Christian Meyer

Les Sources manuscrites de la théorie de la musique (S. IX-XVI)

______________________

DEUTSCHLAND (D)

ANSBACH, Staatliche Bibliothek (D-AN)         
Ms. lat. 161    
c. 1370-1400. Orig. Allemagne – 42-51 « Quoniam experientia teste voces et omnes soni... » – RISM B III, 3 (1986), p. 3-4.   
http://daten.digitale-sammlungen.de/0005/bsb00053965/images/

 

 

 

AUGSBURG, Archiv des Bistums Augsburg (D-Aab)        
K 81 (I)          
1507. Orig. Augsburg, Benediktiner (*Krämer, Handschriftenerbe, 1989, p. 32) – 60r-79r et 125v-126v Veit Bild, Stella Musicae (cf. Veit Bild : Stella musicae Iuvenibus, artisque eiusdem adhuc novellis, Vera propter principia inde nanciscenda edita [Augsburg] 1508 fac-similé) – RISM B III, 3 (1986), p. 4-5.- RISM B III, 6 (2003).

K 81 (II)         
1507. Orig. Augsburg, Allemagne – 1 « Divide lineam monochordi in 100 partes... » ; 71v-73v « Musica (una ex septem artibus liberalibus) est facultas differentias acutorum et gravium sonorum... » – RISM B III, 3 (1986), p. 5.- RISM B III, 6 (2003).

 

 

 

AUGSBURG, Staats- und Stadtbibliothek (D-As)     
2° Cod. 207     
Avant 1514. Orig. Augsburg, St-Ulrich et Afra (*Krämer, Handschriftenerbe, 1989, p. 34) – 254v-255 « Monochordum regulare quinque circini fractionibus... » ; 257-264v « Quinque sunt species perfectionis scilicet unisonus, tertia, quinta... » ; 278-289 Melchior Schanppecher, Musica figurativa – RISM B III, 3 (1986), p. 5-6.- RISM B III, 6 (2003).

+ 4° Cod. 149   
1501-1509. Conçu et copié par Leonhard Wagner (Aubsburg, St-Ulrich et Afra / Irsee) – 4r « De iocunditate et mesticia octo tonorum. Primus tonus seu modus in suo cursu nobilis et habilis appellatur eo quod ad omnes effectus habilis et aptus esse videatur... » – Gehrt, 4° Cod. 1-150, 1993, p. 196.

+ 4° Cod. 176 
Dernier tiers du xve s. Orig. Allemagne du Sud – 24r-26r TRAD. Holl. V (prol.).

8° Cod. 62      
1481-1483. Orig. Allemagne. Prov. Augsburg, St-Ulrich et Afra – 95-120 « Decens namque videtur et venustum ut si quod ordiendum est... » ; 121-144v « Quia compertum est esse notabilem diversitatem in intonando psalmos... » – RISM B III, 3 (1986), p. 7-8.- RISM B III, 6 (2003).

8° Cod. 100     
Début du xvie s. Orig. Augsburg, St-Ulrich et Afra, Allemagne. Prov. Veit Bild – 32v-34 « Musica est facultas differentias acutorum et gravium sonorum sensu et ratione... » – RISM B III, 3 (1986), p. 8.- RISM B III, 6 (2003).

8° Cod. 103     
Début du xvie s. Orig. Augsburg, St-Ulrich et Afra. Prov. Veit Bild – 181-184v « Musica (una septem ex artibus liberalibus) est facultas differentias acutorum et gravium sonorum... » – RISM B III, 3 (1986), p. 8-9.- RISM B III, 6 (2003).

4° Cod. Mus. 1
1497-1502. Orig. Allemagne – 1-10v Ulrich Flordigal <Musica>, « Musica est scientia modum cantandi administrans... » – RISM B III, 3 (1986), p. 6-7.- RISM B III, 6 (2003).

 

 

 

AUGSBURG, Universitätsbibliothek (D-Au)          
II, 1, 2° 38        
1473, 1476. Orig. Allemagne. Prov. abbaye Sainte-Croix de Donauwörth – 173v GEN DISC. Differentia ; 174a-177v « Musica est motus vocum rationabilium in arsim vel thesim » ; 177v-180v « Cantus est descensus vel ascensus ab ut in la... » – RISM B III, 3 (1986), p. 9-10.

II, 1, 4° 61      
xve s. (seconde moitié). Orig. (?) et prov. abbaye Sainte-Croix de Donauwörth, puis Fürstlich Oettingen-Wallersteinsche Bibliothek, Maihingen et Harburg (vers 1950) ; depuis 1987 à la Bibliothèque universitaire d'Augsbourg – 1-12 « Quoniam circa artem musicalem multi hodiernis temporibus cantando delyrant, ut ergo ignorancie nubem expellamus, de cantu mensurali proponimus artem compendiosam... » – RISM B III, 6 (2003).          
II, 1, 4° 75      
Vers 1488. Orig. Allemagne. Prov. Deggingen (*Krämer, Handschriftenerbe, 1989, p. 163) – 1-58v HUGO SPECHTSH. – RISM B III, 3 (1986), p. 10.   
II, 2, 2° 6         
xve s. Orig. Füssen. Prov. Fürstlich Oettingen-Wallersteinsche Bibliothek, Maihingen et Harburg – CANT. PASS. – RISM B III, 6 (2003).- Facsimilé in : MGG, Sachteil 7 (1997), col. 1457-1458.

 

 

 

BAD-HERSFELD, Kirchliches Rentamt (D-BHFr)
Ms. sans cote
Vers 1025-1050. Orig. Allemagne du Sud. Prov. Hersfeld – BOETH. mus. (fragm.) – RISM B III, 6 (2003).- Bernhard/ Bower, Glossa (Kommentar- und Registerband, 2011), p. 13.

 

 

 

BAMBERG, Archiv des Priesterseminars (D-BAps)
Rep 29/2         
xie s. (première moitié). Orig. Région de Toul (ou de Metz). Prov. Bamberg – 1+2 BOETH. mus. (fragm.) ; 3 MUS. ENCH. (fragm.) ; 4 HUCBALD. (fragm.) ; 5 BOETH. mus. (fragm.) – RISM B III, 6 (2003).

 

 

 

BAMBERG, Staatsbibliothek (D-BAs)
Class. 9           
Fin du xe s. Orig. Allemagne du Sud (M. Huglo) ; Lorraine ou Belgique (*Hoffmann, Handschriften). Prov. Chapitre de Bamberg – 1-14v MUS. ENCH. ; 15v-48v SCOL. ENCH. ; 49-150 BOETH. mus. ; 151-170 MART. CAP. (exc.) – RISM B III, 3 (1986), p. 10-11.- RISM B III, 6 (2003).- Teeuwen, Harmony, 2002, p. 29-30 n. 71.  
https://www.bavarikon.de/object/bav:SBB-KHB-00000SBB00000080?cq=&p=-1

Class. 28         
c. 1050-1075. Orig. Allemagne. Prov. Chapitre de Bamberg – 29-32 BERNO prol. ; 32r-v 32v GUIDO micr. (exc.) ; 32v MACROB. (exc.) – RISM B III, 3 (1986), p. 11-12.- RISM B III, 6 (2003).

Class. 36         
c. 1000 (f. 50-87v). Orig. un scriptorium du Nord de la France. Prov. Chapitre de Bamberg – 50-87v « Inter soliloquium et dialogum talis differentia est... » (GLOSS. Aug.) (éd. Le Bœuf, Commentaire) – RISM B III, 3 (1986), p. 12.- RISM B III, 6 (2003).- CSEL 102, p. 48-50.

Lit. 5   
1001. Orig. Reichenau. Prov. Chapitre de Bamberg – 4v « Primum quaerite regnum Dei... » ; 5 « Nonanoeane... » ; 6r-27r TON. METT. ; 27v TRAD. Notk. – RISM B III, 3 (1986), p. 12-13.- RISM B III, 6 (2003).- Michael Klaper, Die Musikgeschichte der Abtei Reichenau im 10. und 11. Jahrhundert (Wiesbaden, 2003 ; Beihefte zum Archiv für Musikwissenschaft, 52), p. 31-73, passim. 
http://bavarikon.de/object/SBB-KHB-00000SBB00000127?cq=&p=-1

Lit. 10 
xiie s. Orig. Allemagne. Prov. Chapitre de Bamberg – 98v « Primus ut exurge… » – RISM B III, 6 (2003).

Lit. 115
Vers 1275-1285 et fin xiiie ou début xive s. Orig. France (Paris *Everist, Music), Italie (f. 65r-79r). Prov. Chapitre de Bamberg – 65-79 AMERUS (74v NEUM. Eptaphonus) ; 79r-v MENS. Sciendum – RISM B III, 3 (1986), p. 13-14.- RISM B III, 6 (2003).          
http://bvbm1.bib-bvb.de/webclient/DeliveryManager?custom_att_2=simple_viewer&pid=2957869

Lit. 160
xiie s. Orig. Bamberg, Michelsberg (?). Prov. Chapitre de Bamberg – 21 : « Hora six ex punctis quinis... » ; 21v HERMANN. expl. ; 22 HERMANN. vers. ; 22v « Diapente et diatessaron symphonie intense ac remisse... » ; 23 : MOD. Protus finit (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 69-74) ; 24 « Cui compoti regulas... » ; 24 « Primus embolismus... » ; 24 « Idus aprilis etiam sexis... » – RISM B III, 3 (1986), p. 14-15.- RISM B III, 6 (2003).

Varia 1           
c. 1000. Orig. Werden. Prov. Chapitre de Bamberg – 2-38 SCOL. ENCH. ; 38v-40+42v-46v COMM. BR. ; 40v-41v+47-59v+61v MUS. ENCH. ; 41v-42 BOETH. mus. (I,21) ; 42r-v BOETH. mus. (I,20) ; 59v-61 ORG. Bamb. I ; 61v-63 ISID. etym. (exc.) ; 63r-v ORG. Bamb. II ; 65-66 CANT. Observandum – RISM B III, 3 (1986), p. 15-17.- RISM B III, 6 (2003).          
http://www.bavarikon.de/object/bav:SBB-KHB-00000SBB00000078?cq=&p=-1

 

 

 

BERLIN, Staatsbibliothek Preussischer Kulturbesitz (D-B) 
Diez B. Sant. 66.4     
Fin du viiie s. Orig. cour de Charlemagne. Prov. St-Faustinus, Brixen/Bressanone – 336-343 ISID. etym. – RISM B III, 6 (2003).- Anneli Luhtala, « ‘Excerpta’ da Prisciano, Diomede e Pompeo compilati da Pietro da Pisa nel codice Bruxell. II 2572 », in : Manuscripts and Tradition of Grammatical Texts from Antiquity to the Renaissance (...), éd. Jacqueline Hamesse (Louvain-la-Neuve, 1994), 327-350.- Claudia Villa, « Cultura classica e tradizioni longobarde : tra latino e volgari », in : Paolo Diacono. Uno scritore fra tradizione longobarda e rinnovamento carolingio (...) (Udine, 2000 ; Libri e biblioteche, 9), 575-600.          
http://digital.staatsbibliothek-berlin.de/werkansicht/?PPN=PPN685264297&PHYSID=PHYS_0001

Diez B. Sant. 151       
xiiie  s. Orig. inconnue. Prov. Laurentius Santen – 1-32 IOH. COTT. mus. – RISM B III, 6 (2003).

Ms. lat. fol. 258
xvie s. (après 1512, dates relevées 1515 [explicit f. 18v], 1516). Orig. Allemagne (d'après la notation musicale) – 1-18v « Musica est peritia modulationis in distincto sono... » ; 4v : « Iste Tubal cantu gaudens... Marmoream tellus Syria vervat adhuc », cf. N. Wollick, Enchiridion musices (Paris, 1512), f. a3v-a4. – RISM B III, 3 (1986), p. 18.- RISM B III, 6 (2003).

Ms. lat. fol. 600
premier quart du xve s. Orig. France (?). Prov. Paris, Baillieu ; Collection William Morris – 1-2v TRAD. Mur. I ; 2v-11 IOH. MUR. spec. – RISM B III, 3 (1986), p. 18-19.

Ms. lat. qu. 23 (cf. PL-K)

Ms. lat. qu. 106     
Seconde moitié du xie s. (f. 157-169) ; xiie s. (170 ss.). Orig. Allemagne (espace rhénan). Prov. Maria Laach, Allemagne – 157-169 WILLEH. HIRS. ; 169 tableau du grand système parfait ; 170-178v THEOG. METT. ; 179-182 tonaire (cf. Huglo, Tonaires, p. 234-235, 256) ; 182r-v « Normula rite tono primo datur ista... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 101-102) ; 182v « Primus ut Exurge Rorate... » (éd. ibid., p. 102) ; 182v-183r « Ter protus inclinat et se modulando fatigat... » (éd. ibid., p. 103-104) ; 183r « Ecce modus primus sic noscitur atque secundus... » (éd. ibid., p. 104) ; 183r-v « Primi toni melodiam plallas in directum... » (éd. ibid., p. 104-105) ; 185 NEUM. Eptaphonus ; 185v « Quid sit transpositio. Quoniam plurimi cantus in gravibus... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 105-106) – RISM B III, 3 (1986), p. 19-21.- RISM B III, 6 (2003).

Ms. lat. qu. 175     
1474. Orig. Cracovie, Pologne. Prov. Erfurt, Petersberg – 157-192v IOH. MUR. spec. (A) – RISM B III, 3 (1986), p. 21.- RISM B III, 6 (2003).

Ms. lat. qu. 238     
1456, 1457. Orig. Allemagne. Prov. abbaye bénédictine de Huysburg – 115-117 VERS. Palmam II « Palmam cum digitis propono scribere... » (éd. M. Bernhard et Elzbieta Witkowska-Zaremba, « Versus de musica “Palmam cum digitis” », in : Traditio Iohannis Hollandrini, éd. M. Bernhard u. E. Witkowska-Zaremba [München, 2015], t. 6, p. 560-592) ; 117v-118 « Notandum tonus multipliciter dicitur... » – RISM B III, 3 (1986), p. 22.- RISM B III, 6 (2003).

Ms. lat. qu. 479     
Début du xvie s. Orig. Allemagne (?). Prov. Altomünster (?) – 1-37 HERB. TR. – RISM B III, 3 (1986), p. 22-23.- RISM B III, 6 (2003).

Ms. lat. qu. 515     
xive s. Orig. France (?). Prov. Liber Johannis Maynard (f. I) ; Johannes Murus (f. III) ; Collection Battlesden, puis Phillipps (Ms. 3121) – 1-13 IOH. MUR. spec. (B) – RISM B III, 3 (1986), p. 23.

Ms. lat. qu. 576     
c. 1475-1500 (1482). Orig. Italie – 187v main de solmisation.- RISM B III, 6 (2003).

Ms. lat. qu. 683     
xie s. Orig. (?) et prov. Trier, St-Maximin – 180v HERMANN. vers. ; 180v HERMANN. mod. ; 180v HERMANN. expl. RISM B III, 6 (2003).

Ms. lat. oct. 265     
xiie s. Orig. Italie – 1 « Autenticus protus id est auctoritas prima... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 74) ; 1v-8 COMM. TON. ; 8 GUIDO reg. (exc.) ; 8r-v GUIDO micr. (exc.) ; 9r-v PS.-ODO prol. ; 9v-22 PS.-ODO dial. ; 22v-23r « Habet autem primus tonus differentias VIII... » (cf. « Formulas quas vobis... », éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 48-50, # 14-22) ; 23r « Incipiunt toni qui honorifice emendati et patefacti sunt a domno religioso Hodomne abbate .a. qui fuit peritus in arte musica. Hautenticus protus, id est auctoritas prima. Plagis protus filius prime autentici. Sic et autenticus deuterus auctoritas .II. Plagis deuterus filius secundi. Autenticus tritus auctoritas tercia. Plagis filius .III. Autenticus tetrardus auctoritas .IIII. Plagis tetrardus filius IIIIti » ; 23r « Natura matre omnium moventium sistentium... » ; 24v « Tonus est legitimum acuminis vel gravitatis spatium... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 85) – RISM B III, 3 (1986), p. 23-24.- RISM B III, 6 (2003).

Ms. lat. oct. 267     
1492-1499. Orig. Leipzig (?) – 13v « Pri re la, Se re fa, Ter mi fa... » ; 14-40v « Regulatis nimirum modulis primi huius musice artis inventores... » ; 61r-62r « Disce manum tantum si bene vis discere cantum... » (62v blanc) – RISM B III, 3 (1986), p. 24-25.- RISM B III, 6 (2003).

Ms. lat. oct. 282     
1464. Orig. Allemagne du Sud – 78-80v Ratio canendi brevis carmina templaria « Cantiones templarias... » – RISM B III, 3 (1986), p. 25-26.- RISM B III, 6 (2003).

Ms. lat. oct. 407     
1456. Orig. Italie – 1-3v, 7 « In gematu habemus quatuor notas... » ; 8-9 « Nota quod contrapunctus nil aliud est nisi ponere unam notam contra aliam... » – RISM B III, 3 (1986), p. 26.- RISM B III, 6 (2003).

Ms. theol. lat. fol. 155           
xve s. Orig. Allemagne. Prov. Lippstadt, Jesuitenkollegium – 83v CLAVIC. (Teil B) – RISM B III, 3 (1986), p. 26.- RISM B III, 6 (2003).

Ms. theol. lat. qu. 74 
1464. Orig. Allemagne. Prov. Chartreuse de Stettin – 104-126 TRAD. Holl. XX ; 115v HERMANN. mod. [avec attribution à Guillaume d'Hirsau]) – RISM B III, 3 (1986), p. 27-28.- RISM B III, 6 (2003).- Bernhard, Hermannus, p. 119.

Ms. theol. lat. qu. 82 
1511. Orig. inconnue. Prov. Erfurt, Petersberg (?, cf. *Krämer, Handschriftenerbe, 1989, p. 227) – De accentu capitulorum « Noverit igitur officiator ipsos quatuor accentus... » – RISM B III, 3 (1986), p. 28.- RISM B III, 6 (2003).

Ms. theol. lat. qu. 99 
xve s. Orig. inconnue – 83v-86v : « Lectio sic flectitur, sic mediatur et sic finitur... » – RISM B III, 3 (1986), p. 28.- RISM B III, 6 (2003).

