Virdung, Musica getutscht (Basel, 1511)
(exc.) – RISM B III, 3 (1986), p. 153-154.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 24809
c.1406-c.1417. Orig. Allemagne
du Sud. Prov. inconnue – 132-136 ANON. Monac. II ; 137-140 IOH. MUR.
lib. ; 140v-143v ANON. Kellner ; 144-145 MENS. Cum animadv. ;
145v « Primi toni melodiam psallat... » ; 146-147
« Cantus prout hic sumitur est distinctio vocum... » ; 146v-147
HERMANN. mod. ; 148ra-b « Nota Γ-ut habet unam scilicet ut
ascendendo et descendendo... » ; 148va-b « Nota musica est
sciencia docens formare cantum... » ; 149-156v HUGO SPECHTSH. (149v
SUMM. GUID. [exc.]) ; 157-170v « De modis quibus se omnis cantus
habeat... ; 169 HERMANN. vers. – RISM B III, 3 (1986), p. 154-156.- RISM B
III, 6 (2003).
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0001/bsb00011605/images/index.html
Clm 24945
c. 1500-1500. Orig. Allemagne.
Prov. inconnue – 1-11 « Primo celi summus philosophorum inquit ignoratis
principiis... » ; 11v-15v « Musica inter ceteras artes vocum
dissimillima... » – RISM B III, 3 (1986), p. 156-157.- RISM B III, 6
(2003).
Clm 26639
xvie s. Orig.
Allemagne. Prov. Regensburg – 57-58v « Pro aliquali brevi facilique artis
musice cognitione... » ; 59-62 « Contra merorem gaudia cape
inquit... » – RISM B III, 3 (1986), p. 158-159.- RISM B III, 6 (2003).
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0004/bsb00045275/images/index.html
Clm 26770
1500-1507. Orig. Allemagne.
Prov. Regensburg, Dominicains – 43-45v « Volentem scire artem musicalem
omnem ut sciat... » – RISM B III, 3 (1986), p. 159.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 26803
1523. Orig. Allemagne. Prov.
Regensburg (?) – 218-219v « Musica est sciencia liberalis modum cantandi
artificialiter demonstrans... » – RISM B III, 3 (1986), p. 159-160.- RISM
B III, 6 (2003).
Clm 26812
Avant 1453. Orig. Allemagne.
Prov. Regensburg, Couvent des Dominicains – 334-355v ANON. Monac. – RISM B III,
3 (1986), p. 160-161.- RISM B III, 6 (2003).- Berktold, Gymel, 2001, p.
329-330.
Clm 27300
xie s. Orig.
Tegernsee. Prov. Regensburg, Chanoinesses de Niedermünster – 1-11v BERNO prol.
(fragm.) ; 12r MOD. Autent. prot. ; 12r « Finales dicuntur quia in
unum aliquem ex his quatuor omne melos finiri... (MUS. ENCH., 3, 1) 12v-41v
BERNO ton. ; 42-44v MON. Mon. divisurus ; 44v tableau comparatif des
notations alphabétique (F-F) et dasiane ; 44v tableau de la notation
dasiane ; 45r-60r TON. Lugd. ; 75r-v « Mácha dia... » –
RISM B III, 3 (1986), p. 161-162.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 27477
xvie s. Orig.
Allemagne. Prov. inconnue – 16v-17r : « Naturae talis autenticus
esse probatur... » ; « En quoque natura data collatoralibus ut
sic... » ; « In re secun pri sed ter quart explicit in
mi... » ; « Hinc quoque de facili scire poterit... » ;
« Sic bis sex voces retinent nam sepe videmus... » ;
« Primus cum sexto fa sol la semper habeto... » ;
« Septimus et sextus dant fa mi re mi quoque primus... » –
RISM B III, 3 (1986), p. 162-163.- RISM B III, 6 (2003).
http ://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0001/bsb00011606/images/
Clm 28186
c. 1300-1325. Orig. Allemagne
du Sud-Ouest ? Prov. Kaisheim (xvie s.) ;
Neuburg, collège des Jésuites – 233-259v Robert Kilwardby, De ortu
scientiarum ; 258-259 « Est musica humana mundana et
instrumentalis… » ; 259 « Quoniam autem dum canitur vox sequens
proprie precedenti diversimode copulatur… » (transcription @ TML) (cf. PL-Kj
754, f. 43v, 42r-v, et 44r).- RISM B III, 6 (2003).
Clm 28612
1550. Orig. Allemagne du Sud.
Prov. Coll. Johann Andreas Schmeller (1785-1852) – 1-37 Christophorus Neoraeus,
Commentaire de la Musica de Listenius.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 28662
xve et xvie s. Orig. Italie.
Prov. inconnue – 1 « Quando si conporra si dara la prima nota del
tenore... » ; 21 « Consonantie perfette. Consonantie
imperfette... » (tableau des consonances) ; 21 « Il contrapunto
deve cominciare e finire in consonantia perfetta... » ; 22
« Quando il canto ascende per grade... » – RISM B III, 3 (1986), p.
163.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 28793
xvie s. Orig. France
(?). Prov. inconnue – « Gamaut are b mi c faut... » – RISM B III, 3
(1986).- RISM B III, 6 (2003). p. 163-164.
Clm 29164, cf. Clm 29316.71
Clm 29316.71
Début du xiiie s. Orig. Allemagne (Westphalie [?]). Prov.
inconnue – tonaire (fragm.) – RISM B III, 3 (1986), p. 164.- RISM B III, 6
(2003).
http://daten.digitale-sammlungen.de/0007/bsb00079070/images/index.html?fip=193.174.9
+ Clm 29358.1
Seconde moitié du xe
s. Prov. Clm 6496 (Freising) – 2v Modorum sive tonorum ordo (MOD. Ecce
modorum), « Primus tropus habet... tetrachorda habet hypaton et meson
|| » (éd. Schmid, p. 182-182, l. 1-25 ; témoin inconnu) – Hermann
Hauke, Katalog der lateinischen Fragmente der Bayerischen Staatsbibliothek
München. Bd. 2. Clm 29315-29520 (Wiesbaden, 2001 ; Catalogus
codicum manu scriptorum Bibliothecae Monacensis, t. 4, pars 12, 2 ), p. 334-335
(signalé par erreur comme un fragment de Hucbald).