Ms. theol. lat. qu. 152           
1408, 1412. Orig. Torgau ou Dresden. Prov. Couvent des Franciscains de Thorn – 144v MON. Divide primo ; 144v « Item alia. 4.4.2.p. 4.2.p…. Bis quatuor duo passum… » (éd. Meyer, Mensura, 1996, p. 145) « – RISM B III, 3 (1986), p. 28-29.- RISM B III, 6 (2003).

Ms. theol. lat. qu. 165           
c. 1425-1450. Orig. Allemagne. Prov. Erfurt, Kartause – 180v, 181r-v HEINR. EGER (exc.) – RISM B III, 3 (1986), p. 29.- RISM B III, 6 (2003).

Ms. theol. lat. qu. 206           
1475. Orig. Allemagne – 448v-459v CONR. ZAB. chor. – RISM B III, 3 (1986), p. 29-30.- RISM B III, 6 (2003).

Ms. theol. lat. qu. 261           
1292. Orig. Lucca (ville ou diocèse, d'après les fêtes du calendrier des f. 5-10) – 3v « Diversi et singuli volentes ecclesiasticum cantum sive artis musicae officium exercere... » (éd. Huglo, Guido Fabe, p. 79) ; 21v « Pictagoras grecus sum musice radix ipsius inventor... » (8 lignes) ; 21v main de solmisation ; 22-23 « Videndum est de clavibus sive licteris in vocibus ponendis... » (éd. Chr. Meyer PDF) ; 23-24 « Si vis scire artem musice, oportet te scire quod XV sunt voces... » (éd. Chr. Meyer PDF) ; 24v-29 ANON. Cist. I ; 29r-31r « Demonstratio literarum subgravium, gravium, acutarum et superacutarum… » (éd. Chr. Meyer PDF) ; 31r-v HERMANN. mod. ; 31v « Semitonio tono semiditono ditono diatessaron diapente omnis cantus regularis constat » (noté) ; 32-35v « Armonia est dulcis compilatio vocum... » ; 36-38 Ars musicae magistri Guidi [!] Fabe. Sciendum in primis est quot sint toni... » (éd. Chr. Meyer http://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00966593) ; 38v « Tractatum hunc musice ex multis libris domino inspirante collegi... » (éd. Chr. Meyer PDF) ; 41-47v PS.-ODO dial. ; 48-50v ORG. Berol. (A) ; 50v-51v ORG. Berol. (B) ; 51v « Si vis scire artem musicae... » ; 51v « Avertendum est quod singuli toni antiphonarii nocturni... » ; 52-54v « Sex sunt voces in quibus primus tonus invenitur... » – RISM B III, 3 (1986), p. 30-32.- RISM B III, 6 (2003).- Christian Meyer, « Guido Faba & magister Boetius. Contribution à l’histoire de la théorie de la musique du Duecento » http://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00966593

Ms. theol. lat. oct. 112          
xive s. Orig. Allemagne. Prov. une abbaye bénédictine du diocèse de Werden (?) – Tonaire – RISM B III, 3 (1986), p. 32-33.- RISM B III, 6 (2003).

Mus. ms. 40613  
1452-1460. Orig. Nürnberg – 82-83 « Notandum quod quinque sunt figure videlicet maxima, longa, brevis, semibrevis, minima... » – RISM B III, 3 (1986), p. 33.- RISM B III, 6 (2003). (f. 82v-83).

Mus. ms. theor. 215      
Copie du xixe s. de Leipzig, Universitätsbibl., lat. 79 (cf. ci-dessous).- RISM B III, 6 (2003).

Mus. ms. theor. 217      
xiiie s. Orig. Allemagne. Prov. Collection Joseph Müller (1839-1880) – 1-3v IOH. COTT. mus (fragm.).- RISM B III, 6 (2003).

Mus. ms. theor. 325      
Début du xiie s. Orig. Italie. Prov. Collection Thurlings, München (1915) – 1+5v-7v GUIDO reg. ; 1-2 GUIDO prol. ; 2-5v GUIDO ep. – RISM B III, 3 (1986), p. 33-34.- RISM B III, 6 (2003).

Mus. ms. theor. 623      
c. 1450-1500. Orig. Italie – 2-16v « Musicha est scientia una de le sette arte liberale con la quale ne la chiesa militante se lauda… » – RISM B III, 6 (2003).

Mus. ms. theor. 696      
xve s. (1417). Orig. Allemagne – 1-11v GOB. PERS. (7v NEUM. Eptaphonus ; 7v-8 HERMANN. mod.) – RISM B III, 6 (2003).

Mus. ms. theor. 1010    
xve s. Orig. Italie – 1-8v « In primis dicetur qualiter contrapunctus de iure debet diffiniri... » ; 8v-10v 8v-10v Chr. Sadze (exc.) ; 10v-11v « Proportio est aequivalens numeri maioris cum minore mensuratio... » ; 11v-17v « Dicitur haec pars musica extraordinaria eo quod sub regulis ordinariis seu sub arte communi non contineatur... » – RISM B III, 6 (2003).

Mus. ms. theor. 1310    
Fin xve / début xvie s. Orig. Italie. Prov. Catania – 4-86 « Volumus in presenti libro reddere causam, omnium audibilium videmus enim… » – RISM B III, 6 (2003).

Mus. ms. theor. 1325    
xive s. (après 1380). Orig. Allemagne, Chartreuse de Cologne ? – 18-37v HEINR. EGER. (24 NEUM. Eptaphonus) – RISM B III, 3 (1986), p. 34-35.- RISM B III, 6 (2003).

Mus. ms. theor. 1520    
1463. Orig. Italie – 1r-v « Coniuntio in musica est dispositio ordinatio sonorum uel uocum ad inuicem... » ; 2-7 « Primus tonus sic incipit et sic flectitur... » ; 7v-14 « Manus haec quam uides in se plura continet quae per ordinem sunt dicenta. Primo namque continet in se vii literas, scilicet... » ; 15-16v « Omnis cantus mensurabilis potest notari his quinque notis. Maxima, scilicet et longa, breui et semibrevi et minima... » – RISM B III, 6 (2003).

Mus. ms. theor. 1550    
xve s. Orig. inconnue. Prov. Collection Georg Poelchau – 1-14v « Ex quo presens notitia de qua nostra versatur speculatio est musicalis... » ; 16-17v « Tonus est regula per ascensum et descensum... » – RISM B III, 3 (1986), p. 35.- RISM B III, 6 (2003).

Mus. ms. theor. 1590    
c. 1450-1500. Orig. Allemagne du Sud ? – 1-26 TRAD. Holl. V ; 26v-64v « Musarum in carmine prestrepent multigine musula sub agmina (?)… » ; 66-71 « Sequitur valendum multum ad tonus (!). - Antequam cantus de novi compositione dicetur… » (66r-v et 71r SUMM. GUID. 27-42 et 313-314) ; 71v-72 « Aurea personet lira pulchra semitonio ... » ; 71v HERMANN. mod. ; 73-86v « Cum cantorum in orbe refolsa est invidia cantum obnubilando mensuralem expedit eruditis in trivio presentes colligere… » ; 87r-v VERS. Iam post (exc.) – RISM B III, 6 (2003).

Mus. ms. theor. 1599    
xve s. Orig. Italie. Prov. Collection W. Wolffheim, Berlin – 1-22 « Musica secundum Boetium est scientia recte canendi seu veraciter modulandi... » – RISM B III, 3 (1986), p. 36.- RISM B III, 6 (2003).

Mus. ant. theor. B 151 (suppl. ms.)   
Début du xvie s. Orig. Allemagne. Prov. Erfurt, Koenigl. Pr. Bibliothek – 1-10v « Quanquam gravissima sapientissime pater... » – RISM B III, 3 (1986), p. 36-37.- RISM B III, 6 (2003).

Phillipps 1651           
Xe s. Orig. Metz – 212v NOTK. BALB. RISM B III, 6 (2003).- Michael Gorman, « Augustine Manuscripts from the Library of Louis the Pious : Berlin Phillipps 1651 and Munich Clm 3824, » Scriptorium, 50 (1996), p. 98-105.     
http://bvmm.irht.cnrs.fr/resultRecherche/resultRecherche.php?COMPOSITION_ID=15837

Phillipps 1694           
xiie/xiiie s. Orig. Metz, abbaye bénédictine St-Arnulphe. Prov. Wattenbach 351 – 70va-b FIST. Arbitrii. RISM B III, 6 (2003).

Phillipps 1786           
Xe/xie s. Orig. inconnue – 3v « Naturam canimus causamque canendo notamus… » (éd. Russel, Poem, p. 44-45) RISM B III, 6 (2003).
http://bvmm.irht.cnrs.fr/resultRecherche/resultRecherche.php?COMPOSITION_ID=15874

Phillipps 1817           
Xe s. Orig. Allemagne – 28v FIST. Si fistulae I. RISM B III, 6 (2003).
http://bvmm.irht.cnrs.fr/resultRecherche/resultRecherche.php?COMPOSITION_ID=15905

 

 

 

BONN, Universitätsbibliothek (D-BNu)       
S 83    
1513. Orig. Allemagne. Prov. Johann Deucerus (1607) ; Theophilius Paulus Christius (Coburg) ; Onoldsbach, Bibliotheca Zochia (1759) – 44-54v « Musica cum non modo speculationi verum etiam moralitati coniuncta sit... » ; 55r-v « Pro initio artis musice ad eius practiam sunt aliqua praemittenda... » – RISM B III, 3 (1986), p. 37-38.- RISM B III, 6 (2003).

Ms. 218          
xie s. (avant 1083) avec des additions du xiie s. Orig. Trier, abbaye St-Maximin (?). Prov. abbaye bénédictine Maria Laach – 45 « Luscinae septem discrimina uocum et ut quibusdam placet mutando symphoniam cum suo diastemate xviiii sonos musicae modulaminis cogit exprimere » ; 55v « Prima ergo musicae disciplinae partitio est in armonicam, rithmicam, metricam. Secunda partitio est instrumentorum eius in percussionalia, intensibilia, inflatilia. Tertia diuiditur in symphonias sex. Quarta dividitur in tonos XV. » ; 55v « Clyo gesta canens... » – RISM B III 3.

 

 

 

DARMSTADT, Hessische Landes- und Hochschulbibliothek (D-DS)    
14       
Milieu du xive s. Orig. Liège. Prov. Liège, Abbaye St-Jacques – 18 « Duplex nota sic figuratur... » – RISM B III, 3 (1986), p. 39.

705     
Vers 1400. Orig. Allemagne. Prov. Cologne, Chartreuse Ste-Barbe ; Collection Hüpsch – 140-171 HEINR. EGER. RISM B III, 6 (2003).

1988    
Début du xiie s. (f. 71-146) ; fin du xie s. (f. 147-189v). Orig. Liège. Prov. Liège, Abbaye St-Jacques – 71-87v GUIDO micr. ; 87v-92v GUIDO reg. ; 93-95 GUIDO prol. ; 95-101v GUIDO ep. ; 101v-110 PS.-ODO dial. ; 110v-143v QUAEST. MUS. ; 147-155 BERNO prol. ; 157-167 BERNO ton. ; 167-169v INTERV. Cum diatessaron ; 169v-170v LECT. GUID. ; 170v-178 ARIBO (exc) ; 178v BOETH. mus. (exc.) ;179 ARIBO (exc.) ; 181-181v MOT. Musica est ; 182-189v ANON. Wolf (184 NOTK. BALB.) – RISM B III, 3 (1986), p. 39-41.- Bernhard, Thomas, 2006, p. 65.      
http://tudigit.ulb.tu-darmstadt.de/show/Hs-1988?sid=417b111355d44b1a08ce3c759170d736

2663    
Fin du xive s. Orig. inconnue. Prov. Cologne, Chartreuse Ste-Barbe – 56-69 IOH. GROCH. – RISM B III, 3 (1986), p. 41-42.           
http://tudigit.ulb.tu-darmstadt.de/show/Hs-2663?sid=417b111355d44b1a08ce3c759170d736

+ 3314/15        
Milieu du xiie s. Orig. Scriptorium de Seligenstadt – quatre fragments d’un Cantatorium officii monastici détachés d’un incunable – 9r-10v Tonaire (fragment). Inc. “Autenticus prothus. Primus tonus intenditur ad acutam .d. ...” Expl. “ ... supra vero et infra vocem. Quarta“ (Ed. Bernhard, Seligenstadt, p. 108-114 ; reprod. fac-sim. p. 122-125) – Huglo, Tonaires, p. 257.- Bernhard, Seligenstadt, 108-125.

 

 

 

DONAUESCHINGEN, Fürstlich-Fürtenbergische Hofbibliothek (D-DO)     
Les manuscrits de la collection de Donaueschingen, Fürstlich-Fürtenbergische Hofbibliothek sont désormais répartis entre KARLSRUHE, Badische Landesbibliothek (D-KA) et STUTTGART, Württembergische Landesbibliothek (D-Sl). Cf. Felix Heinzer, « Die neuen Standorte der ehemals Donaueschinger Handschriftensammlung », Scriptorium, XLIX (1965), n° 2, 312-319 ou   
http://www.wlb-stuttgart.de/sammlungen/handschriften/bestand/donaueschingen/standorte/

 

 

 

DRESDEN, Sächsische Landesbibliothek (D-Dl) 
A 199  
Xe s. Orig. Suisse – 37 echemata (cf. Huglo, Tonaires, p. 240) RISM B III, 6 (2003).

C 99a  
xve s. Orig. et prov. inconnues – 58-69 IOH. MUR. (A) RISM B III, 6 (2003).

 

 

 

DÜSSELDORF, Universitätsbibliothek (D-DÜl)       
H 3     
Peu avant 900 (Torkewitz, p. 15). Orig. et prov. Werden, St-Liudger – 1-4v SCOL. ENCH. (fragm.) – RISM B III, 3 (1986), p. 44.- RISM B III, 6 (2003).- Michael Walter « Vom Beginn der Musiktheorie und dem Ende der Musik. Über die Aktualität des Mittelalters in der Musikgeschichte », AMl, 70 (1998), 209-228.           
http://www.ub.uni-duesseldorf.de/home/ueber_uns/projekte/abgeschlossene_projekte/fragmente/listen?table=signaturen&keyword=K03%3AH03

+ D 9  
xive s. Prov. Soest – antiphonaire dominicain (été) ; 1r-3v Omnis cantus ecclesiasticus in medii clavibus terminatur...    
http://digital.ub.uni-duesseldorf.de/man/content/pageview/283234

+ K 12 : 003    
xe s. Prov. Abbaye bénédictine Siegburg ? – Boethius, De institutione musica (fragm., 4 f.) – Max Plassmann, « Ein Projekt zur Erschließung und Digitalisierung von mittelalterlichen Handschriftenfragmenten an der ULB Düsseldorf », ProLibris, Heft 1-2 (2004), p. 12 - 14.
http://www.manuscripta-mediaevalia.de/?xdbdtdn!%22obj%2030000127,T%22&dmode=doc#|4             
images : https://www.ulb.hhu.de/recherchieren/recherche-in-den-sammlungen-der-ulb/inventar-der-handschriftenfragmente.html?table=signaturen&content=signaturen&keyword=K12%3A003

 

 

 

EBSTORF, Klosterarchiv (D-EBS)     
Ms. V 3          
c. 1450-1475. Orig. (?) et provenance : Ebstorf, abbaye Saint-Maurice – 199 « [G]ammaut, est linea? Est. Quod (!) voces habet? Unam... » ; 200v « Musica est motus vocum proporcion[a]biliter, et sic arsi et thesi... » ; 201 : « Manus artificialis constat ex decem lineis et totidem spaciis... » ; « Sex voces complent unum cantum / In b#mi duas voces volo demi... » – RISM B III, 6 (2003).

 

 

 

EICHSTÄTT, Diözesan Archiv (D-Ea)     
B 4      
1071-1072. Orig. Allemagne (diocèse d'Eichstätt ou Tegernsee ?) – 187-191 BERNO ton. (exc.) – RISM B III, 6 (2003).- RISM B III, 3 (1986), p. 45.

 

 

 

EICHSTÄTT, Universitätsbibliothek (D-Eu)          
+ cod. st 685 (olim 8 26, quarto 27)     
Seconde moitié du xve s. Orig. Allemagne. Prov. couvent des Dominicains d’Eichstätt – 362r-377v Traité de plain-chant « Quoniam circa artem musicalis scientie multi hodiernis temporibus... » (Trad. Holl. XXIII).

 

 

 

ERFURT, Wissenschaftliche Allgemeinbibliothek (D-EF)     
CA 2° 169       
Début du xve s. (1-105v), xive s. (I-VI). Orig. Allemagne. Prov. Erfurt, Collegium Amplonianum – Ir-v « O Maria beata. Tercius modus ex duabus brevibus… » (fragment) ; Iv-VI motets (cf. RISM B VI, 2, p. 81-82).- 1v-56v Sermons pour les fêtes de l'année (de la st André à la st Barthélémy) ; 57r-81r Sermons ; 81r Sermon pour la st Jean ; 82r-105 Sermons pour les dimanches et jours de fête de la st André jusqu'à l'Avent. RISM B III, 6 (2003).

CA 2° 395       
Vers 1373. Orig. Angleterre ? Prov. Erfurt, Collegium Amplonianum – 30v FIST. Incipit mensura ; 207-214 IOH. MUR. spec. (A) – RISM B III, 6 (2003).

CA 4° 195       
xiiie-xive s. Orig. Allemagne ? Prov. Erfurt, Collegium Amplonianum – 93r-v « Sicut autem subservit theorice distinccione ars numerandi et mensurandi… » – RISM B III, 6 (2003).

CA 4° 351       
xiiie-xive s. (vers 1350). Orig. Angleterre et/ou France. Prov. Erfurt, Collegium Amplonianum – 99r-v « Primi autem inspectores huius artis… » – RISM B III, 6 (2003).

CA 4° 369       
c. 1325-1350. Orig. Allemagne ? Prov. « Magister Hermanus » ; Erfurt, Collegium Amplonianum – 124v-125v « Utrum praeter 5 consonantias musicales… » – RISM B III, 6 (2003).