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0008/bsb00082596/images/index.html?id=00082596&fip=qrseayaweayasdasxdsydqrsxs&no=3&seite=5
Clm 29770/1
Xe s. Orig. Bavière. Prov.
Regensburg, St-Emmeram (feuillet détaché de Cgm 772) – SCOL. ENCH. (fragm.) –
RISM B III, 3 (1986), p. 164.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 29770/2
xiie s. Orig. inconnue.
Prov. Clm 29132b – « ... Ponantur enim tres numeri... » (FRUT. brev.)
– RISM B III, 3 (1986), p. 164-165.- RISM B III, 6 (2003).
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0009/bsb00095974/images/
Clm 29770/3
xiie s. Orig. inconnue.
Prov. Clm 17459 – ARIBO (fragm.) – RISM B III, 3 (1986), p. 164-165.- RISM B
III, 6 (2003).
http ://www.digitale-sammlungen.de/~db/bsb00002113/images/index.html
Clm 29770/4
xve s. Orig. inconnue. Prov. inconnue – main de solmisation « Gama ut
a re E mi... » – RISM B III, 3 (1986), p. 165.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 29770/5
xve s. Orig. inconnue. Prov. 4° Inc. dpl. 1114 – « ...maxima perfecta
vero sex tempora et maxima imperfecta... » (fragm.) – RISM B III, 3
(1986), p. 165.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 29775/13
xve s. Orig. inconnue – 1r main de solmisation. « Sex vocum artis et
thesis / In .C. natural. .F. bmol .g.que b duralis », « Disce manum
tantum si vis bene discere cantum / Absque manu si frustra disces per plurima
lustra » ; 1v Tableau de solmisation légendé. 2r et 2v échelles à dix
lignes (scala decemlinearis).
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0009/bsb00092630/images/
Clm 30056 (olim Mus. Mss. 1573)
1463. Orig. Augsburg. Prov.
Augsburg remarque(s) : manuscrit copié par Ulrich Fugger (1441-1510) –
2-42 TRAD. Holl. V (17v NEUM. Eptaphonus) – RISM B III, 3 (1986), p. 168-169.-
RISM B III, 6 (2003).
Clm 30057 (olim Mus. Mss. 1500)
1493. Orig. Nürnberg. Prov.
Nürnberg remarque(s) : Hartmann Schedel (copiste) – 5-27 GUIDO
micr. ; 29-36 GUIDO reg. ; 36-39 GUIDO prol. ; 39-50 GUIDO ep. –
RISM B III, 3 (1986), p. 165-166.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 30058 (olim Mus. Mss. 1571)
Fin xve-début xvie s. Orig.
Allemagne. Prov. inconnue – 1-68 « Fratres charissimi non scientia sed
charitate et obendentia... » (12r-15v : « De applicandis
syllabis ad notas » édition in Ute Evers, « Die
Abhandlung... », p. 475-479) – RISM B III, 3 (1986), p. 167-168.- RISM B
III, 6 (2003).- Ute Evers, « Die Abhandlung über die Hufnagelnotation in
der Handschrift Clm 30058 der bayerischen Staatsbibliothek München », Quellen
und Studien zur Musiktheorie des Mittelalters III. Hrsg. von Michael
Bernhard. München, Verlag der Bayerischen Akademie der Wissenschaften (München,
2001 ; Bayerische Akademie der Wissenschaften. Veröffentlichungen der
Musikhistorischen Kommission, Bd. 15), p. 469-479.
Clm 30059 (olim Mus. Mss. 1572)
xve s. Orig. Allemagne. Prov. inconnue – 2-23v TRAD. Holl. XXI – RISM B
III, 3 (1986), p. 168.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 30060 (olim Mus. Mss. 1570)
après 1509. Orig. Allemagne.
Prov. inconnue – 1-20v Simon de Quercu, Opusculum musices – RISM B III,
3 (1986), p. 166.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 30061 (olim Mus. Mss. 1575)
1520. Orig. Allemagne. Prov.
inconnue – Martinus Clostermair (?), <Musica>, « Musica
mensuralis a mensura originem ducit... » – RISM B III, 3 (1986), p.
170-170.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 30062 (olim Mus. Mss. 1574)
c. 1500-1550. Orig. Allemagne.
Prov. inconnue – 1-10 « Auditoris optimi quemadmodum in foro
causas... » – RISM B III, 3 (1986), p. 170.- RISM B III, 6 (2003).
Clm 30063 (olim Mus. Mss. 1576)
Avant 1575. Orig. Allemagne.
Prov. inconnue – 2-7 « Cum nihil dulcius nihil denique suavissime...
Musica autem est scientia aquatica docens modum canendi... » ; 8-26v
+ 30-38 « Post habitis Musice laudibus que apud
Quintilianum... » ; 40v « Quid est musica choralis... »
(fragm.) – RISM B III, 3 (1986), p. 171-173.- RISM B III, 6 (2003).
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0007/bsb00079073/image_1
+ 4 L. lat. 456 (imprimé)
Contre-plat inf. Fragment d’un
traité de plain-chant « a qualibet clave ad consimilem, i. ad suam
octavam... Sequitur nunc de ambitius tonorum tam autentorum quam plagalium.
Notandum quod de conditione cantus circa principium... » (fin du xve s.).
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/bsb00004205/images/index.html?seite=303
Mus. Mss. 1570, cf.
Clm 30060
Mus. Mss. 1571, cf. Clm 30058
Mus. Mss. 1572, cf. Clm 30059
Mus. Mss. 1573, cf. Clm 30056
Mus. Mss. 1574, cf. Clm 30062
Mus. Mss. 1575, cf. Clm 30061
Mus. Mss. 1576, cf. Clm 30063
MÜNCHEN,
Universitätsbibliothek (D-Mu)
4° Cod. ms. 743
1500. Orig. Wien (?). Prov.
inconnue – 99-102v BOETH. mus. (exc.) ; 103-124v+132-142v IOH. MUR. spec.
(A) ; 127-129v « Quia mensurandi regula et precedentibus in diatonico
genere... » ; 129v « Constat igitur in singulo exacordo quatuor
tonos diversis notulis... » – RISM B III, 3 (1986), p. 173-174.- Elzbieta
Witkowska-Zaremba, « Annotationes in Musicen Ioannis de Muris. A
Commentary to Iohannes de Muris’ Musica speculativa be Andreas
Perlachius », in : Gedenkschrift für Walter Pass, Bearbeitet und
herausgegeben von Martin Czernin (Tutzing, 2002), p. 235-244.
4° Cod. ms. 752
c.1520-1530. Orig. inconnue.
Prov. Université d'Ingolstadt – 1-38 ERASM. HOR. ; 43-84 IOH. MUR.
spec. ; 95-114 Andreas Perlachius, Annotationes in musicen magistri
Iohannes de Muris, « Musica graecum est vocabulum et
cantum... » ; 115-126 « Genesis 4. Filius Lamech Tubal pater
canentium cithara et organo... » ; 127-129v « Brevis admodum in
artem canendi introductio... » – RISM B III, 3 (1986), p. 174-176.- Elzbieta
Witkowska-Zaremba, « Annotationes in Musicen Ioannis de Muris. A
Commentary to Iohannes de Muris’ Musica speculativa be Andreas
Perlachius », in : Gedenkschrift für Walter Pass, Bearbeitet und
herausgegeben von Martin Czernin (Tutzing, 2002), p. 235-244.
8° Cod. ms. 375
(Cim 13)
Fin xiie-début xiiie s. Orig. Allemagne
du Sud. Prov. H. L. Glareanus ; Université d'Ingolstadt ; Université
de Landshut – 2 CYMB. Si volueris ; 2 « Primus quartus et sextus
tonus... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout,
2011], p.273-274) ; 2 MON. Si regularis ; 2v-6 « Hic sunt omnes
voces per # quadratum... » ; 6 HERMANN. mod. ; 7-8 tableau
d'intervalles ; 8v-27 IOH. COTT. mus. (non collationné) ; 27v-32v
« Quisquis studiosus omnium cantuum tonos cupit dinoscere... » (éd.
Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p.
274-288) ; 32v-33 « Tonus nullam habet speciem nullam enim habet
diversitatem... » (éd. ibid., p.288-289) ; 33 HERMANN.
vers. ; 33v-34 VERS. Quisquis velis ; 34v CYMB. Quicumque vult ;
35-37v IOH. COTT. ton. (non collationné) ; 37v-39 TON. Vat. ; 39v-40
MOD. Protus finit (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli...
[Turnhout, 2011], p. 69-74) ; 40r-v HERMANN. expl. ; 40v « Unus Deus
est trinitas. Gloria. II. Duo testamenta sunt... » ; 41
TRAD. Hermann. II ; 41v-42 « Archimedes ordinem planetarum cum
distancia... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli...
[Turnhout, 2011], p.290-295) ; 42v « Quamvis mille modis
tropi... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout,
2011], p. 75-78) ; 43-53 GUIDO micr. ; 43v MON. Gamma novem ;
53-57v GUIDO reg. ; 57v-59 GUIDO prol. ; 59-64v GUIDO ep. ; 64v
DISC. Si cantus equ. ; 64 « Epitritus est ille numerus... » (éd.
Sachs K.-J., Tradition, p. 244 sqq.) ; 65-71v PS.-ODO dial. ;
71v-76 « Quid est musica ? Musica nichil est aliud quam congrua vocum
modulatio... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli...
[Turnhout, 2011], p. 295-304) ; 76 FIST. Si fistulae I ; 76 FIST.
Octavam partem ; 76v MON. A labro ; 76v NEUM. Eptaphonus – RISM B
III, 3 (1986), p. 176-179.
http ://epub.ub.uni-muenchen.de/10929/1/Cim._13.pdf
NÜRNBERG,
Germanisches Nationalmuseum (D-Ngm)
+ 7068
xive s. (première moitié). Orig. diocèse d'Augsbourg ? – 91v HERMANN. mod. –
Bernhard, Hermannus, p. 119.
22931
xve s. (première moitié). Orig. Nuremberg, couvent Ste-Catherine. Prov.
Collection Ludwig von Cuny – 1-4v « Omnis cantus ecclesiasticus… » –
RISM B III, 6 (2003).
NÜRNBERG,
Stadtbibliothek (D-Nst)
Cent. V 58
Vers 1450. Orig. Italie ? Prov.
Vienne (acquis par Regiomontanus) puis Nuremberg – 127r-v MON. Longitudinem.-
RISM B III, 6 (2003).- John Koster,
« New Sources for the Early History of the Clavichord », Early
Keyboard Journal, 20 (2002), 7-43, passim (fac-sim. des f. 127r-v,
p. 22-23).
Cent. VII 62
xve s. Orig. Allemagne. Prov. Nürnberg, Couvent des Dominicaines –
« Wo heb sych an der erst nateralys... » – RISM B III, 3 (1986), p.
179.- RISM B III, 6 (2003).
OLDENBURG,
Landesbibliothek (D-OLl)
Cim. I. 17
c. 1450. Orig. inconnue. Prov.
Oldenburg, collégiale St-Lambert – 1-20v « Arestotiles (!) dicit in octavo
polliticorum quod non solum pueri sunt erudiendi… » (5r-v HERMANN. mod.) –
RISM B III, 6 (2003).
OTTOBEUREN,
Benediktinerabtei, Bibliothek (D-OB)
Ms. O.54
c. 1492-1511 Orig. et prov.
Allemagne du Sud, Ottobeuren ? – 42-53v « Nunc consequenter restat
dicendum de cantu chorali ut quis ergo cantum suum choralem plane et perfecte
canere sciat... » – RISM B III, 6 (2003).