CA 4° 375       
xve s. (première moitié). Orig. Allemagne. Prov. Erfurt, Collegium Amplonianum – 60v-61v « Nota quod tres sunt cantus in manu… » – RISM B III, 6 (2003).

CA 8° 44        
Début du xive s. Orig. inconnue. Prov. « Hospitaliers de st Jean de Jérusalem (d’Aix la Chapelle ?) » (M. Huglo, art. cit., p. 140) ; Erfurt, Collegium Amplonianum – 1-3v Tonaire avec commentaires : « Primus conscendit tonus ardua per dyapente. Primum querite regnum dei... » (1v « Hic nota quod octo sunt toni. IIIIor principales et IIII subjugales. Principales sunt qui sunt impari numero ut primus... », 2r « Nota tenores vocantur in musica ubi prima sillaba seculorum amen cuiuslibet toni incipitur... ») ; 4a « Hec linea est artys musice constans ex ter ternis, scilicet IX modis. Primus modus est sine mutacione… » ; 4v « Gamma graves .D. finales .a. prebet acutas | .E. supercellunt quas inchoat .aa. duplicata » ; 5r-v « Cum voces omnes in cantu convenientes/ Sunt numero octo graves tot acute tres… » (versifié) ; 5v « .D. Primus .G. septenus .C. fit quoque senus | .B. quartus .F. Quintus .E. tercius .A.que secundus » ; 5v NEUM. Eptaphonus ; 5v-51 : Chants de l'office et rubriques liturgiques ; 51v-53v « Musica ut quidam volunt a musa dicitur quod est instrumentum quoddam musice satis decenter et jocunde... » ; 53v MOD. Protus finit ; 54 « Incipit ordo legendi et cantandi in ecclesia sancti sepulchri qualiter legendi sunt codices... » ; 55-58v « In anno quo die dominica euenerit natiuitas domini sunt IIIIor septime in adventu domini... » – RISM B III, 6 (2003).- M. Huglo, « Les débuts de la polyphonie à Paris. Les premiers organa parisiens », Forum musicologicum, 3 (Winterthur, 1982), 93-163.

CA 8° 93        
xive s. (seconde moitié). Orig. Allemagne. Prov. Erfurt, Collegium Amplonianum – 1v-5 « Gamaut, Are, Bemi, Cfaut (...) Notandum quod tres sunt cantus in manu… » ; 9-32 IOH. COTT. mus. ; 27v-32 « Quisquis studiosus omnium cantuum tonos cupit dinoscere in hoc... » ; 32r-v « Tonus unam habet speciem... » ; 33-35v IOH. COTT. ton. ; 35v-37v Ton. Vatic. ; 37v-38 « Primi toni melodiam psallas indirectum... » ; 38r-v « Primus. Unus deus est trinitas. Gloria... » ; 38v : « Cognita gradatim... » ; 38v-39 : « Ter terni cum quatuor sunt modi... » ; 39-40 : « Quamvis mille modis... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 75-78) ; 40r-v : « Qui perfecte queris scire arsim et thesim... » ; 40v-41 HERMANN. vers. ; 41-42 MOD. Protus finit (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 69-74) ; 42r-v HERMANN. expl. ; 42v-43 : « Semitonium. Tonus. Semidytonus. Dytonus... » ; 43 NEUM. Eptaphonus ; 43v-45 « Archymedes ordinem planetarum cum distancia eorum per numerum stadiorum... » ; 45 DISC. Si cantus equ. ; 45r-v VERS. Quisquis velis ; 45v FIST. Si fistulae I ; 45v-46 FIST. Octavam partem ; 46 MON. A labro ; 46 MON. Gamma novem ; 46 FRUT. brev. (exc.) ; 46v CYMB. Si volueris ; 46v-47 « Primus quartus et sextus tonus incipiunt ab .F., Secundus a .D. ... » ; 47 « Ad meciendum cromaticum genus melorum, id est coloratum... » ; 47v « Hic sunt omnes voces per ï quadratum et per propriam notam... » ; 47v « Symphonia est modulacionis... Antyphona est vox reciproca... Dyaphonia id est dissonancia. Dyametrum id est duplex mensura. Sesqualtera... Se[s]quitercia... Gymnasia est exercitio palestre » ; 48-57v GUIDO micr. ; 57v-62 GUIDO reg. ; 62-63v GUIDO prol. ; 63v-68 GUIDO ep. ; 68-74 PS.-ODO dial. ; 74-78 « Quid est musica? Musica nihil est aliud quam congrua vocum modulatio et veraciter canendi scientia... » (Ps.-Berno, Liber <de Musica>, cf. D-Mu 8° 375, f. 71v-76r) ; 79v-81v « Quid teneat proprium varius solus octo modorum... » ; 81v-82 « Perpendas eciam cum vitat... « ; 82r-v « Prima etate creatus est adam et eua et positi sunt in sede beata. Gaudete. In sede beata.... » ; 82v-83v « Primus ut iste sonus tonusque voci ferandus… ».RISM B III, 6 (2003).

CA 8° 94        
Fin xiiie - début XIV s. et XIV s. Prov. Erfurt, Collegium Amplonianum.
I. 1-36v fin xiiie début xive s. Orig. Allemagne.     
II. 37-58v fin xiiie - début xive s. Orig. Allemagne.     
III. 59-74v vers 1350. Orig. France ?          
IV. 75-86v première moitié du xive s. Orig. Allemagne.     
V. 87-98v seconde moitié du xive s. Orig. France.
I. 2-22v IOH. COTT. mus. (22r-v Neum. Eptaphonus) ; 22v-27v IOH. COTT. ton. ; 28 HERMANN. mod. ; 28v-29 HERMANN. vers. ; 29r-v « Primi forma toni venit ex alamire priori... « ; 30-35v PS.-ODO dial. ; 35v CYMB. Si vis ; 35v-36 « Prima igitur ad secundam et secunda ad tertiam resonant tonum... » (CYMB. Si vis add. 9).
II. 37r-38v <Aesopi apologi quidam metrici> « Rustica deflenti parvo... » ; 39-51v GUIDO micr. ; 51v GUIDO reg. (exc.) ; 51v NEUM. Eptaphonus ; 51v « Primus ut ecce leva, virgo... » ; 52-54v « Inter alias diffinitiones que musice artis competenter a auctoribus eiusdem artis dantur... » ; 54v-55 FIST. Primam fist. III ; 55 FIST. Inter quascumque ; 55 FIST. Primam ad votum ; 55r-v MON. Metire ; 55v MON. Magdarum.     
III. 59v-68 PETR. PALM. ; 68v-70 MENS. Primo punctus ; 70v-71 « Ars discantandi datur hic et dulcisonandi/ Quinta vel octava duodenave... ».
IV. 75-77 « Septem sunt claves artis musicae A B C D E F G. He repetuntur... » ; 77v-79 « Modus secundi toni hoc modo depingitur A b c d e f g... » ; 80 INTERV. Diatessaron ; 80-83 tonaire ; 83 HERMANN. mod. ; 83v « Primum cum sexto fa sol la super [!] habeto... » ; 83v NEUM. Gurtulus ; 83v-84 ANON. Erford.
V. 87-97v LAMBERTUS (exc.).  
RISM B III, 6 (2003).

CA 12° 4        
1419-1420. Orig. Allemagne. Prov. Erfurt, Collegium Amplonianum – 97-98v « Notandum tres sunt cantus in manu… ».- RISM B III, 6 (2003).

 

 

 

ERFURT / GOTHA, Universitäts- und Forschungsbibliothek (D-GOl)  
+ CE 8° 20      
Vers 1485 Orig. (?) et prov. Chartreuse d’Erfurt – Antiphonaire à l’usage de la chartreuse d’Erfurt ; 114r-134v TRAD. Holl. XX ; 135r-152v <Tractatus de cantoribus, de cantu et de modo psallendi> - Sirka Heyne, Die mittelalterlichen Codices Erfordenses in der Universitäts- und Forschungsbibliothek Erfurt / Gotha (Erfurt : Universitäts- und Forschungsbibliothek, 2005), p. 55-57.

Memb. I 58    
975-1011. Orig. scriptorium de la cathédrale de Mayence. Prov. Collection Bernhard, duc de Weimar, puis Ernest I, duc de Gotha – 14v-15 Lettre contenant des extraits de la Musica disciplina d’Aurélien de Réome. « Exigis a me frater carissime ut tibi aliquid scribam super quibusdam regulis modulationum... Saluta fratres quos nosti ex nomine salutant te tui. Vale » (AURELIAN. exc. : praef. 3 + VIII 20-36 ; éd. Bernhard/Ferrari, Aurelian, p. 35-39) – RISM B III, 6 (2003).

 

 

 

ERLANGEN, Universitätsbibliothek (D-ERu)        
66       
xiiie (f. 1-100v), xive s. (f. 102-109), xve s. (110-119). Prov. Heilsbronn, Abbaye cistercienne St-Maria remarque(s) : Boethius De inst. mus. (35-84v) et Musica et scolica enchiriadis (f. 85-100) copiés sur A-Wn Cpv 55 – 35-84v BOETH. mus. ; 84v-85 « Quinque sunt consonancie musice... » ; 85-95 MUS. ENCH. ; 95v-100 SCOL. ENCH. ; 102-109 ANON. Hailspr. (rééd. des f. 102r-103v in Hirschmann, Commendacio, p. 252-267) ; 110 TON. Lugd. (exc.) ; 110-119 MUS. ENCH. ; 119r-v « Quatuor sunt quibus indiget ecclesia… » (éd. Hirschmann, Einleitung, 1999, p. 24-31) – RISM B III, 3 (1986), p. 45-46.- Hirschmann, Commendacio, 1998, passim.- Bernhard/ Bower, Glossa (Kommentar- und Registerband, 2011), p. 12.

496     
1451-1467. Orig. Heilsbronn (?). Prov. Heilsbronn – 114-128 « Expedit et consonum est rationi ut si quid utilitatis artis musice... » (Trad. Holl. XXIV) ; 129r-v « Sciendum differentias in tonis nominamus... » ; 130 « Item legas evangelium sicut epistolam... » ; 130v « Omnis cantus figurativus aut est perfectus, imperfectus... » ; 131-135 « Nota primam partem prosequendo considerandum accipitur... » – RISM B III, 3 (1986), p. 46-49.

554     
1454-1480. Orig. Allemagne. Prov. Heilsbronn – 122r-v « Musica est scientia tractans de vocibus et vocum proportionibus... » ; 122v MON. Quatuor ; 127-128 Fundamentum ; 129-133v Fundamentum magistri Conradi <Paumann> ; 202v-203 « Item tail die leng von dem ersten b bis zu dem staffel... » ; 203 « Audi chorum musicum instrumentum organicum... » ; 203-204 FIST. Primam fist. I ; 204r-v FRUT. brev. (exc.) ; 204v WILLEH. HIRS. (exc.) ; 204v FIST. Prima fist. I (exc.) ; 204v CYMB. Arbitror (exc.) ; 204v « Hec de organorum structura... » – RISM B III, 3 (1986), p. 49-50 (f. 121v-122v, 202v-204v).

613     
1451. Prov. Bayreuth, Couvent franciscain St-Jobst (*Krämer, Handschriftenerbe, 1989, p. 77) – 319 « Nota quod omnes toni habeantur ut frequenter in istis quatuor clausulis... », « Nota quod omnis tonus impar ut primus, tertius... », « Nota Gamaut, are, bmi, cfaut dicuntur graves... », « Nota quandocumque in spacio... » – RISM B III, 3 (1986), p. 50-51.

2112.18           
Fin du xe s. Orig. inconnue. Prov. D-Eru (fragment détaché vers 1850 d'une reliure d'un ms. aujourd'hui non identifié) – BOETH. mus. (fragm.).- RISM B III, 6 (2003).

 

 

 

FRANKFURT AM MAIN, Stadt- und Universitätsbibliothek (D-F) 
Fragm. lat. I 94       
xie s. (seconde moitié). Orig. Allemagne. Prov. Francfort, couvent des Dominicains – BERNO prol. (fragm.) – RISM B III, 6 (2003).

Fragm. lat. VII 92 
xive s. Orig. inconnue. Prov. Francfort, couvent des Dominicains – 2v main de solmisation – RISM B III, 6 (2003).

Fragm. lat. IX 75       
Début du xiiie s. Orig. inconnue. Prov. D-F Inkunabel Ohly-Sack Nr. 1067 – ARIBO (fragm) – RISM B III, 6 (2003).

+ Ms. Barth. 113     
XIII 2/2 (add. du xive s.). Orig. Allemagne moyene. Prov. Frankfurt a. M., Bartholomäustift – 98r Primum cum sexto cantu fa sol laque teneto... (add. S. XIV).   
Catalogue : http://www.manuscripta-mediaevalia.de/hs/katalogseiten/HSK0018_b263_JPG.htm     
Images : http://sammlungen.ub.uni-frankfurt.de/msma/content/pageview/2099528

Ms. Barth. 170     
1419. Orig. Allemagne du Sud-Ouest (Konstanz, Reichenau ?). Prov. Frankfurt a. M., Bartholomäusstift – 107v-116v Collection d’antiennes mariales ; 116v-117v « Omnes autenti a suis finalibus... » (avec notation alphabétique) ; 117v Rota tonorum (cf. IOH. COTT., XIX ; CSM 1, p. 122) ; 118r Systema teleion ; 119v- 120r Antiennes (notation alphabétique) ; 120v-128v Historia de sancta Dorothea... Ave gemma virtuosa... (cf. office AH 5, n° 56 ; notation alphabétique) ; 129-133 IOH. FLOESS – RISM B III, 3 (1986), p. 51.      
http://sammlungen.ub.uni-frankfurt.de/msma/id/2109245

 

 

 

FREIBURG IM BREISGAU, Universitätsbibliothek (D-FRu)        
22       
1490. Orig. Allemagne du Sud-Ouest. Prov. Schwalldorf (près de Tübingen) – 1-9v CONR. ZAB. mon. ; 10-17v CONR. ZAB. chor. ; 17v-26v « Notandum quod manus secundum musicum sic dicitur... » – RISM B III, 3 (1986), p. 51-52.

77       
1492-1495. Orig. Allemagne – 2-23 « Circa initium musice artis scribit Aristoteles princeps philosophorum... » – RISM B III, 3 (1986), p. 52-53.

 

 

 

FULDA, Hessische Landesbibliothek Fulda (D-FUl)        
Aa2    
965 (f. 36-127). Orig. région du lac de Constance. Prov. chapitre de la cathédrale de Constance – 118-120 PS.-HIER. ep. RISM B III, 6 (2003). 
https://fuldig.hs-fulda.de/viewer/image/PPN31018939X/241/

 

 

 

GIESSEN, Universitätsbibliothek (D-GI)          
+ Hs 810         
1434. Orig. région de Heidelberg. Prov. Butzbach – 30r-35r Main de solmisation. Éléments de plain-chant (résumés versifiés, tableaux, etc.) – Joachim Ott, Die Handschriften... T. 2 (Gießen, 2004), p. 218-224.

 

 

 

GÖTTINGEN, Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek (D-Gs)          
Ms. Luneb. 1 
Vers 1500. Orig. Allemagne. Prov. Lüneburg, Couvent St-Michael – 155-159v « Pro brevi ac utili fundamento ad ea que arti recte canendi maxime conducunt... » – RISM B III, 3 (1986), p. 54.- RISM B III, 6 (2003).

8° Luneb. 82  
xve s. Prov. Lüneburg, Couvent St-Michael – 165v-166v « Contra merorem gaudia cape inquit Henricus Florentinus... » – RISM B III, 3 (1986), p. 54-55.- RISM B III, 6 (2003).

Ms. Philos. 3 
Fin xve-début xvie s. Orig. Allemagne. Prov. Helmstedt – 13-19v « Clerus in ecclesia domini fiat ista tenenda… » – RISM B III, 6 (2003).

Ms. Philos. 83           
xviiie s. Orig. Allemagne – 1v-16 GUIDO micr. – RISM B III, 3 (1986), p. 55.- RISM B III, 6 (2003).

Ms. Philos. 84           
xiie s. Orig. indéterminée. Prov. Collection A. Gronovius – 1v GUIDO micr. (exc. : III, 15-26) ; 1v « In musica quatuor sunt requirenda... » ; 2-13v GUIDO micr. ; 14-16 GUIDO reg. ; 16-17v GUIDO prol. ; 17v-21v GUIDO ep. ; 21v-22 « Inter diatessaron et diapente tantum differentiam... » ; 22v « Proti. Ave. Plagis. Cumque evigilasset... » – RISM B III, 3 (1986), p. 55-56.- RISM B III, 6 (2003).- Hirschmann, Accessus, 2001, p. 145.

Mus. IV 3000 Rara (Suppl. ms.)    
Fin xve-début xvie s. Orig. Allemagne – 1-24 « Musica dicitur moÿs grece id est aqua latine... » ; 26-45 « Iuxta artem conficiendi... » (ed. CSM 41, p. 98-115) – RISM B III, 3 (1986), p. 56-58.- RISM B III, 6 (2003).

 

 

 

GREIFSWALD, Bibliothek des geistlichen Ministeriums (D-GRk)    
XXIX E 4 (f. 339r-v)
xve s. (après 1425). Orig. inconnue. Prov. Greifswald – 339r-v « In musarum carmine perstrepent… » – RISM B III, 6 (2003).

 

 

 

GUTENZELL, Schloss, Törring Verwaltung, cf. NEW YORK (NY), Kraus     
Olim HALBERSTADT, Königliches Dom-Gymnasium    
217     
1374. Orig. Prague ? Prov. Udalrich Kirsberger (Halberstadt) – 55-69 ? IOH. MUR. spec. RISM B III, 6 (2003).

 

 

 

HAMBURG, Staats- und Universitätsbibliothek (D-Hs)          
ND VI 4582   
1417. Orig. Allemagne remarque(s) : ms. détruit en 1945 – GOB. PERS. – RISM B III, 3 (1986), p. 58-59.

 

 

 

HEIDELBERG, Universitätsbibliothek (D-HEu)       
Salem IX, 15  
Début du xiiie s. Prov. abbaye cistercienne de Salem – 27v « Quinque modos etiam ut constat musicus ordo. Diatessaron... » – RISM B III, 3 (1986), p. 59-60 (f. 14v, 15r, 26v-28r).     
http://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/salIX15?ui_lang=ger

Salem IX, 20  
xive s. (f. 2-24) ; xe s. (f. 15-58v) ; xie-xiie s. (f. 59-113) ; xe-xie s. (f. 114v-134v). Orig. Allemagne. Prov. cathédrale de Constance ; abbaye cistercienne de Salem – 69-82 « Bern qui quod vult Deus... » ; 114v-121 MUS. ENCH. ; 121-133 SCOL. ENCH ; 133-134v MON. Super unum – RISM B III, 3 (1986), p. 60-61 (f. 16r, 95r, 114v-134v).       
http://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/salIX20?ui_lang=ger

Salem IX, 67  
xiiie s. Prov. abbaye cistercienne de Salem – 3v-4 ANON. Cist. II – RISM B III, 3 (1986), p. 62.   
http://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/salIX67

Salem XI, 11  
Début du xiiie s. Prov. abbaye cistercienne de Salem – 91-93 TON. Cist. (fragm.) – RISM B III, 3 (1986), p. 62.

Salem XI, 14  
Seconde moitié du xiiie s. Prov. abbaye cistercienne de Salem – 133-135 TON. Cist. – RISM B III, 3 (1986), p. 62.

 

 

 

KARLSRUHE, Badische Landesbibliothek (D-KA)
Reichenau CVI    
ixe s. Orig. Nord-Est de la France – 50v-51v Extraits d’Augustin sur la musique ; 53 « Quantis chordis antiqui musici ubi sunt quorum Boethius in capitulo… » – RISM B III, 6 (2003). CSEL 102 (2017), p. 40.      
http://digital.blb-karlsruhe.de/content/pageview/11116

Reichenau CXLIV
ixe s. ; fin xe-début xie s. (f. 2). Orig. inconnue. Prov. Reichenau – 2 FIST. Si fistulae I.- RISM B III, 6 (2003).
http://digital.blb-karlsruhe.de/blbhs/Handschriften/content/pageview/13060

K 504  
Fin xie-début xiie s. Orig. St-Gallen (21-26v) ; Bamberg, Michelsberg (f. 153-197). Prov. Durlach – 1-14 BERNO prol. ; 15-20v Versets d’offertoires sans notation musicale ; 21r-v GUIDO micr. (exc.) ; 21v-22 MACROB. (exc.) ; 22-26v BERNO ton. ; 32r-v BOETH. mus. (exc. ; ed. VMK, II, p. 7-9) ; 33v : « Ordo planetarum non ordine... » ; « Hora sit ex punctis quinis bis... » ; 33v HERMANN. expl. ; 33v « Te te tri si te de... » ; 34r-v ALIA MUS. (exc.) ; 43r-v FIST. Prima fist. I ; 43v MON. In mon. ; 44r-v NOTK. BALB. ; 59-69 GUIDO micr. ; 69-72 GUIDO reg. ; 72-73v GUIDO prol. ; 73v-77 GUIDO ep. – RISM B III, 3 (1986), p. 63-65.- RISM B III, 6 (2003).          
http://digital.blb-karlsruhe.de/blbhs/content/pageview/1161625

K 505  
xiie-xiiie s. Orig. Bamberg, Michelsberg. Prov. Durlach – 1-35 IOH. COTT. mus. ; 35-40v IOH. COTT. ton. ; 41 « ... unicam (?) quadratam omnium intensione vocum... continuare assuescat » ; 41v-42 : « Qui celeriter et proficue ad canendum musice... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 172) ; 42-46 TON. Vatic. ; 46 NEUM. Eptaphonus ; 46v-47 « Quamvis mille modis tropi varientur... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 75-78) ; 47v NEUM. Eptaphonus ; 47v-48 HERMANN. mod. – RISM B III, 3 (1986), p. 66.- RISM B III, 6 (2003).

L 100  
Fin du xve s. (fragments du xiie s.). Orig. couvent d'Augustines du nord de la zone alémanique. Prov. abbaye cistercienne de Lichtenthal – plat sup. BERNO mon. (fragm.) ; plat inf. MON. Si regularis (fragm.).- RISM B III, 6 (2003).  
http://digital.blb-karlsruhe.de/blbhs/Handschriften/content/titleinfo/1163001

St. Peter Pm 29a     
xive s. Orig. un couvent cistercien du Sud-Ouest de l'Allemagne (Salem ?). Prov. St-Peter im Schwarzwald – 1v-7 THEOG. METT. ; 8 PS.-DIETR. ; 38v-39 HERMANN. mod. – RISM B III, 3 (1986), p. 66-67.- RISM B III, 6 (2003).- Felix Heinzer, « Maulbronn und die Buchkultur Südwestdeutschlands im 12. und 13. Jahrhundert », in : P. Rückert et D. Planck (éd.), Anfänge der Zisterzienser in Südwestdeutschland (...) (Stuttgart, 1999 ; Oberrheinische Studien, 16), 147-166 (abb 4-5 : fac-sim. des f. 8r-v).
http://digital.blb-karlsruhe.de/blbhs/Handschriften/content/titleinfo/574535

 

 

 

KASSEL, Landesbibliothek und Murhardsche Bibliothek der Stadt Kassel (D-Kl)     
2° Mss. Math. 31       
xve s. (vers 1450, cf. Kirnbauer). Orig. Allemagne. Prov. Fritzlar – plat sup. et f. 1 table de luth ; 3-11v « Expedit et consonum et consonum est rationem ut si quid utilitatis… » (Trad. Holl. XXIV) – RISM B III, 6 (2003).- Martin Kirnbauer, « 'Possi stampar canto figurado ne intaboladure dorgano et de liuto' - Zur Problematik früher Instrumentaltabulaturen », Basler Jahrbuch für Historische Musikpraxis, XXV (2001), p. 159-175 (facs. p. 166, 167).

4° Mss. Math. 1         
xiie s. (fin du xiie s. Ellinwood/Snyder). Orig. Allemagne du Sud – 1v-9v+20 GUIDO micr. ; 10-12 GUIDO reg. ; 12-13v GUIDO prol. ; 13v-17v GUIDO ep. ; 17v-18 : « Ecce protus primus... » ; 18 : « Dyapente et Dyatessaron symphonie... » ; 18 « Canat cum monochordo incipiens tonum primum... » ; 18v « Sex namque sunt coniunctiones istarum vocum... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 80-82) ; 18v-19 « Primus ut Exurge... » ; 19 HERMANN. expl. ; 19v HERMANN. mod. ; 19v HERMANN. vers. ; 20r-v FIST Primam fist. I ; 20v-21 FRUT. brev. (exc.) ; 21r-v FRUT. brev. (exc.) ; 22v-23v INTERV. Ex omni ; 23v-28v FRUT. brev. (exc.) ; 28v ORGANISTR. A magada ; 28v « Primus tonus intenditur ad acutum... » ; 28v-29 : tonaire ; 29-32v THEOG. METT. (exc.) ; 32v-33 ARIBO (exc.) ; 33r-v « Plagis <proti> primi constat… » ; 33v-35 HERMANN. mus. (exc.) ; 35-38 THEOG. METT. (exc.) ; 38r-v REG. PRUM. (exc.) ; 38v-39 « Octo sunt toni. Quatuor principales et quatuor subiugales... » ; 39 MOD. Protus finit ; 39r-v « Cantus qui incipitur in finali... » ; 39v « Diversitas troporum diversitati mentium... » ; 39v « Divisio quatuor modorum in octo id est proti deuteri... » ; 39v-40 MON. A dextra parte ; 40 MON. Mon. sec. genus ; 40-43v BERNO prol. (exc.) ; 44v FRUT. ton. ; 44v « Primus ad hanc vocem.... » ; 45v-46 diagramme du grand système parfait dans les trois genres – RISM B III, 3 (1986), p. 67-72.- RISM B III, 6 (2003).- The Musica of Hermannus Contractus. Edited ant Translated by Leonard Ellinwood. Revised with a New Introduction by John L. Snyder (Woodbridge, 2015), p. 51-55.
http://orka.bibliothek.uni-kassel.de/viewer/image/1343227259435/1/

8° Mss. Math. 4         
Fin xie, début xiie s. Orig. Allemagne. Prov. Collection Bern. Rottendorf (xviie s.) – 1-11 BERNO prol. ; 11-23v BERNO ton. – RISM B III, 3 (1986), p. 72.- RISM B III, 6 (2003).          
http://orka.bibliothek.uni-kassel.de/viewer/image/1336392028324/1/

8° Mss. Math. 10       
c. 1200-1230. Orig. Allemagne – 1-10v PS.-ODO dial.- RISM B III, 6 (2003).

8° Mss. Med. 10       
xive s. (1336-c.1380). Orig. Montpellier, Goslar. Prov. Fritzlar, Peterstift, Kanonikerbibl. – 105v « Dyapason symphonia est quae fit in dupla propportione... » – RISM B III, 3 (1986), p. 72-73.- RISM B III, 6 (2003).

+ Fragment aus 4° Ms. Hist. 12          
2 f. Parchemin. xiie s. Orig. inconnue. Prov. détaché de la reliure de 4° Ms. Hist. 12 (Vita Meinwerci). Ms. provenant du Couvent Abdinghof (Paderborn). Tonaire.

 

 

 

KÖLN, Diözesan- und Dombibliothek (D-KNd) 
LII (52)           
ixe s. (addition du xe s.). Orig. cathédrale St-Pierre de Cologne – 177v ORG. Colon. – RISM B III, 3 (1986), p. 73.- RISM B III, 6 (2003). (f. 177v).

CLXVI (Darmst. 2191)  
Seconde moitié du viiie s. (?). Orig. milieu insulaire du continent. Prov. cathédrale St-Pierre de Cologne (depuis le ixe s.) – 259v-260v FRAGM. CENS.- RISM B III, 6 (2003).     
Codices Electronici Ecclesiae Coloniensis

187     
xie s. Orig. onconnue. Prov. cathédrale St-Pierre de Cologne – 33-56v BOETH. mus.- RISM B III, 6 (2003).

193 (Darmst. 2168)  
Xe s. Orig. Cologne (Teeuwen, Harmony, p. 310) – 200v-201 « Pro<s>lambanomenos. adquisitus/ Hipatehypaton principalis principalium... » ; 201 « Mese ypodorii est adquisita eolii... » ; 201v « Hi sunt tropi XV. Hoc est formae carminum qui peraguntur in cithara XXVIII (?) cordarum » – RISM B III, 6 (2003).- Teeuwen, Harmony, 2002, p. 31n, 62, 64, 66, 174, 310, 312.     
Codices Electronici Ecclesiae Coloniensis

215 (Darmst. 2192)  
c. 1050-75 et 1125-50 ; xiie s. (RISM). Orig. Liège (?) et Würzburg (?). Prov. Cologne – 209v-212 « Omnis cantus primi toni incipit in .C.D.E.F.G... Nonannoeane.- RISM B III, 6 (2003).
Codices Electronici Ecclesiae Coloniensis

 

 

 

KÖLN, Stadtarchiv (D-KNa)       
W 331 
Xe-xie s. Orig. Köln – p. 2-189 BOETH. mus. (GLOSS. Boeth. mus.) ; p. 190 FIST. Si fistulae I ; p. 191-215 MUS. ENCH. ; p. 215 ORG. Colon. (fragm., cf. F-VAL 337, f. 54) ; p. 216 FIST. Fistulam quam ; p. 217-258 SCOL. ENCH. – RISM B III, 3 (1986), p. 73-75.- Bernhard/ Bower, Glossa (Kommentar- und Registerband, 2011), p. 14-15.

W 340 
Vers 1500. Orig. Allemagne – 692-702v « Diutius mecum cogitavi, ut aliquid de recta… » (éd. *Soddemann, Rutgerus, p. 48-59) – RISM B III, 3 (1986), p. 75.- Andreas Beriger, Windesheimer Klosterkultur um 1500. Vita, Werk und Lebenswelt des Rutger Sycamber (Tübingen, 2004 ; Frühe Neuzeit, 96), p. 112-117.

 

 

 

LEIPZIG, Universitätsbibliothek Leipzig (D-LEu)  

https://www.ub.uni-leipzig.de/forschungsbibliothek/digitale-sammlungen/mittelalterliche-handschriften/handschriften-der-ms-signaturenreihe/

lat. 79 
Début du xiie s. Orig. Allemagne. Prov. abbaye cistercienne de Pforta et abbaye cistercienne St-Marie de Zelle – 96r HERMANN. mod. ; 96r-v HERMANN. vers. ; 97-113v IOH. COTT. mus. ; 114-120 IOH. COTT. ton. ; 120-123v TON. Vat. ; 123v-124 « Perpendas etiam cum vitat cantio quintam... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 175-176) ; 124r-v « Primus ut iste sonus. sonus est tibi voce ferendus... » (éd. ibid., p. 176-177) ; 124v-125 HERMANN. expl.- RISM B III, 6 (2003).       
http://www.manuscripta-mediaevalia.de/obj31560428.html

lat. 431           
xiie, fin xiie et xiiie s. (f. 118-161). Orig. inconnue. Prov. abbaye bénédictine St-Jacques de Pegau – 140-143v GUIDO micr. (fragm.) ; 143v-146v+149v-150v GUIDO reg. ; 147-149v BERNO ton. ; 150v-152v GUIDO prol. ; 152v-157 GUIDO ep. ; 157-158 ARIBO (exc.) ; 161v MON. A primo.- RISM B III, 6 (2003).       
http://digital.ub.uni-leipzig.de/mirador/index.php

lat. 595           
xve s. Orig. Allemagne – 200r-v « Notandum quod primus tonus dicitur mobilis et habilis eoquod ad omnes affectus... » (cf. Anonymus quem ed. Pannain [quem ed. Schneider] <Liber musicae> [ANON. Pannain]), De qualitate tonorum.- RISM B III, 6 (2003).

lat. 1236         
v. 1450. Orig. Allemagne. Prov. Johannes Klein (v. 1430-1490) – 140-174 TRAD. Holl. XIII.- RISM B III, 6 (2003).- Bernhard, Hermannus, p. 120.

lat. 1348         
xve s. (vers 1450/51). Orig. Leipzig. Prov. Université de Leipzig – 90v-91 « Musica <dicitur> a muson quodam instrumento musicali vel a modulamine… ».- RISM B III, 6 (2003).

lat. 1469         
xve s. Orig. Leipzig ? Prov. « Ex Reineriana bibliotheca …1521 » – 365-371v IOH. MUR. spec. ; 373-375v THEOG. METT. (exc.).- RISM B III, 6 (2003).

lat. 1470         
xve s. Orig. et prov. université de Leipzig – 394r-v « Circa musicam queritur quid sit subiectum totius libri… » ; 475r-v « Proportio est duorum numerorum inequalitas… ».- RISM B III, 6 (2003).

lat. 1492         
xve s. ; v. 1438 (f. 1r-42v) Orig. et prov. abbaye cistercienne d'Altzelle – 1-42 BOETH. mus. (fragm. ; GLOSS. Boeth. mus. ; 25r PS.-BERNEL. interv.) ; 43-50 HUCBALD. ; 50 MON. Dimidium ; 50 PS.-BERNEL. spec. ; 50, l. 27-50v « (...) Ita ut primus tropus (...) incipiat et usque ad (...) ascendat ibi est (...) ultra diapason (...) unus tropus autentus » ; 50v MON. In quatuor ; 50v-56v BERNO prol. ; 56v-94 TON. Aug. ; 94-98v ANON. Lips. (PDF) ; 98v-99 NEUM. Punctum ; 99r-v MOD. Autent. prot. ; 100-107 PS.-ODO mus. ; 107r-v PS.-ODO prol. ; 107v-113 PS.-ODO dial. ; 113 MOD. Omnes authenti (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 56-57) ; 113r-v INTERVAL. Diapason (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 33-37) ; 113v-116v « `Primum querite regunum Dei.' ad iudicium primi toni haec antiphona ponitur... ».- RISM B III, 6 (2003).- Bernhard/ Bower, Glossa (Kommentar- und Registerband, 2011), p. 17.      
http://digital.ub.uni-leipzig.de/mirador/index.php

lat. 1493         
xie s. (vers 1075). Orig. Allemagne. Prov. abbaye cistercienne d'Altzelle – 1-46 BOETH. mus. (fragm. ; GLOSS., Boeth. mus. ; 23v-25r Gerbertus, Scholium ad Boethii Musicae Institutionis l. II, c. 10 [ed. *Bubnov, Gerberti, p. 28-30]) ; 47-52v BERNO prol. ; 52v MON. Per tres ; 53 « Diapente et diatesseron simphonie... » (éd. Bernhard, Clavis Gerberti, p. 26-31). « Primus tonus. Pater in II. Filio .III. Filius .IIII. In patre .V. Spiritus VI. Sanctus ex .VII. Utroque .VIII. Procedens. » ; 53 MOD. Autent. prot. ; 53-60b BERNO ton. ; 60b-60vb Notker Labeo, « An demo regulari monachordo werden... » (éd. *Van Schaik, Notker, p. 15-16.) ; 61a « Quintus Primo * F * G * A * B * C * D * E * F * SYNEM * G * A * B * C * D * E * F » ; 61a FIST. Prima fist. III ; 61a-61vb Notker Labeo, « Sid tu nu benechennest unio alle die suegalan... » (éd. Sachs, Mensura, p. 98-99 ; Van Schaik, Notker, p. 20-22.) ; 61vb-62 « Os iusti me. Deus qui beatum Emelicum... ».- RISM B III, 6 (2003).- Bernhard/ Bower, Glossa (Kommentar- und Registerband, 2011), p. 18-19.
http://www.manuscripta-mediaevalia.de/dokumente/html/obj31569438

Rep. I 93 (olim CLXIX)          
Xe s. (peu après 900). Orig. un scriptorium en relation avec l'abbaye de Prüm ? ; Metz ? Prov. Gerhard de Mastricht, puis J. L. Bünemann, puis R. Krafft (Ulm) – 4-33v REG. PRUM ; 35-36v MOD. Volunt autem.- RISM B III, 6 (2003). (f. 4r-33v).- Yves Chartier, « De la Seille à l’Irlande. Le manuscrit Rep. I.8.93 de Leipzig et le chant liturgique messin au siècle », in : Musique et musiciens en Lorraine. Milieux, acteurs, sources. Actes du colloque d’Epinal 28 novembre 2009 publiés sous la direction de Yves Ferraton (Langres, 2009), p. 189-216 [Compte rendu in : Scriptorium. Bulletin codicologique, 2010/1, p. 25*-26* (n° 56)].- Susan Rankin, « La “notation oratoire” de Dom Mocquereau : un nouvel examen », Études Grégoriennes, XXXVIII (2011), p. 28.