POMMERSFELDEN,
Schloss Wiesentheid,
Gräflich Schönbornsche Bibliothek (D-PO)
2805
Xe s. (1-96), xie s. (97-104v). Orig. Allemagne. Prov. Erfurt,
Petersberg – 97-104v AURELIAN. (fragm. expl. VI, 15) – RISM B III, 3 (1986), p.
180.- RISM B III, 6 (2003).
2915
xiie s. Orig.
Allemagne. Prov. indéterminée – 2-14v+22v-30v GUIDO micr. ; 20v-22v GUIDO
prol. ; 15-20+30v GUIDO reg. – RISM B III, 3 (1986), p. 180-181.- RISM B
III, 6 (2003).
REGENSBURG, Bischöfliche
Zentralbibliothek,
Proskesche-Musikbibliothek (D-Rp)
98 th. 4°
1457-1476. Orig. Allemagne du
Sud (Nürnberg [?], Regensburg [?]). Prov. Regensburg, Gymnasium poeticum –
(vol. paginé) 137-250 HUGO SPECHTSH. (202 Omnis modus aut fit [traité sur les
intervalles, éd. Sachs K.-J., Intervall-Terminologie, 2001, p.
268]) ; 251 « Item nota versus Iohannis Holandrini de cantibus... Qui
primo velut autentus... versibus examinetur » (éd. Bernhard/Witkowska-Zaremba,
Lehrtradition, p. 18-19) ; « .A. gravis atque levis includunt
clima secundi... » (7 vers, avec gloses) in Trad. Holl. passim, SUMM. GUID. 58-64, GOB. PERS. p. 1389) ; 252-253 « Consors
trinitatis sancte... » ; 254 « Nota more secularium quo ad
antiphonas primus tonus habet quinque differentias... » (tonaire du
premier et du début du second ton ; cf. TRAD. Holl. II, 4, 97-101,
133) ; 258-261 IOH. COTT. mus. (exc.) ; 263 tableau des valeurs des
notes ; 264-286 ANON. Couss. XII ; 287-309 « Cum cantorum in
orbe refulsa est... » ; 309 « Nota tres sunt figure que
concernunt ligaturam... » ; 310 tableau des ligatures ; 311-314
PROP. MENS. Sequitur ; 314-317 MENS. Ista autem (315+317 diagrammes ; 316
blanc) ; 318 Règles de notation des proportions de durée ;
319-325 Exemples musicaux illustrant la notation des proportions de durée
; 325-327 Règles d’identification du mode, du temps et de la prolation ;
328-331 CONTR. Et primo I ; 332-333 CONTR. Et primo II ; 333-335
CONTR. Si enim ; 336 « Prolatio maior noscitur multis modis... » ;
337 diagramme relatif à la théorie des modes ; 338-344 COMPOS.
Natura ; 345-350 COMPOS. Cum igitur ; 355-363 COMPOS.
Capiendum ; 363 « Item omnis discantus debet inchoari et finiri in
concordantia perfecta... » ; 364-368 BOETH. mus. (exc.) ; 369-371
« Proportio est habitudo duorum terminorum ad inficem... » ;
372-377 « Venerabiles domini mei proportiones per Dei gratiam intendo
declarare... » ; 378-379 « Et primo nota quod quando aliquis per
medium... » ; 379-380 « Proportio sesquitertia epitrita sisterna
priam dyatessaron est quando maior... » ; 381 « De
proportionibus collateralibus... » ; 381-382 « Epogdarum grece
dicitur sesquioctavus... » ; 382-383 BOETH. mus. (exc.) ; 383
« Sunt autem quatuor secundum Guidonem expertum musicum semitonia… » ;
384-385 « Cordarum nomina primitus a Graecis musicis... » ;
386-397 « Et quia ubi terminantur species musice ibi incipit
practica... » ; 398 « Proslambanomenos interpretatur
acquisitus... » ; 399-406 « Zu lernen dy figurlichen musica muss
man wissen... » (éd. Denk, Fachprosa, p. 29-36) ; 407-409
CONTR. Quicumque (exc.) ; 409 « Ad sciendum componere gemellas non
debet peccare contrapunctum... » (éd. Berktold, Gymel, 2001, p.
331-333) ; 410 « Qui vult ad duas contratenores componere ratione
concordantiarum... » ; 411-413 TACT. Reperi ; 414-416
« Unde diminutio est alicuius carminis in suis notis... » – RISM B
III, 3 (1986), p. 181-191.- RISM B III, 6 (2003).- Sachs K.-J., De modo
componendi, 2002, p. 4-10.
REGENSBURG, Turn-
und Taxis'sche Hofbibliothek (D-Rt)
Ms. 103/1
Fin xve-début xvie s. Orig.
Allemagne. Prov. indéterminée – 2-15 « Etsi huius preclarissime artis
musice comoditates tum propter eius... » ; 16-33v « Musica
scientia utilis ac delectabilis que ex plerisque viris eruditissimis... »
– RISM B III, 3 (1986), p. 191-193.- RISM B III, 6 (2003).
Olim ST. BLASIEN, Stiftsbibliothek
Cote inconnue (ms. détruit en 1768)
xiie s. Orig. et prov.
inconnues – a MUS. ENCH., SCOL. ENCH. ; b AURELIAN. (exc.) ; d BERNO
mon. ; e TON. Lugd. ; f VERS. Indicis ; g MON. Prius
dividenda ; h GLOSS. Boeth. mus. ; l MON. Disparat. ; m MON. Si
regularis ; n MON. Organalis ; o BOETH. mus.- RISM B III, 6 (2003).
Cote inconnue (ms. détruit en 1768)
xiie ou xiiie s. Orig. inconnue. Prov. abbaye bénédictine St.
Georgen (cf. GS2, p. 154) – « Inerant quinque Divi Severini volumina de Musicis
: praeterea Guidonis Aretini quaedam, Bernonis, Wilehelmi, Othonis, Theogeri
Episcopi, et Ioannis qui postea Pontifex Max. XXII eius nominis fuit »
(Glareanus, Dodecachordon, f. a3v) LmL : a WILLEH. HIRS. ; b THEOG.
METT. ; c IOH. COTT. mus. ; FIST. Fac tibi ; FIST. Primam fist. II.- RISM B
III, 6 (2003).