St. Thomas 391     
xive s. Orig. Lotharingie (Liège?) ; Allemagne du Sud. Prov. Leipzig, St-Thomas – 5-7 COMPIL. Lips. ; 5v IOH. COTT. mus. (exc.) ; 6 NOTK. BALB. ; 6 GUIDO prol. (exc.) ; 6v HERMANN. mod. ; 7v NEUM. Eptaphonus ; 7v-8 : « Praescripte note in diversis cantibus invicem sibi copulantur sive iunguntur hiis modis. Punctus, virgula... ».- RISM B III, 6 (2003).
http://www.manuscripta-mediaevalia.de/dokumente/html/obj31571955

 

 

 

LÜNEBURG, Ratsbücherei (D-Lr)           
Ms. Miscell. D 4° 46           
xive s. Prov. Lüneburg, couvent franciscain St-Maria – 61r-v MON. Figure – RISM B III, 3 (1986), p. 75.

 

 

 

MAINZ, Stadtbibliothek (D-MZs) 
Hs. II 223       
xve s. Orig. Allemagne. Prov. Chartreuse de Mayence ; Bibl. de l'univ. de Mayence – 233-236 « Turpe est ignorare quod omnis convenit scientia... » ; 237 tableau de solmisation ; 237v HERMANN Mod. ; 241r-v « Gamaut que voces habet unam scilicet ut... » ; 242r-v : « C.faut. Cfaut ac binas ut fa retinet sibi voces... » (éd. M. Bernhard et Elzbieta Witkowska-Zaremba, « Versus de musica “Palmam cum digitis” », in : Traditio Iohannis Hollandrini, éd. M. Bernhard u. E. Witkowska-Zaremba [München, 2015], t. 6, p. 560-592, en part. p. 588-590) – RISM B III, 3 (1986), p. 75-76.- RISM B III, 6 (2003).

Hs. II 248       
1468. Orig. Allemagne du Sud. Prov. Augustins de Mayence – 88-104 « Oportet non derisorie neque dolose... ».- RISM B III, 6 (2003).- RISM B III, 3 (1986), p. 77.

Hs. II 375       
XV 3/3 (après 1460/70). Prov. Mayence, abbaye bénédictine Saint-Jacques ; puis Mayence, Collège des Jésuites – 1-4 GUIDO micr. (exc.) ; 4v-12v IOH. COTT. mus. (exc. ; 12v NEUM. Eptaphonus) ; 13r-23v « Magister Iohannes de Velle capitulo primo de musica sic dicitur. De musica diversi diversas summas... (cf. Henricus Helene / Iohannes de Velle, Summula musice ; 23 NEUM. Eptaphonus) ; 24-39v SUMM. GUID. ; 39v-41v IOH. VELLE metr. ; 41v-57 HEINR. EGER. (46v NEUM. Eptaphonus) ; 57v-60 « Non est igitur parva laus… » (Trad. Holl. XXVI) ; 61-65v CONR. ZAB. Tract. (exc.) [1460/70] ; 65v-70+71r-v ANON. Cist. I ; 70r-v, 72r TON. Cist. (fragment) ; 72v Échelle des modes (ambitus des authentes et des plagaux ; diagramme inachevé) ; 73r « Continet hec rota modulandi carmina tota » (roue des modes) ; 73v notes médicales (d’une autre main) – RISM B III, 3 (1986), p. 77-82.- RISM B III, 6 (2003).- M. Bernhard, E. Witkowska-Zaremba, « Tractatus ex traditione Hollandrini cod. Moguntiacensis II 375 », in : Traditio Iohannis Hollandrini, ed. M. Bernhard et E. Witkowska-Zaremnba, t. 6 (München, 2015), p. 273-287.- Chr. Meyer, La Summula musicae de Henricus Helene / Johannes de Velle [2016 https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-01402169, 175 p.].

http://www.dilibri.de/stbmz/content/titleinfo/1225792

 

 

 

MÜNCHEN, Bayerische Staatsbibliothek (D-Mbs)
Cgm 716        
c. 1450-1475. Orig. Tegernsee (?). Prov. Tegernsee – 1r « Aristoteles VIII. Politicorum vult quod diverse armonie habent provocare passiones… ».- RISM B III, 6 (2003).

Cgm 3966       
XV 2/2. Prov. Regensburg, St. Emmeram – contre-plat. Hexamètres : « Queris si liceat voces coniungere binas... » Schneider, Cgm 888-4000, 1991, p. 487.

Cgm 772        
remarque : cf. Clm 29770/1.- RISM B III, 6 (2003).

Cgm 811        
xve s. Orig. Allemagne (Chansonnier de J. Käbitz). Prov. Nürnberg, J. F. Roth – 22v TACT. Prima est.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 56           
1434. Orig. Salzburg. Prov. Nürnberg, Hartmann Schedel – 123-153v Liber theoreumaciae (137v-144v ed. Sachs, Liber theoreumacie, p. 269-278).- RISM B III, 6 (2003).

Clm 92           
xvie s. Orig. Allemagne – 265r-v MON. Compendiosam – RISM B III, 3 (1986), p. 82-84.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 280 B      
1555. Orig. Allemagne. Prov. Collection J. A. Widmanstetter (1506-1557) – 39-57 Wolfgang Hagenius, Brevis necnon elegans artis musice introductio « Haud inconcessum esse duco... » – RISM B III, 3 (1986), p. 82.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 367         
xiie s. (f. 63-124). Orig. Angleterre, Canterbury ? – 63-123v BOETH. mus.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 2599       
première moitié du xiiie s. (1225-1230 selon E. Klemm, « Artes liberales... », cf. RISM B III/3, p. 86). Orig. Allemagne du Sud. Prov. abbaye d'Alderspach – 76 MUT. G ma ut ; 76v FIST. Prima fist. I ; 77-92v IOH. COTT. mus. ; 92v-94 IOH. COTT. ton. ; 94v MOD. Notandum est ; 94v CYMB. Si vis ; 95-96 FRUT. ton. ; 96 VERS. Primus morosus ; 96 PROP. In arithm. ; 97 main de solmisation ; 97v-101 THEOG. METT. – RISM B III, 3 (1986), p. 85-86.- RISM B III, 6 (2003).- Dieter Gutknecht, « Musica und die Hasenjagt (...) « , in Mittelalter und Mittelalterrezeption. Festschrift für Wolf Frobenius. Herausgegeben von Herbert Schneider (Hildesheim, 2005), p. 191-210, en part. p.195-199 [à propos de la représentation de la Musique et de Pythagore au f. 103r].

Clm 4382       
1405. Orig. Allemagne. Prov. Augsburg, St-Ulrich et Afra – 179-198 : « Ex quo omnes universasque regulas ipsius musice... » (189 : HERMANN. mod.) ; 199v « Prima regula. Omnis nota quadrata non habens caudam... » – RISM B III, 3 (1986), p. 87-88.- RISM B III, 6 (2003).- Sabine Heimann-Seelbach, Ars und scientia : Genese, Überlieferung und Funktionen der mnemotechnischen Traktatliteratur im 15. Jahrhundert (Tübingen, 2000 ; Frühe Neuzeit, 58).

Clm 4387       
xve s. Orig. Allemagne. Prov. Augsburg, St-Ulrich et Afra – 39-44 « Ex quo enim scolasticum gradum dignitatis... » ; 40bis r-v + 50r-v « Nota quod septem sunt litterae per quas omnis cantus solvisatur... » ; 44v-45 « Primus ut iste sonus tonus est tibi notificandus... » ; 45 « Concordantie omnium notarum et eodem modo sumuntur superius sicut inferius... » ; 45v-52v « Item expedit et consonum est rationi ut si quid utilitatis artis musice notitiam considerat... » [45v-46r « De mutationibus vocum metra. Γ-ut ut retinet sed non mutacio fiet... » (éd. M. Bernhard et Elzbieta Witkowska-Zaremba, « Versus de musica “Palmam cum digitis” », in : Traditio Iohannis Hollandrini, éd. M. Bernhard u. E. Witkowska-Zaremba [München, 2015], t. 6, p. 560-592, en part. 585-587)] ; 53-79 TRAD. Holl. V / LAD. ZALK. (60v HERMANN. mod. ; 64 NEUM. Eptaphonus ; 78v-79 SUMM. GUID. [exc.]) – RISM B III, 3 (1986), p. 88-90.- RISM B III, 6 (2003).- Mair unter der Eggen, Clm 4387, 2002, passim.

Clm 4612       
XII. Orig. Vallée du Rhin ? Prov. Benediktbeuern – 46v Hermannus Contractus, Ter terni sunt modi... (cf. GS2 , p. 150-153) ; ant. Soror nostra parvula est et ubera non habet...     
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0004/bsb00041097/images/

Clm 4622       
Fin du xie s., xiie s. (94-111), xiiie s. (81-93, 112-167v) ; première moitié du xiie s. (177v-178v). Orig. Bavière. Prov. Benediktbeuern – 177v MON. Cum primum ; 178r-v MON. Totum mon. ; 178v MON. Organalis ; 178v-179 QUADR. FIG. – RISM B III, 3 (1986), p. 90-91.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 5539       
Fin du xiiie s. Orig. Regensburg. Prov. Diessen, Augustins – 1 main de solmisation ; 1v-24+189 ANON. Ratisb. ; 24-27 TRAD. Franc. I ; 120v-142v GUIDO micr. ; 143v-144 : schémas de monocorde ; cercles d'Aribon ; 175v-178 GUIDO prol. ; 178v-187 GUIDO ep. ; 187v-188v FIST. Prima fist. I ; 188v FIST. Si fistulae I – RISM B III, 3 (1986), p. 91-94.- RISM B III, 6 (2003).- Gisela Kornrumpf, « Eine Melodie zu Marners Ton XIV in Clm 5539 », Zeitschrift für deutsches Altertum und deutsche Literatur, 107 (1978), 218-230.           
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0004/bsb00042722/images/index.html

Clm 5947       
1492, 1493. Orig. Allemagne. Prov. Ebersberg, Abbaye St-Sébastien – 108-115 TRAD. Holl. XIV ; 118-127 : « Quoniam Boetius et reliqui musici qui in hac arte... » – RISM B III, 3 (1986), p. 94-96.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 5963       
après 1439. Orig. Allemagne. Prov. Ebersberg, Abbaye St-Sébastien – 131v-133 « Quoniam experientia teste voces et omnes soni humane... » 134-144 « Est ergo notandum quod musica est veraciter canendi scientia… » ; 144v-146v « Dictis super addenda diligenter attendant prolatis... » – RISM B III, 3 (1986), p. 96-97.- RISM B III, 6 (2003).          
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0010/bsb00104641/images/

Clm 6002       
1529. Orig. Ebersberg, Abbaye St-Sébastien. Prov. Ebersberg, Abbaye St-Sébastien – 74-93v HUGO SPECHTSH. (exc.) – RISM B III, 3 (1986), p. 97.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 6006       
dernier quart du xve s. Orig. Allemagne. Prov. Ebersberg, Abbaye St-Sébastien – 167r-175r « Theoremata Musicae magistri Ioannis de muris abbreviata ex Boecii Musica » BOETH. mus. (exc.) ; 170 « Quintum theorema debet dyathessaron dyapenthe tono superare… » – RISM B III, 3 (1986), p. 97-98.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 6037       
1448. Orig. et prov. Ebersberg, Abbaye St-Sébastien – 115-121 « Pro declaratione manus *** proposita capitur enim... » ; 121v-126v « Cum superius sufficienter pro iuvenum informatione dictum sit... » – RISM B III, 3 (1986), p. 98.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 6361       
Fin du xie s. Orig. Tegernsee ? Prov. Freising – 1v-58 BOETH. mus. (GLOSS. Boeth. mus.).- RISM B III, 6 (2003).- Bernhard/ Bower, Glossa (Kommentar- und Registerband, 2011), p. 27.

Clm 6364       
Xe s. Orig. Freising. Prov. Freising, cathédrale – 1 tableau du grand système parfait « Prosmelodos, Hypateypaton... » ; 23 tableau de la musica mundana – RISM B III, 3 (1986), p. 99.- RISM B III, 6 (2003).

+ Clm 6369     
Début du xie s. Orig. Mainz/Hersfeld. Prov. Freising – Macrobius, Commentum in Scipionis somnium ; Ciceronis Somnium Scipionis.- 63v-65r « Epistola sancti Hieronimi de carminibus. Cogor a a te ut tibi Dardane... » (PS.-HIER. ep.) ; 65v « Ad omnem autem sonum quae materies cantilenarum est... » (ISID. etym., exc.) ; 66r-v « Ex innumera varietate numerorum pauci et numerabiles inventi sunt... epogdous continet tonum » (MACROB., exc., cf. Meyer, Macrobe, p. 103-107 [témoin non consulté]).
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0006/bsb00065175/images/index.html?id=00065175&fip=193.174.98.30&no=&seite=133

Clm 6409       
xe-xie s. Orig. Freising. Prov. Freising, cathédrale – 1v-10v MUS. ENCH. ; 10v-30v SCOL. ENCH. – RISM B III, 3 (1986), p. 99.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 7589       
xve s. Orig. Allemagne. Prov. Indersdorf, Augustiner-Chorherren – 146va-147vb « Iunioribus ut facilius habeantur modus et scientia intonandi est scire... » – RISM B III, 3 (1986), p. 100.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 7614       
Vers 1420. Orig. Allemagne. Prov. Indersdorf, Augustiner-Chorherren – 87 « Est manus signum cantus cuiuslibet signum... » ; 87 « Est manus signum cantus... » ; 87v « Claves a G ad c graves dat musica recte... » ; 88 « Tres sunt in manu cantum dividere... » ; 88 « Unica si fuerit vox invariata manebit... » ; 88v « Gamma in linea post are in spacio loca... » ; 90 HERMANN. mod. ; 89-90v « Sunt etenim modi quibus cantus petit formari... » ; 91 « Vox vult equari vocalis apte servari... » ; 91-93 « Est mos tonorum octo ponere modernorum... » ; 95v « Notandum quinque sunt modi numeri qui valent consonantias efficere musicales... » ; 95v « Notandum quod duplex est proportio, quaedam est proportio equalitatis... » – RISM B III, 3 (1986), p. 100-101.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 7755       
Premier tiers du xve s. (f. 267-283). Orig. Allemagne. Prov. Indersdorf, Augustiner-Chorherren – 276-280 TACT. Concordanciarum – RISM B III, 3 (1986), p. 101.- RISM B III, 6 (2003).          
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0006/bsb00069150/images/index.html (noir et blanc) 
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0010/bsb00104654/images/index.html (couleur)

Clm 7907       
xiie s. Orig. Allemagne. Prov. Kaisheim – 131 ANON. Cist. I (fragm.) ; 131 main de solmisation – RISM B III, 3 (1986), p. 101-102.- RISM B III, 6 (2003).          
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0001/bsb00017244/images/index.html

Clm 8093       
1456. Orig. Allemagne. Prov. couvent des Franciscains de Kelheim – 164-168v ... ut habet unam vocem secundum naturalem mutationem... » (fragm.) ; 168v main de solmisation – RISM B III, 3 (1986), p. 102.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 8258       
xve s. Orig. Allemagne. Prov. abbaye bénédictine de Metten – 16-18v « Nota quod quatuor sunt modi principales cantandi omnem cantum... » ; 18v-19v : « Item nota quod omnis cantus in sede sui... » – RISM B III, 3 (1986), p. 102.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 8951       
1415, 1439. Orig. Allemagne. Prov. München, Couvent des Franciscains – 120-124 « Cum secundum omnes modernos musicos omnis cantus... » ; 124v-125 <I> « Nota mutatio est divisio unius vocis in alteram in eodem signo... » ; <II> « Ulterius est notandum quod 12 sunt modi... » ; <III> « Musica est motus vocum racionabilium... » (= ANON. Michaelb. I) ; 125r « Circa artem musice scientie est sciendum... » – RISM B III, 3 (1986), p. 102-103.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 9921       
1160. Orig. Ottobeuren. Prov. Ottobeuren – 14-16v GUIDO micr. (exc.) ; 16v-17 BERNO Prol. (exc.) ; 17v « Quatuor autenti plagas geminantur adepti... » ; 17r-v GUIDO micr. (exc.) ; 17v-20 GUIDO reg. ; 18 PROP. Denique si ; 18r-v ORGANISTR. A .C. ; 18v-19 VERS. Hac ex lege ; 18v-19, 19v WILLH. HIRS. (2 exc.) ; 19-20 MOD. Protus finit ; 20 HERMANN. mod. ; 20 HERMANN. vers. ; 20v NEUM. Eptaphonus ; 20v HERMANN. expl. ; 20v TRAD. HERMANN. I ; 20v « Greca nomina chordarum monochordi. Gamma, prolambanomenos... » ; 21-39 UDALSC. ; 21v (marg.) « Cantor cantores excitet... » ; 22v FIST. Primae ergo ; 25v CYMB. Pone primam ; 39 « Tonus intensus… » ; 39v-40 THEOG. METT. (exc.) ; 47v « Primum quaerite regnum Dei... » ; 47v « Primus ut exurge... » ; 48 « Pater in filio... » ; 48 « Diapente et dyatessaron symphoniae et intense et remissae... » – RISM B III, 3 (1986), p. 103-107.- RISM B III, 6 (2003).- Klemm, Handschriften, vol. 2, p. 158-160 (n° 230).     
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0004/bsb00041240/images/

Clm 10277      
1496. Orig. Pays-Bas (Maestricht [?], Ladenburg, Bibl. Johannes von Dalberg, évêque de Worms [1482-1503], cf. *Krämer, Handschriftenerbe, 1989, p. 472) – 2-56v HERB. TR. – RISM B III, 3 (1986), p. 107-108.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 10691      
1515-1518. Orig. Allemagne (Tübingen [?]). Prov. Mannheim, Bibliothèque palatine – 311 MON. Fac lineam – RISM B III, 3 (1986), p. 108.- RISM B III, 6 (2003).            
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0008/bsb00086357/images/

Clm 13021      
seconde moitié du xiie s. (Bower), fin du xiie/début du xiiie s. (Klemm) ; début du xiiie s. Orig. Prüfening, St-Georg. Prov. Regensburg – 1-26 BOETH. arithm. ; 97-150 BOETH. mus. ; 150v-157v GUIDO micr. ; 157vb-159v GUIDO reg. ; 159vb-160v GUIDO prol. ; 160v-163 GUIDO ep. ; 163b-163v FIST. Longissimam ; 212v-283v CALC. – RISM B III, 3 (1986), p. 108-110.- RISM B III, 6 (2003).  
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0004/bsb00047475/images/index.html

+ Clm 14035   
XV ▪ Contre-plat inf. fragment d’un traité/tonaire « Primi toni melodia psallat... »       
http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00034097/image_209

+ Clm 14117   
seconde moitié du xve s. (fragment contre-plat sup.). Orig. Saint-Emmeram – Fragment d’un traité de solmisation (PDF). 
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0003/bsb00035481/images/index.html?id=00035481&fip=eayayztsewqeayaxssdasyztsqrseayaxs&no=&seite=2

Clm 14272      
xie s. Orig. copié par Hartwic de Saint-Emmeram lors de son séjour à Chartres (B. Bischoff ; Bower ; Klemm, Handschriften ; Huglo, « Le traité... ») (et non Regensburg, St-Emmeram). Prov. Regensburg, St-Emmeram – 1v-62 BOETH. mus. (GLOSS. Boeth. mus. ; f. 27v diagrammes des aspects de quinte et de quarte ; à rapprocher des diagrammes de Fleury, cf. Michel Huglo, « Notice... », art. cit., p. 188, 191 [fac-sim.]) ; 6r-v INTERV. Quid sit tonus ; 62v-64v : « Incipit primus tropus qui dorius dicitur... » (PDF) ; 155-161 MUS. ENCH. ; 161-173v SCOL. ENCH. ; 173v-174 COMM. BR. ; 174v MON. Super unum ; 175-181 ALIA MUS. – RISM B III, 3 (1986), p. 110-113.- RISM B III, 6 (2003).- E. Klemm, Die ottonischen und frühromanischen Handschriften der Bayerischen Staatsbibliothek (Wiesbaden, 2004), p. 36-38 et Abb. 22, 24, 26.- Michel Huglo, « Notice sur deux nouveaux manuscrits d’Aristote en latin (Munich, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 14272, Baltimore MD, The George Peabody Library, Inv. 159413) », Scriptorium, 42 (1988), p. 183-190.- Michel Huglo, « Le traité de musique d’Abbon de Fleury », in : Abbon, un abbé de l’an mil. Etudes réunies par Annie Dufour et Gillette Labory (Brepols, 2009), p. 225-239.- Bernhard/ Bower, Glossa (Kommentar- und Registerband, 2011), p. 28-30.
Description :   
http://www.manuscripta-mediaevalia.de/hs/projekt-BSB-Emmeram-pdfs/Clm%2014272.pdf

Clm 14372      
seconde moitié du xie s. Orig. Regensburg, St-Emmeram. Prov. Regensburg, St-Emmeram – 1-8v MUS. ENCH. (VERS. Attentus tibi) ; 8v-24 SCOL. ENCH. – RISM B III, 3 (1986), p. 113.- RISM B III, 6 (2003).          
Description :   
http://www.manuscripta-mediaevalia.de/hs/projekt-BSB-Emmeram-pdfs/Clm%2014372.pdf

Clm 14426      
Second tiers du ixe s. Orig. Regensburg ? Prov. Regensburg, St-Emmeram. 1v Main guidonienne. Γ.-ut – .dd.lasolre. Mentions « graves », « finales », « acutae », « excellentes » (add. ; seconde moitié du xie siècle ?).          
http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00046481/image_4

Clm 14460      
xive s. Orig. France. Prov. Regensburg, St-Emmeram – 30r-v « Quarto autem quaeritur de musica. Cum in secundo libro arismetice determinetur de numero secundum aptitudinem… » (éd. Haas, Studien, p. 358-360).- RISM B III, 6 (2003).     
http ://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0001/bsb00011849/images/index.html

Clm 14465      
Xe s. Orig. inconnue. Prov. Regensburg, St-Emmeram – 1-67v BOETH. mus.- RISM B III, 6 (2003).       
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0004/bsb00046442/images/

Clm 14477      
xie s. (1-56) ; xiie s. (57-83). Orig. Hersfeld. Prov. Regensburg, St-Emmeram – 1-56 Salluste, Liber catilinarius et Iugurthinus ; 57-67v BERNO prol (fragm.) ; 67v MOD. Autent. prot.- RISM B III, 6 (2003). 
http ://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0004/bsb00046480/images/

Clm 14506      
xiie s. (première moitié). Orig. inconnue. Prov. Regensburg, St-Emmeram – 1v « Primus ut Exurge, Rorate… » ; 1v HERMANN. mod.- RISM B III, 6 (2003).     
http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00046289/image_6

Clm 14523      
xe s. (1-48) ; ixe s., 854-875 (49-117) ; xie s. (118-133) (Bower). xiiie s. (1279) (134-159). Orig. Freising (B. Bischoff, cf. Bower) (f. 49-117) ; Paris ? (f. 134-159). Prov. Regensburg, St-Emmeram – 49v-50v PS.-HIER. ; 50v-51 ISID. etym. (exc.) ; 52v-117 BOETH. mus. (GLOSS. Boeth. mus. II) ; 118-125v GUIDO micr. ; 125v-127 GUIDO reg. ; 127r-v+128v-129 GUIDO prol. ; 127v+130-131v 129r-v GUIDO ep. ; 128r-v GUIDO micr. (exc.) ; 132-133v tonaire ; 134-159v ANON. Emmeram. ; – RISM B III, 3 (1986), p. 113-116.- RISM B III, 6 (2003).- Bierbrauer, Handschriften, p. 44 (n° 77) - Everist, Music, 1989, p. 47-49. 
http ://www.digitale-sammlungen.de/~db/bsb00002112/images/index.html

Clm 14601      
xiie s. ; c. 1050 (*Guillaumin, Boèce, p. LXXV). Orig. inconnue. Prov. Regensburg, St-Emmeram remarque : de la même main que Clm 14523, f. 118-133 – BOETH. arithm. ; 41-52 v BOETH. mus. (fragm.).- RISM B III, 6 (2003).   
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0006/bsb00065182/images/

Clm 14649      
xie s. Orig. Allemagne du Sud. Prov. Regensburg, St-Emmeram – 1 « Lira dicitur apo ty lyrin id est a varietate chordarum... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 266-267) ; 1v-11 MUS. ENCH. ; 11-32v SCOL. ENCH. ; 32v-33 COMM. BR. ; 33v-34 MON. Super unum ; 34v-35 MOD. Ecce modorum – RISM B III, 3 (1986), p. 116-117.- RISM B III, 6 (2003).            
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0010/bsb00109411/images/

Clm 14663      
Dernier tiers du xiie s. Orig. Allemagne du Sud. Prov. Regensburg, St-Emmeram – 1-11 GUIDO micr. ; 11-14v PS.-GUIDO arithm. ; 15r-v ARIBO (exc.) ; 15v-16v COMM. Guid. ; 17-18 GUIDO prol. ; 18-21v GUIDO ep. ; 21v-24v PS.-ODO dial. ; 25-26v+28 TON. Lugd. ; 27r-v MOT. Omnis cantus ; 28-29 ARIBO (exc.) ; 29v-33v BERNO prol. – RISM B III, 3 (1986), p. 118.- RISM B III, 6 (2003).- Klemm, Handschriften, vol. 1, p. 41 (n° 45).- Huglo, Diagrammes de Calcidius, 2008, p. 217.                
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0010/bsb00109421/images/

Clm 14684      
xive s. (1356). Orig. Allemagne. Prov. Regensburg, St-Emmeram – 52v-70 Liber theoreumaciae (61v-64v ed. Sachs, Liber theoreumacie, p. 269-278).- RISM B III, 6 (2003).   
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0008/bsb00086348/images/

Clm 14689      
xiie s. (première moitié). Orig. Allemagne du Sud. Prov. Regensburg, St-Emmeram – 13 CYMB. G habeat ; 13 CYMB. Si volueris ; 23r-v Aldelbold d'Utrecht, <Pseudo->Musica ; 88-96 « Plato philosophorum excellentissimus et omnium tam inventionum subtilitate... » – RISM B III, 3 (1986), p. 119-120.- RISM B III, 6 (2003).- Klemm, Handschriften, vol. 1, p. 23-24 (n° 18).
http ://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0004/bsb00041143/images/index.html

Clm 14729      
ixe s. (Teeuwen, Harmony, p. 310), début du xe s. (69-221) et xive s. (1-68). Orig. région du Lac de Constance (dans les environs de St-Gall). Prov. Regensburg, St-Emmeram – 70v-219v MART. CAP. ; 220 tableau du grand système parfait dans les trois genres ; liste des tons de tranposition (fac-sim. in : Meyer, Métaphore, pl. 4) – RISM B III, 3 (1986), p. 120-121.- RISM B III, 6 (2003).- Bierbrauer, Handschriften, p. 146 (Anhang Nr 16).- Teeuwen, Harmony, 2002, p. 62 , 64, 66, 141, 310, 312, 317 n. 239.         
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0010/bsb00109319/images/

Clm 14745      
xiie s. ; xiiie s. (59-73). Orig. Suisse (?). Prov. Regensburg, St-Emmeram – 59r-72r « Quisquis studiosus regulam tonorum cupit dinoscere... » (éd. Chr. Meyer ; http://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00848727) ; 72v-73r Ter terni sunt modi... – RISM B III, 3 (1986), p. 121-122.- RISM B III, 6 (2003).   
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0010/bsb00109322/images/

Clm 14781      
Fin xie/début xiie s. (44-159). Orig. Regensburg (?). Prov. Regensburg, St-Emmeram – 23r Tableau de solmisation (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 268) ; 179v Clio gesta canens transactis… » ; « Ex vocum constat armonenica prima boatu… » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 268).- RISM B III, 6 (2003). 
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0010/bsb00109329/images/

Clm 14823      
Début du xiie s. Orig. Regensburg, St-Emmeram ? Prov. Regensburg, St-Emmeram – 1 FIST. Mensuram et – RISM B III, 3 (1986), p. 122.- RISM B III, 6 (2003). 
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0010/bsb00104054/images/

Clm 14836      
xie s. Orig. Bavière. Prov. Regensburg, St-Emmeram – 76-77 FIST. Longissimam ; 77r-v CYMB. Primum cymb. ; 124v Ausonius, Idylle XIX ; 124v « Ut re fa re mi… » (mélodie de Ut queant laxis) (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 269) ; « Armo grece coaduno latine unde armonia coadunatio vocum dicitur » (éd. ibid., p. 269) ; 125-126 MON. Primum divide ; 126r-v cf. INTERV. Regula ; 126v-127 PS.-BERNEL. interv. ; 127v tableau des tétracordes et de la division du ton ; 128-132v Aldelbold d'Utrecht, <Pseudo->Musica ; 135v « Cordex care cantilenam… » ; « Diapente et diatessaron symphonie et intente et remisse pariter... » – RISM B III, 3 (1986), p. 122-123.- RISM B III, 6 (2003).          
http ://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0006/bsb00060096/images/

Clm 14965a    
première moitié du xiie s. Orig. Bamberg (?). Prov. Regensburg, St-Emmeram – 1 WILLEH. HIRS. (exc.) ; 1v HERMANN. mod. ; 1v-2 tableau des muances ; 2-7v tonaire bref ; 7v « Quidquid est organice semiditonus... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 270) ; 7v-8v diagramme des modes ; 9-18v GUIDO micr. ; 18v-21 GUIDO reg. ; 21-22 GUIDO prol. ; 22v-26v GUIDO ep. ; 27-29 BERNO prol. (exc.) ; 29 FIST. Prima fist. I ; 29r-v FIST. Inter quascumque ; 29v FIST. Primam ad votum ; 29v-30 MACROB. (exc.) ; 30 « Modi seu tropi sive etiam toni musici... » ; 30r-v « Primus tonus qui inscribitur autentus protus... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 270-271) ; 31-32v ARIBO (exc.) ; 33-37v PS.-ODO dial. ; 37v-38 FIST. Fistulae mens. ; 38r-v CYMB. Arbitror (exc.) : 39 schéma des intervalles, directs ou renversés (repr. in Sowa, Intervallumkehrung, p. 224) ; 39v « Proslambanomenos A adquisitus... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p.271-272) – RISM B III, 3 (1986), p. 124-126.- RISM B III, 6 (2003).- *Klemm, Handschriften, vol. 1, p. 22 (n° 15).       
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0011/bsb00112125/images/

Clm 14965b   
Fin du xie-début du xiie s. ; première moitié du xiie s. (Klemm). Orig. Allemagne. Prov. Bamberg puis Regensburg, St-Emmeram – 2v-3 INTERV. Ex omni ; 3v-33 FRUT. brev. (19v Qui cupias priscum modulandi noscere nisum éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 79-80 ; 20v HERMANN. vers. ; 21v HERMANN. mod. ; 22 HERMANN. expl. ; 30v-31v FIST. Primam fist. I ; 31v-32 FIST. Primae ergo ; 32-33 CYMB. Quicumque vult) ; 34-72 FRUT. ton. ; 72rb Sicut signa et menses... (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 82) ; 72v-73 diagramme du monocorde dans les trois genres – RISM B III, 3 (1986), p. 127-128.- RISM B III, 6 (2003).- *Klemm, Handschriften, vol. 1, p. 22 (n° 16).     
http ://www.digitale-sammlungen.de/~db/bsb00005842/images/index.html

Clm 15508      
1523. Orig. Allemagne. Prov. Rott am Inn, Abbaye bénédictine SS. Marinus et Anian – 46-49v tonaire – RISM B III, 3 (1986), p. 129.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 15632      
Seconde moitié du xve s. Orig. Allemagne. Prov. Ulrich Wülfing (cf. f. 76r), puis (1487) Rott am Inn, abbaye bénédictine SS. Marinus et Anian – 89-103v IOH. MUR. lib. ; 103v-104v CONTR. Quid est ; 105-106v « Nota quod sex sunt note per quas omnis cantus cantatur... » ; 106v : « Quedam musice plane introductoria utilitati rudimentum... » – RISM B III, 3 (1986), p. 129-130.- RISM B III, 6 (2003).-  Bernhard, Thomas, 2006, p. 11, n. 17.

Clm 16072      
xve s. Orig. Allemagne. Prov. Passau, Augustiner-Chorherren – 89v-91v « Tres sunt cantus in manu... » – RISM B III, 3 (1986), p. 130.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 16208      
1398-c.1425. Orig. Allemagne. Prov. Passau, Augustiner-Chorherren – 145b-151 ANON. Monac. II – RISM B III, 3 (1986), p. 130-132.- RISM B III, 6 (2003).          
http ://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0004/bsb00045764/images/index.html

Clm 16520      
xive s. Orig. Reichenhall (?). Prov. Reichenhall, St-Zeno – 99v « In desolre primus tonus pausat atque secundus… ».- RISM B III, 6 (2003).

Clm 17142      
xie et xiie s. Orig. Allemagne (Regensburg ?). Prov. Schäftlarn – 140 NEUM. Eptaphonus ; 143 TRAD. Notk. – RISM B III, 3 (1986), p. 132 ;.- RISM B III, 6 (2003).     
http ://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0002/bsb00026280/images/index.html

Clm 18298      
c. 1441-1448. Orig. et prov. Tegernsee – 64-68 IOH. KECK.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 18478      
c. 1050-1075. Orig. Tegernsee. Prov. Tegernsee – 60v GUIDO micr. (exc.) ; 60v « Tres symphonie sunt in musicis. Diatessaron, Diapente. Diapason » ; 60v CYMB. Primum cymb. ; 60v MON. Mon. secundum ; 61-115 BOETH. mus. – RISM B III, 3 (1986), p. 132-133.- RISM B III, 6 (2003).- Bernhard/ Bower, Glossa (Kommentar- und Registerband, 2011), p. 28.     
http ://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0004/bsb00045107/images/index.html

Clm 18480      
1040-1060. Orig. Fulda. Prov. Tegernsee – 86-000 BOETH. arithm. ; 157-217 BOETH. mus. (GLOSS. Boeth. mus.).- RISM B III, 6 (2003).- Bernhard/ Bower, Glossa (Kommentar- und Registerband, 2011), p. 26-27.