Cote inconnue (ms. détruit en 1768)
Date, or. et prov. inconnues –
NEUM. Scandicus.- RISM B III, 6 (2003).
STUTTGART,
Württembergische Landesbibliothek (D-Sl)
Cod. poet. et phil.
4° 52
1464-67. Orig. école latine
d'Esslingen (?), ms copié par Ägidius de Bulach. Prov. Paulus de Calw (1467),
frater Conradus Maier († 1644) en l'abbaye bénédictine de Zwiefalten ;
Zentralbibliothek d'Ellwangen (1802-1807) (cf. Gümpel/Sachs, Documenta,
p. 65-66) – 2-60v HUGO SPECHTSH. ; 61-62 TACT. Bona ; 65v dessin
représentant un clavicorde – RISM B III, 3 (1986), p. 193.- RISM B III, 6
(2003).- Gümpel/Sachs, Documenta, 2003, passim.
HB XI 33
xie s. Orig. inconnue.
Prov. Weingarten (K 73) – 2-77v BOETH. mus. (fragm.).- RISM B III, 6 (2003).-
RISM B III, 6 (2003).
HB XVII 26
c. 1560. Orig. Allemagne du
Sud. Prov. indéterminée – 1-84 « Was ist Regulata ? Regulata is ain
gesanng... » (éd. Denk, Fachprosa, p. 90-161) – RISM B III, 3
(1986), p. 193-196.- RISM B III, 6 (2003).
Cod. Donaueschingen
250
1476. Orig. Italie – 92-95v
« Nota che septe sono le lectere della mano cioe... » ; 96-102v
« Notandum est quod regula subscripta... » ; 102v « Capiam
a signo quam musicam designo... » ; 103-119 « Vide musicalis
sive magistralis ad cantum hec inspiciendum... » – RISM B III, 3 (1986),
p. 42-43.- RISM B III, 6 (2003).
Cod. Donaueschingen
653
xiie s. (après 1180).
Orig. Ottobeuren. Prov. Donaueschingen, Fürstlich-Fürstenbergische
Hofbibliothek – 26v NEUM. Punctum.- RISM B III, 6 (2003).
Cod. Donaueschingen
880
xve s. Orig. Allemagne – 1-10v « Expedit et consonum est rationi quod
si quid utilitatis... » (Trad.
Holl. XXV) – RISM B III, 3 (1986), p. 43.- RISM B III, 6 (2003).
http://digital.wlb-stuttgart.de/digitale-sammlungen/seitenansicht/?no_cache=1&tx_dlf[id]=4568&tx_dlf[page]=1&tx_dlf[pointer]=0
TRIER, Bistumsarchiv (D-TRb)
Abt. 95,6
Fin xie-début xiie s. Orig.
Hildesheim (?). Prov. Hildesheim, abbaye bénédictine St-Michael – 91v-92 MON.
Magadis ; 92 : « Ethimologie supradictorum nominum. Proportio.
Habitudo uel comparatio vel similitudo... » (éd. Chr. Meyer, Sh.
Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 347-348) ; 92v FIST.
Prima fist. III ; 92v MON. Divide in quatuor ; 92v-93 MACROB.
(exc.) ; 93 BOETH. mus. (exc.) ; 93v-95 ISID. etym. (exc.) ;
95v-96 NEUM. Punctum ; 100 HERMANN. vers. ; 100 HERMANN. expl. ;
100 : « Diapason VII species habet primum incipitur a mese et finitur
in proslambanomenos... (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli...
[Turnhout, 2011], p. 348-349) ; 100r-v GUIDO micr. (exc.).- RISM B III, 6
(2003).
TRIER,
Seminar-Bibliothek (D-TRp)
Hs. 44
xve s. Orig. française. Prov. Trier, Abbaye bénédictine St-Matthias (M 63
au catalogue du xvie s. ; cf. *Montebaur,
Trier, p. 113-114) – 318-336 AMERUS ; 336r-v MENS. Sciendum ; 342
« In arte motetorum sive discantuum sunt sex modi... » – RISM B III,
3 (1986), p. 196-197.- RISM B III, 6 (2003).
http://zimks68.uni-trier.de/stmatthias/S0044/S0044.pdf
TRIER,
Stadtbibliothek (D-TRs)
Ms. 4° 1923/1434
xive ou xve s.
Orig. Allemagne (?). Prov. « Liber Gotscalci Boyss de Kerpen » ;
Trier, Abbaye bénédictine St-Matthias – 191v-194 PS.-ODO dial. (exc.) – RISM B
III, 3 (1986), p. 197-198.- RISM B III, 6 (2003).
http://zimks68.uni-trier.de/stmatthias/T1923/T1923.pdf
Ms. 8° 761/309
1484, 1491. Orig. Trier,
Kartäuse ; copié par Marcus de Crovia entre 1480-1491 (cf. Corpus Christianorum
Continuatio mediaevalis, t. 121A, I B, p. 768-779). Prov. Trier, Kartäuser
– 145v tableau de solmisation ; légende : “In c. natura, f. bmol,
g.que bdura / Septem cantuum concordantia lucide distincta” ; 146
« In C. natura. f bmol, g.que bdura. Sex sunt voces quibus omnis cantus
constat... » – RISM B III, 3 (1986), p. 198.- RISM B III, 6
(2003).
Ms. 8° 1893/1481
xve s. Orig. inconnue. Prov. Trier, Abbaye bénédictine St-Matthias (L 42 au
catalogue du xvie s. ; cf. *Montebaur,
Trier, p. 111) – 58v-68v IOH. MUR. spec. (A) – RISM B III, 3 (1986), p.
198.- RISM B III, 6 (2003).
http://zimks68.uni-trier.de/stmatthias/T1893/T1893.pdf
Ms. 1897/18 (Cat.
596)
xie s. Orig.
Allemagne. Prov. Prüm ; Trier, Abbaye bénédictine St-Matthias (I 68 au
catalogue du xvie s. ; cf. *Montebaur,
Trier, p. 103) – 46v-81 BERNO prol. – RISM B III, 3 (1986), p. 198-199.-
RISM B III, 6 (2003).
http://zimks68.uni-trier.de/stmatthias/T1897/T1897.pdf
TÜBINGEN,
Universitätsbibliothek (D-Tu)
De 4
Fin xve-début xvie s. Orig.