Clm 18695      
1529-1531. Orig. Allemagne. Prov. Tegernsee – 173v-179 « Similiter se habet numerus ad numerum... » ; 179r-v « Nunc de calamorum seu fistularum ad sonos habitudine... » (éd. Sachs, Mensura, I, p. 146-147) – RISM B III, 3 (1986), p. 133.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 18751      
xve s. Orig. Allemagne. Prov. Tegernsee – 155-160v ANON. Tegerns. I ; 160v « Notandum est quod octo sunt consonantie in musica, quinque perfecte scilicet unisonus, quarta, quinta, octava, duodecima ; tres imperfecte s. tercia, sexta, decima. Et dulcis fit sonus dum una perfecta et alia imperfecta simul ordinantur. Decentissimus quoque in cantu sonus est, si diatesseron ita varietur ut semiditonus vel ditonus nunc precedat nunc sequitur »; 161-164 PS.-GUIDO corr. – RISM B III, 3 (1986), p. 133-134.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 18800      
Début du xve s. Orig. et prov. Tegernsee – 134-138 « Circa musicam est notandum quod subiectum in musica est hoc... » – RISM B III, 3 (1986), p. 134-135.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 18914      
c.1050-1075. Orig. Tegernsee. Prov. Tegernsee – 1-9v MUS. ENCH. ; 9v-29v SCOL. ENCH. ; 31-32 Aldelbold d'Utrecht, <Pseudo->Musica ; 32 BOETH. mus. (IIII,18) ; 32v MON. Cum primum ; 33-38 BOETH. mus. (IIII,6-11) ; 39v-40 FIST. Mensuram fist. ; 40 FIST. Rogatus (exc. Data igitur) ; 40v FIST. Primae ergo ; 40v CYMB. Si volueris ; 41 WILLEH. HIRS. (exc.) ; 41-42 WILLEH. HIRS. (exc.) ; 42 MON. Organalis ; 42 HERMANN. vers. ; 42 HERMANN. expl. – RISM B III, 3 (1986), p. 135-137.- RISM B III, 6 (2003).  
http ://www.digitale-sammlungen.de/~db/bsb00002111/images/index.html

Clm 18932      
1496, 1516. Orig. Allemagne. Prov. Tegernsee – 6-29v « Cum sit necessarium festinare ad ea... » ; 30-53v « Cum sit necessarium festinare ad ea... » ; 54 « Expedit ac rationi consonum... » ; 54v-69 « Cum non aliud nisi recte canendi notitia prohibeatur... » – RISM B III, 3 (1986), p. 137-139.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 18937      
I : Seconde moitié du xie s. (230-297). II : xve s. (1-229).. Orig. I : Tegernsee (?). II : Allemagne. Prov. I+II Tegernsee – 260v MON. Per tres ; 261-278 BERNO prol. ; 278 tableau du grand système parfait ; 278v MOD. Autent. prot. ; 278v MUS. ENCH. (exc.) ; 279-295 BERNO ton. ; 295 tableau des noms topiques du grand système parfait ; 295 « I. Pater in. II. Filio. III. Filius.... » ; 295v-297 « An demo regulari monachordo vuerden... » ; 297r-v FIST. Prima fist. III ; 298v CYMB. Si volueris – RISM B III, 3 (1986), p. 139-141.- RISM B III, 6 (2003).  
http ://www.digitale-sammlungen.de/~db/bsb00002110/images/index.html

Clm 18947      
xve s. Orig. Allemagne. Prov. Tegernsee – 238 « Nota quod triplicia sunt semitonia. Primum est quod fit ex mi circa fa in manu... » ; 238 « Voces proprie autenti b c d acuta... » ; 239-247 ANON. Tegerns. III – RISM B III, 3 (1986), p. 141-142.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 18961      
Fin du xiie s. Orig. indéterminée. Prov. Tegernsee – 48-53v THEOG. METT. ; 54 NEUM. Eptaphonus – RISM B III, 3 (1986), p. 142.- RISM B III, 6 (2003).
http ://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0004/bsb00045106/images/index.html

Clm 19300      
1454. Orig. Allemagne. Prov. Tegernsee – 215v « Nota quod datur quinque partita divisio clavium in manu... » ; 216 « Nota quod quatuor sunt modi principales... » ; 216v : tableau de solmisation ; 217-219 « Notandum quod litterarum musicalium quedam duplicantur... » ; 219-220 « Modus est distantia unius vocis ab altera... » ; 220 « Nota quod quilibet tonus regularis constat solum ex duobus cantibus... » – RISM B III, 3 (1986), p. 143.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 19421      
Fin du xie s. (29-58) ; fin du xie-début du xiie s. (13-28) ; fin du xiie s. (1-12). Orig. Allemagne. Prov. Tegernsee – 1v-12v PS.-ODO dial. ; 13-14 FRUT. ton. (exc.) ; 14r-v HERMANN. mod. ; 14v HERMANN. vers. ; 14v-16 FRUT. brev. (exc.) (15v Qui cupias priscum modulandi noscere nisum éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 79-80) ; 16v-22v FRUT. ton. (exc.) ; 22v-28 FRUT. brev. (exc.) ; 24-26 FIST. Primam fist. I ; 26-27 CYMB. Quicumque vult ; 27r-v CYMB. Arbitror (exc.) ; 27v-28 FIST. Longissimam ; 28r-v FIST. Primae ergo ; 29v-32 GUIDO micr. (exc.) ; 32-39 GUIDO reg. ; 39r-v GUIDO prol. (exc.) ; 40-56v GUIDO micr. (exc.) ; 57-58 GUIDO ep. (exc.) – RISM B III, 3 (1986), p. 143-146.- RISM B III, 6 (2003).  
http ://www.digitale-sammlungen.de/~db/bsb00002109/images/index.html

Clm 19489      
xie s. (1-64). xie-xiie s. (65-117). Orig. indéterminée. Prov. Tegernsee – 1-38 TON. Lugd. ; 38-49 ISID. etym. (exc.) ; 50 « Clio gesta canens... » ; 50-52 AURELIAN. (exc.) ; 52-55 AURELIAN. (exc.) ; 56-62 MON. Mon. divisurus – RISM B III, 3 (1986), p. 146.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 19558      
xive-xve s. Orig. Allemagne. Prov. Tegernsee – 1v-87v tonaire et cantorinus des chants usuels de l'office et de la messe – RISM B III, 3 (1986), p. 147.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 19693      
Seconde moitié du xve s. Orig. abbaye de Melk. Prov. Tegernsee – 1-23v « Inter omnes artes quas liberales vocant nulla extat... » – RISM B III, 3 (1986), p. 148.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 19694      
Milieu du xve s. Orig. Allemagne. Prov. Tegernsee – 2r-v « Triplex est musica scilicet remica (!) armonica rigmica... » ; 3-33v+87-94v HUGO SPECHTSH. (exc.) – RISM B III, 3 (1986), p. 148-149.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 19818      
Première moitié du xve s. Prov. Tegernsee – 82-83ter « Et subjectum musicae est ipse numerus sonorus... » (reportation d’une lecture de la Musica speculativa de Jean de Murs) ; 96r « Et subjectum est ipse numerus sonorus... » (identique au début de la précédente reportation) ; 272 main de solmisation ; 273-280v « Cantus in manu qui sunt tres quis b duralis, naturalis et b mollis... » – RISM B III, 3 (1986), p. 149.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 19850      
1447. Orig. Wien (?). Prov. Tegernsee – 1-2 « Subiectum musice est ipse numerus sonorum. Unisonus est consonantia constans... » ; 7 « Adhuc est alia maxima et perfectissima medietas... » – RISM B III, 3 (1986), p. 150.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 19851      
1483. Orig. indéterminée. Prov. Tegernsee – 110-113v ANON. Tegerns. II (cf. Berktold, Gymel, 2001, p. 333-338) – RISM B III, 3 (1986), p. 150-151.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 21311      
1487. Orig. Allemagne. Prov. Wengen (dioc. d'Ulm), abbaye des Augustins – 3-35 HUGO SPECHTSH. ; 35v-72v « Sonet vox tua in auribus meis. Vox enim tua dulcis... » ; 74-104 « Nichil occultum quod non revelatur et apertum... », « Ex quo omnes universasque regulas ispius musice... » ; 104-126 « Ex quo nostra intentio circa artis musice modum cantandi velit versari... » ; 126-128 « Item sciendum primo quod tonus ut hic sumitur est discretio sive cognitio principii... » – RISM B III, 3 (1986), p. 151-152.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 23496      
xie s. Orig. Allemagne. Prov. inconnue – 9 « Primus tonus dicitur vel vocatur mobilis… » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 272).- RISM B III, 6 (2003). 
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0002/bsb00023902/images/index.html

Clm 23577      
xie s. Orig. Bavière provenance: indéterminée contenu: 75-77v MON. Mon. divisurus ; 77v MOD. Autent. prot. ; 78v « Tres symphoniae sunt in musicis : diatessaron, diapente, diapason » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 272) ; 78v FIST. Prima fist. II ; 78v-79 REG. PRUM. (exc.) ; 79v-81 FIST. Longissimam ; 81r-v « Tonus est totius institutionis armonicae differentiae » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 61-64) – RISM B III, 3 (1986), p. 152-153.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 23934      
xve s. Orig. et prov. inconnues – 1r-5r <Ludolphus Carthusiensis, Super Psalterium [Prologus]> Tractatus de cantu sc. divinorum officiorum et de utilitate cantus dei. Sicut olim manna habuit delectamentum... – RISM B III, 3 (1986) -.- RISM B III, 6 (2003).  
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0004/bsb00045762/images/index.html

Clm 24108      
xvie s. Orig. et prov. inconnues – 1-27 IOH. MUR. spec. (A) – RISM B III, 3 (1986), p. 153.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 24532      
Après 1511. Orig. Allemagne du Sud. Prov. inconnue – Sebastian Virdung, Musica getutscht (Basel, 1511) (exc.) – RISM B III, 3 (1986), p. 153-154.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 24809      
c.1406-c.1417. Orig. Allemagne du Sud. Prov. inconnue – 132-136 ANON. Monac. II ; 137-140 IOH. MUR. lib. ; 140v-143v ANON. Kellner ; 144-145 MENS. Cum animadv. ; 145v « Primi toni melodiam psallat... » ; 146-147 « Cantus prout hic sumitur est distinctio vocum... » ; 146v-147 HERMANN. mod. ; 148ra-b « Nota Γ-ut habet unam scilicet ut ascendendo et descendendo... » ; 148va-b « Nota musica est sciencia docens formare cantum... » ; 149-156v HUGO SPECHTSH. (149v SUMM. GUID. [exc.]) ; 157-170v « De modis quibus se omnis cantus habeat... ; 169 HERMANN. vers. – RISM B III, 3 (1986), p. 154-156.- RISM B III, 6 (2003).  
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0001/bsb00011605/images/index.html

Clm 24945      
c. 1500-1500. Orig. Allemagne. Prov. inconnue – 1-11 « Primo celi summus philosophorum inquit ignoratis principiis... » ; 11v-15v « Musica inter ceteras artes vocum dissimillima... » – RISM B III, 3 (1986), p. 156-157.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 26639      
xvie s. Orig. Allemagne. Prov. Regensburg – 57-58v « Pro aliquali brevi facilique artis musice cognitione... » ; 59-62 « Contra merorem gaudia cape inquit... » – RISM B III, 3 (1986), p. 158-159.- RISM B III, 6 (2003).          
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0004/bsb00045275/images/index.html

Clm 26770      
1500-1507. Orig. Allemagne. Prov. Regensburg, Dominicains – 43-45v « Volentem scire artem musicalem omnem ut sciat... » – RISM B III, 3 (1986), p. 159.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 26803      
1523. Orig. Allemagne. Prov. Regensburg (?) – 218-219v « Musica est sciencia liberalis modum cantandi artificialiter demonstrans... » – RISM B III, 3 (1986), p. 159-160.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 26812      
Avant 1453. Orig. Allemagne. Prov. Regensburg, Couvent des Dominicains – 334-355v ANON. Monac. – RISM B III, 3 (1986), p. 160-161.- RISM B III, 6 (2003).- Berktold, Gymel, 2001, p. 329-330.

Clm 27300      
xie s. Orig. Tegernsee. Prov. Regensburg, Chanoinesses de Niedermünster – 1-11v BERNO prol. (fragm.) ; 12r MOD. Autent. prot. ; 12r « Finales dicuntur quia in unum aliquem ex his quatuor omne melos finiri... (MUS. ENCH., 3, 1) 12v-41v BERNO ton. ; 42-44v MON. Mon. divisurus ; 44v tableau comparatif des notations alphabétique (F-F) et dasiane ; 44v tableau de la notation dasiane ; 45r-60r TON. Lugd. ; 75r-v « Mácha dia... » – RISM B III, 3 (1986), p. 161-162.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 27477      
xvie s. Orig. Allemagne. Prov. inconnue – 16v-17r : « Naturae talis autenticus esse probatur... » ; « En quoque natura data collatoralibus ut sic... » ; « In re secun pri sed ter quart explicit in mi... » ; « Hinc quoque de facili scire poterit... » ; « Sic bis sex voces retinent nam sepe videmus... » ; « Primus cum sexto fa sol la semper habeto... » ; « Septimus et sextus dant fa mi re mi quoque primus... » – RISM B III, 3 (1986), p. 162-163.- RISM B III, 6 (2003).          
http ://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0001/bsb00011606/images/

Clm 28186      
c. 1300-1325. Orig. Allemagne du Sud-Ouest ? Prov. Kaisheim (xvie s.) ; Neuburg, collège des Jésuites – 233-259v Robert Kilwardby, De ortu scientiarum ; 258-259 « Est musica humana mundana et instrumentalis… » ; 259 « Quoniam autem dum canitur vox sequens proprie precedenti diversimode copulatur… » (transcription @ TML)  (cf. PL-Kj 754, f. 43v, 42r-v, et 44r).- RISM B III, 6 (2003).

Clm 28612      
1550. Orig. Allemagne du Sud. Prov. Coll. Johann Andreas Schmeller (1785-1852) – 1-37 Christophorus Neoraeus, Commentaire de la Musica de Listenius.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 28662      
xve et xvie s. Orig. Italie. Prov. inconnue – 1 « Quando si conporra si dara la prima nota del tenore... » ; 21 « Consonantie perfette. Consonantie imperfette... » (tableau des consonances) ; 21 « Il contrapunto deve cominciare e finire in consonantia perfetta... » ; 22 « Quando il canto ascende per grade... » – RISM B III, 3 (1986), p. 163.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 28793      
xvie s. Orig. France (?). Prov. inconnue – « Gamaut are b mi c faut... » – RISM B III, 3 (1986).- RISM B III, 6 (2003). p. 163-164.

Clm 29164, cf. Clm 29316.71

Clm 29316.71 
Début du xiiie s. Orig. Allemagne (Westphalie [?]). Prov. inconnue – tonaire (fragm.) – RISM B III, 3 (1986), p. 164.- RISM B III, 6 (2003).
http://daten.digitale-sammlungen.de/0007/bsb00079070/images/index.html?fip=193.174.9

+ Clm 29358.1  
Seconde moitié du xe s. Prov. Clm 6496 (Freising) – 2v Modorum sive tonorum ordo (MOD. Ecce modorum), « Primus tropus habet... tetrachorda habet hypaton et meson || » (éd. Schmid, p. 182-182, l. 1-25 ; témoin inconnu) – Hermann Hauke, Katalog der lateinischen Fragmente der Bayerischen Staatsbi­bliothek München. Bd. 2. Clm 29315-29520 (Wiesbaden, 2001 ; Catalogus codicum manu scriptorum Biblio­thecae Monacensis, t. 4, pars 12, 2 ), p. 334-335 (signalé par erreur comme un fragment de Hucbald).          
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0008/bsb00082596/images/index.html?id=00082596&fip=qrseayaweayasdasxdsydqrsxs&no=3&seite=5

Clm 29770/1   
Xe s. Orig. Bavière. Prov. Regensburg, St-Emmeram (feuillet détaché de Cgm 772) – SCOL. ENCH. (fragm.) – RISM B III, 3 (1986), p. 164.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 29770/2   
xiie s. Orig. inconnue. Prov. Clm 29132b – « ... Ponantur enim tres numeri... » (FRUT. brev.) – RISM B III, 3 (1986), p. 164-165.- RISM B III, 6 (2003).            
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0009/bsb00095974/images/

Clm 29770/3   
xiie s. Orig. inconnue. Prov. Clm 17459 – ARIBO (fragm.) – RISM B III, 3 (1986), p. 164-165.- RISM B III, 6 (2003).            
http ://www.digitale-sammlungen.de/~db/bsb00002113/images/index.html

Clm 29770/4   
xve s. Orig. inconnue. Prov. inconnue – main de solmisation « Gama ut a re E mi... » – RISM B III, 3 (1986), p. 165.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 29770/5   
xve s. Orig. inconnue. Prov. 4° Inc. dpl. 1114 – « ...maxima perfecta vero sex tempora et maxima imperfecta... » (fragm.) – RISM B III, 3 (1986), p. 165.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 29775/13 
xve s. Orig. inconnue – 1r main de solmisation. « Sex vocum artis et thesis / In .C. natural. .F. bmol .g.que b duralis », « Disce manum tantum si vis bene discere cantum / Absque manu si frustra disces per plurima lustra » ; 1v Tableau de solmisation légendé. 2r et 2v échelles à dix lignes (scala decemlinearis).
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0009/bsb00092630/images/

Clm 30056 (olim Mus. Mss. 1573)  
1463. Orig. Augsburg. Prov. Augsburg remarque(s) : manuscrit copié par Ulrich Fugger (1441-1510) – 2-42 TRAD. Holl. V (17v NEUM. Eptaphonus) – RISM B III, 3 (1986), p. 168-169.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 30057 (olim Mus. Mss. 1500)  
1493. Orig. Nürnberg. Prov. Nürnberg remarque(s) : Hartmann Schedel (copiste) – 5-27 GUIDO micr. ; 29-36 GUIDO reg. ; 36-39 GUIDO prol. ; 39-50 GUIDO ep. – RISM B III, 3 (1986), p. 165-166.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 30058 (olim Mus. Mss. 1571)  
Fin xve-début xvie s. Orig. Allemagne. Prov. inconnue – 1-68 « Fratres charissimi non scientia sed charitate et obendentia... » (12r-15v : « De applicandis syllabis ad notas » édition in Ute Evers, « Die Abhandlung... », p. 475-479) – RISM B III, 3 (1986), p. 167-168.- RISM B III, 6 (2003).- Ute Evers, « Die Abhandlung über die Hufnagelnotation in der Handschrift Clm 30058 der bayerischen Staatsbibliothek München », Quellen und Studien zur Musiktheorie des Mittelalters III. Hrsg. von Michael Bernhard. München, Verlag der Bayerischen Akademie der Wissenschaften (München, 2001 ; Bayerische Akademie der Wissenschaften. Veröffentlichungen der Musikhistorischen Kommission, Bd. 15), p. 469-479.

Clm 30059 (olim Mus. Mss. 1572)  
xve s. Orig. Allemagne. Prov. inconnue – 2-23v TRAD. Holl. XXI – RISM B III, 3 (1986), p. 168.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 30060 (olim Mus. Mss. 1570)  
après 1509. Orig. Allemagne. Prov. inconnue – 1-20v Simon de Quercu, Opusculum musices – RISM B III, 3 (1986), p. 166.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 30061 (olim Mus. Mss. 1575)  
1520. Orig. Allemagne. Prov. inconnue – Martinus Clostermair (?), <Musica>, « Musica mensuralis a mensura originem ducit... » – RISM B III, 3 (1986), p. 170-170.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 30062 (olim Mus. Mss. 1574)  
c. 1500-1550. Orig. Allemagne. Prov. inconnue – 1-10 « Auditoris optimi quemadmodum in foro causas... » – RISM B III, 3 (1986), p. 170.- RISM B III, 6 (2003).