Allemagne. Prov. « Conradus Hager canonicus in Ehingen » – 217-234
« Fragilitas humane nature heu quippe per experientiam... » ;
235-255 HUGO SPECHTSH. ; 256 « Nota ille videtur esse bonus ordo
doctrinandi... » ; 257 HERMANN. mod. ; 258-264 « Unde
diapason est modus in quo diatessaron et diapente... » – RISM B III, 3
(1986), p. 199-200.- RISM B III, 6 (2003).
Mc 48
Seconde moitié du xve s. Orig. Allemagne.
Prov. Conrad Hager (?) – 1-9v « Expedit et consonum est
rationi... » ; 14-17 « Est autem ergo specialiter
videndum quod huius operis due sunt partes principales... » ;
18 « Notandum impares toni scilicet primus tertius
quintus... » ; 18v-19v « Tonus est regula cuiuslibet cantus
artificialis... » ; 19v-21r « Primi toni melodiam
psallas... » (tons psalmodiques) ; 22-54 HUGO SPECHTSH. ; 54v-56
« Volentibus informari in cantu figurativo breves ac utiles composui
regulas... », « Quantum ad primum sciendum quod septem sunt
note... » ; 57-58 « Tractatus de proportionibus quae in cantu
figurativo dari licet... », « Notandum primo quod octo sunt
proportiones... » ; 58 « Musica dividitur in mundanam, humanam
et instrumentalem... » ; 59-62 « Notandum primo de valore
cuiuslibet note et de figuris notarum... » ; 62v-63 CONTR. Nota
quinque ; 63v-64 IOH. MUR. lib. (exc.) ; 64v-67 CONTR. Prima regula ;
68-76 « Notandum quod large cantando omnes notas cantus figurati septem
sunt species... » ; 76v-78v « Notandum quod octo sunt
proportiones musicales... » ; 79r-80v CONTR. Not. quod novem ; 81r-v
table de consonances ; 89r-v SUMM. GUID. (exc.) ; 92-99v « Pro
aliquantula fracti cantus dilucidatione... » ; 107-114v
tonaire ; 114v-115v exercices de solmisation ; 116, HUGO SPECHTSH.
(exc.) – RISM B III, 3 (1986), p. 201-207.- RISM B III, 6 (2003).
http://idb.ub.uni-tuebingen.de/diglit/Mc48/0001/thumbs?sid=b5e4fbaad4d668ca929d714895df108e
- current_page
WOLFENBÜTTEL, Herzog-August-Bibliothek (D-W)
86.6 Aug. 2° (cat.
2906)
xiie s. Orig.
Allemagne. Prov. inconnue – 1 HEINR. AUG. (exc.) – RISM B III, 3 (1986), p.
207.- RISM B III, 6 (2003).
4.11 Aug. 4° (cat.
2942)
xiie s. Orig. Hildesheim,
abbaye bénédictine Saint-Michel. Prov. inconnue – 89-96 GUIDO micr. ;
96-98v GUIDO reg. ; 98-99v GUIDO prol. ; 99v-102v GUIDO ep. ;
102v-103 CYMB. Quicumque vult – RISM B III, 3 (1986), p. 207-208.- RISM B III,
6 (2003).
17.19 Aug. 4° (cat.
3109)
xve s. Orig. Allemagne. Prov. Gandersheim, Couvent de Clus (*Krämer,
Handschriftenerbe, 1989, p. 286) – 345 formules d'accentuation et
d'interrogation ; 345 tonaire ; 345v « Notandum est tres sunt
cantus in manu scilicet naturalis bedurali et bemollis... » ; 345v
tableau de solmisation ; 345v « Nota magada in musica dicitur lignum
modicum super quod... » – RISM B III, 3 (1986), p. 208-209.- RISM B III, 6
(2003).
69 Gud. Lat. 2°
(cat. 4373)
1010-1040 (f. 1-85v) ;
première moitié du xiie s. Orig. Mainz (f.
1-85v). Prov. Köln, St-Pantaléon (?), Georgius Agricola (vers 1530), Bernard
Rottendorf (vers 1647), Marquard Gude (+ 1689) – 86-114v THEOPHIL. – RISM B
III, 3 (1986), p. 209.- RISM B III, 6 (2003).
http://diglib.hab.de/?db=mss&list=ms&id=69-gud-lat
72 Gud. Lat. 2°
(cat. 4376)
Début du xie s. (avant 1012). Orig. Tegernsee (*Hofmann,
Buchkunst, I, 438 s). Prov. , Augsburg, St-Ulrich et Afra ;
Marquard Gude (+ 1689) – 1-50 BOETH. mus. ; 50 FRUT. brev. (« Qui
cupias priscum modulandi noscere nisum... » éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi,
Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 79-80) ; 50v-51 Notker Labeo
« Sîd tu nû bechénnêst uvîo... » (ed. Sachs, Mensura, p. 98-99
; Van Schaik, Notker, p. 20-22.) ; 51r-v MON. Super
unum ; 52-62 MUS. ENCH. ; 62-82 SCOL. ENCH. ; 82v-87 COMM. BR.
87v Formules echématiques – RISM B III, 3 (1986), p. 210-211.- RISM B III, 6
(2003).- Bernhard/ Bower, Glossa (Kommentar- und Registerband, 2011), p.
56-57.
79 Gud. Lat. 2°
(cat. 4383)
xie s. Orig.
Saint-Martial de Limoges. Prov. Paris (xiiie s.) ;
Marquart Gude (+ 1689) – 29r Grand système parfait avec concordance des
planètes ; 29v Tableau des tons de transposition avec concordance des
modes grégoriens – RISM B III, 3 (1986), p. 211-212.- RISM B III, 6 (2003).-
Olof Marcusson, Tropes de l’alleluia (Stockholm, 1976 ; Corpus
troporum, II. Prosules de la messe, 2), p. 13 (et
édition des prosules).- Eva Odelman, Les prosules limousines de Wolfenbüttel.
Ed. critique des prosules de l'alleluia du manuscrit Wolfenbüttel, Herzog
August Bibliothek, Cod. Guelf. 79 Gud. lat. (Stockholm, 1986 ; Corpus
troporum, VI. Prosules de la messe, 2).
http://diglib.hab.de/mss/79-gud-lat-2f/start.htm
153 Gud. Lat. 4°
xiiie s. Orig. inconnue.
Prov. Marquart Gude (+ 1689) – 92 diagramme lambdoïde ; 152v diagramme des
planètes.- RISM B III, 6 (2003).- Huglo, Diagrammes de Calcidius, 2008,
p. 228.
253 Gud. Lat. 4°
(cat. 4558)
1492. Orig. Italie. Prov.
Marquart Gude († 1689) – 1-6v+80-85+130v-134 MART. CAP. (exc.) – RISM B III, 3
(1986), p. 217.- RISM B III, 6 (2003).
334 Gud. Lat. 8°
(cat. 4641)
xie s. (CSM 2, p.
XI) ; “écritures de diverses mains des xie et xiie siècles” (RISM B 3/3, p. 212). Orig. Augsburg,
St-Ulrich u. Afra. Prov. Bernard Rottendorf (+ 1686) puis Marquard Gude (+
1689) – (5r blanc) 5v-33 GUIDO micr. ; 33-41v GUIDO reg. ; 41v-45
GUIDO prol. ; 45-57 GUIDO ep. ; 57-61 ARIBO (exc.) ; 61v-63r
GUIDO micr. (exc.) ; 63v-83 THEOG. METT. ; 83r-89r « Incipit
breviarium officiorum ad missam. Quibus modis regantur quibusque litteris in
monochordo... » (Tonaire) ; 89-90 NEUM. Punctum ; 90r-v NEUM.
Scandicus ; 90v « Ad mensurandum monochordum duo
hemispheria... » (= FRUT. brev. [exc.], cap. XI, éd. Bernhard,
Überlieferung, p. 37-67) ; 90v-97v FRUT. brev. (exc.) ; 97v-98v
Nomina chordarum... (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli...
[Turnhout, 2011], p. 351-352) ; 98v-100 MON. Si mon. ; 100 MON.
Hoc mon. ; 100r-v MON. Mon. secundum ; 100v-101 MON. Primum
dividas ; 101 MON. A gamma ; 101v ARIBO (exc.) ; 101v-103
« Quinque tetrachorda in monochordi divisionem... » ; 103-104
CYMB. Arbitror ; 104r-v ARIBO (exc.) ; 104v ARIBO (exc.) ;
105v-106 CYMB. Quicumque vult ; 106-107v ARIBO (exc. ; éd. Sachs,
Mensura, p. 126-128) ; 107v-108 FIST. Primae ergo ; 108v-109
« Nos autem inter utramque progrediens... » (= Aribo [exc.]) ;
109r-v ARIBO (exc.) ; 109v-110 ARIBO (exc. ; éd. Sachs, Mensura,
p. 91-92) ; 110v ORGANISTR. Omnes ; 110v-111 ORGANISTR. Volens ;
111 MON. In superiori ; 111v-112 DISC. Quicumque I ; 112-127 PS.-ODO
dial. ; 127v-129v ARIBO (exc.) ; 129-131 MOD. Protus finit (éd. Chr.
Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 69-74) ;
131-133 MON. Qui desideras ; 133-134 HERMANN. mod. ; 134 HERMANN.
expl. ; 135v-136V HERMANN. vers. ; 136v-137 « Diapente et
diatessaron symphoniae et intensae... » ; 137r-v « Dyatesseron
et dyapente symphonie pariter coniuncte... » ; 137v « Ut
queant laxis resonare fibris... » (notation neumatique sur
portée) ; 137v-138 « Ut queant laxis resonare fibris... »
(syllabes de solmisation sur portée) ; 138 « Ut queant laxis
resonare fibris... » (notation alphabétique sur portée) ; 138-139
« Benedic domine domum istam et omnes habitantes... »
(syllabes de solmisation sur portée) ; 139v-174v UDALSC. – RISM B III, 3
(1986), p. 212-217.- RISM B III, 6 (2003).
696 Helmst. (cat.
760)
Première moitié du xve s. Orig. Allemagne.
Prov. Bibliothèque de l'Université de Helmstedt – 142r-156r TRAD. Holl. XVII –
RISM B III, 3 (1986), p. 217-218.- RISM B III, 6 (2003).
1050 Helmst. (cat.
1152)
xie (après 1045 ?) et
fin du xiie s. Orig.
Allemagne. Prov. Flacius Illyricus (+ 1575) ; Bibliothèque de l'Université
de Helmstedt – 1 GUIDO ep. (exc.) ; 1-13v Coutumier d’une abbaye de
Lorraine ; 14-15 « ... tamen a VIta quae est proxima videlicet usque
ad finem huius toni... » (tonaire bref) ; 15r “Diatesseron etiam
consonantiam duobus tonis...“ (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli...
[Turnhout, 2011], p. 353) ; 15r-v INTERV. diapason (exc.) (éd. Chr.
Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 33-37) ;
15v-16 GUIDO micr. (exc.) ; 16 « Diapente et diatesseron… » (éd.
Bernhard, Clavis Gerberti, I, p. 26-32) ; 16v formules échématiques
(éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p.
353) ; 16v « Tonora sunt XII... plagi... mesi IIII » (éd. ibid.,
p. 86) ; 17-27v tonaire carolingien (notation d’Italie centrale) – RISM B
III, 3 (1986), p. 218-219.- RISM B III, 6 (2003).
http://diglib.hab.de/?db=mss&list=ms&id=1050-helmst
+ 1198 Helmst.
(cat. 1306)
xve s. Orig. et prov. inconnues – 178v-179r Tres sunt cantus
principales...
78 Quodl. 4° (cat.
4043)
Fin xve-début xvie s. Orig.
Allemagne. Prov. inconnue – 4-14v « Musice studium inter cetera artium non
fore negligendum... » – RISM B III, 3 (1986), p. 219-220.- RISM B III, 6
(2003).
82.6 Quodl. 4°
(cat. 4045)
xve s. Orig. Allemagne. Prov. inconnue – 17-20 « Cupientes habere
notitiam artis componendi videant primo... » ; 21-32 « Etsi tota
musica propter utilitatem quam inter ceteras artes ingenuas... » – RISM B
III, 3 (1986), p. 220-221.- RISM B III, 6 (2003).
125.6 Quodl. 4°
(cat. 4058)
xvie s. Orig. Allemagne.
Prov. inconnue – 1r-v « Musicam id est artem modulatoriam conspicuo
certioris eloquentis aemulo... » – RISM B III, 3 (1986), p. 221.- RISM B
III, 6 (2003).
Cod. Guelf. 309
Nov.
Début du xiiie s. Orig. Allemagne du Nord. Prov. couvent de
Mariengarten ? – 114v-118v « G ut, A re, B mi, C faut, D solre… Iste sunt
graves… » ; 118v HERMANN. mod.- RISM B III, 6 (2003).
WÜRZBURG,
Franziskanerkloster (D-WÜf)
Ms. I 83
1491-1501. Orig. Allemagne du
Sud Ouest (copiste : Ulrich Osswald, de Röttingen). Prov. inconnue –
123-142 « Circa presentis libelli musicalis exordium alique
premittende... » ; 143-160 « Circa initium musice artis
persuadetur necessaria esse festinare... » ; 165-161v « Figura
est species notarum cognitionem faciens... » – RISM B III, 3 (1986), p.
222-224.- RISM B III, 6 (2003).
WÜRZBURG,
Universitätsbibliothek (D-WÜu)
M. Ch. q. 14
xve s. Orig. Allemagne. Prov. Ebrach, Cisterciens – 433-434 « De quo
ille presens libellus est musicalis debet ergo sciri... », « Pro quo
nota quod musica est congrua vocum consonantia... » – RISM B III, 3
(1986), p. 224-225.- RISM B III, 6 (2003).
M. Ch. q. 128
xve s. Orig. Allemagne. Prov. Würzburg, Bénédictins – 178v-182v Conradus de
Zabernia, Lere von körgesanck « Merck ein lere von
körgesanck... » – RISM B III, 3 (1986), p. 225.- RISM B III, 6 (2003).
M. Ch. q. 158
1475-1480. Orig. Allemagne.
Prov. Amorbach, Abbaye bénédictine Ste-Marie – 220-225v CONR. ZAB. chor. – RISM
B III, 3 (1986), p. 225-226.- RISM B III, 6 (2003).
ZWICKAU,
Ratschulbibliothek (D-Z)
Ms. I XII 2
xve s. Orig. et prov. inconnues – 97-101 « Musica est indita nobis
naturaliter quia quaelibet gens utitur musica naturaliter… ».- RISM B III,
6 (2003).- *Schipke,
Handschriften, 1990, p. 54-56.- Christian Meyer, « Musica
est indita nobis naturaliter, Musique spéculative et philosophie de la
nature“, Archives d’Histoire Doctrinale et Littéraire du Moyen Age,
72 (2005), p. 277-321 (éd. du texte, p. 297-321).
+ Ms. I, XV, 3
c. 1500. Orig. Allemagne –
Mélanges de théologie, drames liturgiques, poésies. 170r-197v Hugo Spechtshart
de Reutlingen, Flores musice omnis cantus gregoriani (HUGO SPECHTSH.) – *Schipke, Handschriften, 1990, p. 82-92.
+ Ms. XXIV, X, 26
1512-1517. Orig. Leipzig –
143v-147r Traité de musique mesurée « Pro brevi facilique artis musice
cognicione est notandum quod musica est liberalis scientia... » ; 153r-v « De
laudibus et effectibus musice sciencie. Musica cuius officium bene
modulandi solercia... » ; 154r-166v [impr.] Michael Keinspeck, Lilium
musicae planae (Basel : Michael Furter, 1496) ; 167r-180v [impr.] Udalricus
Burchardi, « Hortulus musices practice omnibus divino gregoriani concentus
modulo... » (Leipzig : Mlchior Lotter, 1517) ; 181r-v « Musica quanta
veneracione olim habita quidve utilitatis in se continuat paucis... » (sur
l’utilité de la musique ; fragment) ; 182r-192r Collecta ad cantus choralis
notitiam. Prefatio in musice commendationem. In quanta veneratione semper
apud maiores nostros habitum sit musice studium... » ; 193r-215v Traité de
musique mesurée « Collecta ad cantus figuralis notitiam. Laus musices artis
notatur. Musica est que sola ante dei tribunal volare consuevit maximis
propterea est extollenda laudibus... » ; 216r-232r Traité de musique «
Thetrastichon in musicam artem. Commoda fert plura mortalibus agnita musa... »
(232v vide) ; 233r-246v « Musica recte modulandi peritia existens aliarum
scientiarum ob mirabilem eius virtutem palmam meretur... » ; 247r-264r « Musica
que una ab antiquis multa veneratione habita... » ; 264v-265r « Collecta ad
musice choralis notitiam. Succintum in musicen coralem preludium stare
fecit contra altare cantore... » ; 265v-274v « De musice descriptione et
nominis interpretatione. Musica sic describitur. Musica est ars armonie...
» (273v « De coniunctis. Coniuncta est semitonii pro tono vel pro
semithono necessaria positio... ») ; 275v-285r « Caput primum de clavibus
vocibus et earundem distantiis. Sciendum primo quod claves musicales sunt
dictiones... » ; 285v-292v Traité de musique mesurée (incomplet) « Collecta
ad musice figuralis notitiam. Pauxillula in musicam figuralem prefatio.
Quanquam tota musica propter utilitatem quam inter ceteras artes... » ;
293r-310r Traité de plain-chant « Tractatus presens musices est plane seu
coralis. <U>nde musica coralis est sciencia cantuum coralium penitus
edocens... » – *Schipke, Handschriften, 1990, p. 127-132.