Clm 30063 (olim Mus. Mss. 1576)  
Avant 1575. Orig. Allemagne. Prov. inconnue – 2-7 « Cum nihil dulcius nihil denique suavissime... Musica autem est scientia aquatica docens modum canendi... » ; 8-26v + 30-38 « Post habitis Musice laudibus que apud Quintilianum... » ; 40v « Quid est musica choralis... » (fragm.) – RISM B III, 3 (1986), p. 171-173.- RISM B III, 6 (2003).  
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0007/bsb00079073/image_1

+ 4 L. lat. 456 (imprimé)      
Contre-plat inf. Fragment d’un traité de plain-chant « a qualibet clave ad consimilem, i. ad suam octavam... Sequitur nunc de ambitius tonorum tam autentorum quam plagalium. Notandum quod de conditione cantus circa principium... » (fin du xve s.). 
http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/bsb00004205/images/index.html?seite=303

 

Mus. Mss. 1570, cf. Clm 30060  
Mus. Mss. 1571, cf. Clm 30058  
Mus. Mss. 1572, cf. Clm 30059  
Mus. Mss. 1573, cf. Clm 30056  
Mus. Mss. 1574, cf. Clm 30062  
Mus. Mss. 1575, cf. Clm 30061  
Mus. Mss. 1576, cf. Clm 30063  

 

 

MÜNCHEN, Universitätsbibliothek (D-Mu)         
4° Cod. ms. 743     
1500. Orig. Wien (?). Prov. inconnue – 99-102v BOETH. mus. (exc.) ; 103-124v+132-142v IOH. MUR. spec. (A) ; 127-129v « Quia mensurandi regula et precedentibus in diatonico genere... » ; 129v « Constat igitur in singulo exacordo quatuor tonos diversis notulis... » – RISM B III, 3 (1986), p. 173-174.- Elzbieta Witkowska-Zaremba, « Annotationes in Musicen Ioannis de Muris. A Commentary to Iohannes de Muris’ Musica speculativa be Andreas Perlachius », in : Gedenkschrift für Walter Pass, Bearbeitet und herausgegeben von Martin Czernin (Tutzing, 2002), p. 235-244.

4° Cod. ms. 752     
c.1520-1530. Orig. inconnue. Prov. Université d'Ingolstadt – 1-38 ERASM. HOR. ; 43-84 IOH. MUR. spec. ; 95-114 Andreas Perlachius, Annotationes in musicen magistri Iohannes de Muris, « Musica graecum est vocabulum et cantum... » ; 115-126 « Genesis 4. Filius Lamech Tubal pater canentium cithara et organo... » ; 127-129v « Brevis admodum in artem canendi introductio... » – RISM B III, 3 (1986), p. 174-176.- Elzbieta Witkowska-Zaremba, « Annotationes in Musicen Ioannis de Muris. A Commentary to Iohannes de Muris’ Musica speculativa be Andreas Perlachius », in : Gedenkschrift für Walter Pass, Bearbeitet und herausgegeben von Martin Czernin (Tutzing, 2002), p. 235-244.

8° Cod. ms. 375 (Cim 13)  
Fin xiie-début xiiie s. Orig. Allemagne du Sud. Prov. H. L. Glareanus ; Université d'Ingolstadt ; Université de Landshut – 2 CYMB. Si volueris ; 2 « Primus quartus et sextus tonus... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p.273-274) ; 2 MON. Si regularis ; 2v-6 « Hic sunt omnes voces per # quadratum... » ; 6 HERMANN. mod. ; 7-8 tableau d'intervalles ; 8v-27 IOH. COTT. mus. (non collationné) ; 27v-32v « Quisquis studiosus omnium cantuum tonos cupit dinoscere... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 274-288) ; 32v-33 « Tonus nullam habet speciem nullam enim habet diversitatem... » (éd. ibid., p.288-289) ; 33 HERMANN. vers. ; 33v-34 VERS. Quisquis velis ; 34v CYMB. Quicumque vult ; 35-37v IOH. COTT. ton. (non collationné) ; 37v-39 TON. Vat. ; 39v-40 MOD. Protus finit (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 69-74) ; 40r-v HERMANN. expl. ; 40v « Unus Deus est trinitas. Gloria. II. Duo testamenta sunt... » ; 41 TRAD. Hermann. II ; 41v-42 « Archimedes ordinem planetarum cum distancia... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p.290-295) ; 42v « Quamvis mille modis tropi... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 75-78) ; 43-53 GUIDO micr. ; 43v MON. Gamma novem ; 53-57v GUIDO reg. ; 57v-59 GUIDO prol. ; 59-64v GUIDO ep. ; 64v DISC. Si cantus equ. ; 64 « Epitritus est ille numerus... » (éd. Sachs K.-J., Tradition, p. 244 sqq.) ; 65-71v PS.-ODO dial. ; 71v-76 « Quid est musica ? Musica nichil est aliud quam congrua vocum modulatio... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 295-304) ; 76 FIST. Si fistulae I ; 76 FIST. Octavam partem ; 76v MON. A labro ; 76v NEUM. Eptaphonus – RISM B III, 3 (1986), p. 176-179.     
http ://epub.ub.uni-muenchen.de/10929/1/Cim._13.pdf

 

 

 

NÜRNBERG, Germanisches Nationalmuseum (D-Ngm) 
+ 7068 
xive s. (première moitié). Orig. diocèse d'Augsbourg ? – 91v HERMANN. mod. – Bernhard, Hermannus, p. 119.

22931  
xve s. (première moitié). Orig. Nuremberg, couvent Ste-Catherine. Prov. Collection Ludwig von Cuny – 1-4v « Omnis cantus ecclesiasticus… » – RISM B III, 6 (2003).

 

 

 

NÜRNBERG, Stadtbibliothek (D-Nst)   
Cent. V 58     
Vers 1450. Orig. Italie ? Prov. Vienne (acquis par Regiomontanus) puis Nuremberg – 127r-v MON. Longitudinem.- RISM B III, 6 (2003).- John Koster, « New Sources for the Early History of the Clavichord », Early Keyboard Journal, 20 (2002), 7-43, passim (fac-sim. des f. 127r-v, p. 22-23).

Cent. VII 62  
xve s. Orig. Allemagne. Prov. Nürnberg, Couvent des Dominicaines – « Wo heb sych an der erst nateralys... » – RISM B III, 3 (1986), p. 179.- RISM B III, 6 (2003).

 

 

 

OLDENBURG, Landesbibliothek (D-OLl)           
Cim. I. 17       
c. 1450. Orig. inconnue. Prov. Oldenburg, collégiale St-Lambert – 1-20v « Arestotiles (!) dicit in octavo polliticorum quod non solum pueri sunt erudiendi… » (5r-v HERMANN. mod.) – RISM B III, 6 (2003).

 

 

 

OTTOBEUREN, Benediktinerabtei, Bibliothek (D-OB)         
Ms. O.54        
c. 1492-1511 Orig. et prov. Allemagne du Sud, Ottobeuren ? – 42-53v « Nunc consequenter restat dicendum de cantu chorali ut quis ergo cantum suum choralem plane et perfecte canere sciat... » – RISM B III, 6 (2003).

 

 

 

POMMERSFELDEN, Schloss Wiesentheid,           
Gräflich Schönbornsche Bibliothek (D-PO)         
2805    
Xe s. (1-96), xie s. (97-104v). Orig. Allemagne. Prov. Erfurt, Petersberg – 97-104v AURELIAN. (fragm. expl. VI, 15) – RISM B III, 3 (1986), p. 180.- RISM B III, 6 (2003).

2915    
xiie s. Orig. Allemagne. Prov. indéterminée – 2-14v+22v-30v GUIDO micr. ; 20v-22v GUIDO prol. ; 15-20+30v GUIDO reg. – RISM B III, 3 (1986), p. 180-181.- RISM B III, 6 (2003).

 

 

 

REGENSBURG, Bischöfliche Zentralbibliothek,  
Proskesche-Musikbibliothek (D-Rp)  
98 th. 4°         
1457-1476. Orig. Allemagne du Sud (Nürnberg [?], Regensburg [?]). Prov. Regensburg, Gymnasium poeticum – (vol. paginé) 137-250 HUGO SPECHTSH. (202 Omnis modus aut fit [traité sur les intervalles, éd. Sachs K.-J., Intervall-Terminologie, 2001, p. 268]) ; 251 « Item nota versus Iohannis Holandrini de cantibus... Qui primo velut autentus... versibus examinetur » (éd. Bernhard/Witkowska-Zaremba, Lehrtradition, p. 18-19) ; « .A. gravis atque levis includunt clima secundi... » (7 vers, avec gloses) in Trad. Holl. passim, SUMM. GUID. 58-64, GOB. PERS. p. 1389) ; 252-253 « Consors trinitatis sancte... » ; 254 « Nota more secularium quo ad antiphonas primus tonus habet quinque differentias... » (tonaire du premier et du début du second ton ; cf. TRAD. Holl. II, 4, 97-101, 133) ; 258-261 IOH. COTT. mus. (exc.) ; 263 tableau des valeurs des notes ; 264-286 ANON. Couss. XII ; 287-309 « Cum cantorum in orbe refulsa est... » ; 309 « Nota tres sunt figure que concernunt ligaturam... » ; 310 tableau des ligatures ; 311-314 PROP. MENS. Sequitur ; 314-317 MENS. Ista autem (315+317 diagrammes ; 316 blanc) ; 318 Règles de notation des proportions de durée ; 319-325 Exemples musicaux illustrant la notation des proportions de durée ; 325-327 Règles d’identification du mode, du temps et de la prolation ; 328-331 CONTR. Et primo I ; 332-333 CONTR. Et primo II ; 333-335 CONTR. Si enim ; 336 « Prolatio maior noscitur multis modis... » ; 337 diagramme relatif à la théorie des modes ; 338-344 COMPOS. Natura ; 345-350 COMPOS. Cum igitur ; 355-363 COMPOS. Capiendum ; 363 « Item omnis discantus debet inchoari et finiri in concordantia perfecta... » ; 364-368 BOETH. mus. (exc.) ; 369-371 « Proportio est habitudo duorum terminorum ad inficem... » ; 372-377 « Venerabiles domini mei proportiones per Dei gratiam intendo declarare... » ; 378-379 « Et primo nota quod quando aliquis per medium... » ; 379-380 « Proportio sesquitertia epitrita sisterna priam dyatessaron est quando maior... » ; 381 « De proportionibus collateralibus... » ; 381-382 « Epogdarum grece dicitur sesquioctavus... » ; 382-383 BOETH. mus. (exc.) ; 383 « Sunt autem quatuor secundum Guidonem expertum musicum semitonia… » ; 384-385 « Cordarum nomina primitus a Graecis musicis... » ; 386-397 « Et quia ubi terminantur species musice ibi incipit practica... » ; 398 « Proslambanomenos interpretatur acquisitus... » ; 399-406 « Zu lernen dy figurlichen musica muss man wissen... » (éd. Denk, Fachprosa, p. 29-36) ; 407-409 CONTR. Quicumque (exc.) ; 409 « Ad sciendum componere gemellas non debet peccare contrapunctum... » (éd. Berktold, Gymel, 2001, p. 331-333) ; 410 « Qui vult ad duas contratenores componere ratione concordantiarum... » ; 411-413 TACT. Reperi ; 414-416 « Unde diminutio est alicuius carminis in suis notis... » – RISM B III, 3 (1986), p. 181-191.- RISM B III, 6 (2003).- Sachs K.-J., De modo componendi, 2002, p. 4-10.

 

 

 

REGENSBURG, Turn- und Taxis'sche Hofbibliothek (D-Rt)       
Ms. 103/1       
Fin xve-début xvie s. Orig. Allemagne. Prov. indéterminée – 2-15 « Etsi huius preclarissime artis musice comoditates tum propter eius... » ; 16-33v « Musica scientia utilis ac delectabilis que ex plerisque viris eruditissimis... » – RISM B III, 3 (1986), p. 191-193.- RISM B III, 6 (2003).

 

 

 

Olim ST. BLASIEN, Stiftsbibliothek    
Cote inconnue (ms. détruit en 1768)           
xiie s. Orig. et prov. inconnues – a MUS. ENCH., SCOL. ENCH. ; b AURELIAN. (exc.) ; d BERNO mon. ; e TON. Lugd. ; f VERS. Indicis ; g MON. Prius dividenda ; h GLOSS. Boeth. mus. ; l MON. Disparat. ; m MON. Si regularis ; n MON. Organalis ; o BOETH. mus.- RISM B III, 6 (2003).

Cote inconnue (ms. détruit en 1768)           
xiie ou xiiie s. Orig. inconnue. Prov. abbaye bénédictine St. Georgen (cf. GS2, p. 154) – « Inerant quinque Divi Severini volumina de Musicis : praeterea Guidonis Aretini quaedam, Bernonis, Wilehelmi, Othonis, Theogeri Episcopi, et Ioannis qui postea Pontifex Max. XXII eius nominis fuit » (Glareanus, Dodecachordon, f. a3v) LmL : a WILLEH. HIRS. ; b THEOG. METT. ; c IOH. COTT. mus. ; FIST. Fac tibi ; FIST. Primam fist. II.- RISM B III, 6 (2003).

Cote inconnue (ms. détruit en 1768)           
Date, or. et prov. inconnues – NEUM. Scandicus.- RISM B III, 6 (2003).

 

 

 

STUTTGART, Württembergische Landesbibliothek (D-Sl)  
Cod. poet. et phil. 4° 52      
1464-67. Orig. école latine d'Esslingen (?), ms copié par Ägidius de Bulach. Prov. Paulus de Calw (1467), frater Conradus Maier († 1644) en l'abbaye bénédictine de Zwiefalten ; Zentralbibliothek d'Ellwangen (1802-1807) (cf. Gümpel/Sachs, Documenta, p. 65-66) – 2-60v HUGO SPECHTSH. ; 61-62 TACT. Bona ; 65v dessin représentant un clavicorde – RISM B III, 3 (1986), p. 193.- RISM B III, 6 (2003).- Gümpel/Sachs, Documenta, 2003, passim.

HB XI 33        
xie s. Orig. inconnue. Prov. Weingarten (K 73) – 2-77v BOETH. mus. (fragm.).- RISM B III, 6 (2003).- RISM B III, 6 (2003).

HB XVII 26    
c. 1560. Orig. Allemagne du Sud. Prov. indéterminée – 1-84 « Was ist Regulata ? Regulata is ain gesanng... » (éd. Denk, Fachprosa, p. 90-161) – RISM B III, 3 (1986), p. 193-196.- RISM B III, 6 (2003).

Cod. Donaueschingen 250          
1476. Orig. Italie – 92-95v « Nota che septe sono le lectere della mano cioe... » ; 96-102v « Notandum est quod regula subscripta... » ; 102v « Capiam a signo quam musicam designo... » ; 103-119 « Vide musicalis sive magistralis ad cantum hec inspiciendum... » – RISM B III, 3 (1986), p. 42-43.- RISM B III, 6 (2003).

Cod. Donaueschingen 653          
xiie s. (après 1180). Orig. Ottobeuren. Prov. Donaueschingen, Fürstlich-Fürstenbergische Hofbibliothek – 26v NEUM. Punctum.- RISM B III, 6 (2003).

Cod. Donaueschingen 880          
xve s. Orig. Allemagne – 1-10v « Expedit et consonum est rationi quod si quid utilitatis... » (Trad. Holl. XXV) – RISM B III, 3 (1986), p. 43.- RISM B III, 6 (2003).          
http://digital.wlb-stuttgart.de/digitale-sammlungen/seitenansicht/?no_cache=1&tx_dlf[id]=4568&tx_dlf[page]=1&tx_dlf[pointer]=0

 

 

 

TRIER, Bistumsarchiv (D-TRb)    
Abt. 95,6        
Fin xie-début xiie s. Orig. Hildesheim (?). Prov. Hildesheim, abbaye bénédictine St-Michael – 91v-92 MON. Magadis ; 92 : « Ethimologie supradictorum nominum. Proportio. Habitudo uel comparatio vel similitudo... » (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 347-348) ; 92v FIST. Prima fist. III ; 92v MON. Divide in quatuor ; 92v-93 MACROB. (exc.) ; 93 BOETH. mus. (exc.) ; 93v-95 ISID. etym. (exc.) ; 95v-96 NEUM. Punctum ; 100 HERMANN. vers. ; 100 HERMANN. expl. ; 100 : « Diapason VII species habet primum incipitur a mese et finitur in proslambanomenos... (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 348-349) ; 100r-v GUIDO micr. (exc.).- RISM B III, 6 (2003).

 

 

 

TRIER, Seminar-Bibliothek (D-TRp)        
Hs. 44 
xve s. Orig. française. Prov. Trier, Abbaye bénédictine St-Matthias (M 63 au catalogue du xvie s. ; cf. *Montebaur, Trier, p. 113-114) – 318-336 AMERUS ; 336r-v MENS. Sciendum ; 342 « In arte motetorum sive discantuum sunt sex modi... » – RISM B III, 3 (1986), p. 196-197.- RISM B III, 6 (2003).          
http://zimks68.uni-trier.de/stmatthias/S0044/S0044.pdf

 

 

 

TRIER, Stadtbibliothek (D-TRs)   
Ms. 4° 1923/1434       
xive ou xve s. Orig. Allemagne (?). Prov. « Liber Gotscalci Boyss de Kerpen » ; Trier, Abbaye bénédictine St-Matthias – 191v-194 PS.-ODO dial. (exc.) – RISM B III, 3 (1986), p. 197-198.- RISM B III, 6 (2003).          
http://zimks68.uni-trier.de/stmatthias/T1923/T1923.pdf

Ms. 8° 761/309
1484, 1491. Orig. Trier, Kartäuse ; copié par Marcus de Crovia entre 1480-1491 (cf. Corpus Christianorum Continuatio mediaevalis, t. 121A, I B, p. 768-779). Prov. Trier, Kartäuser – 145v tableau de solmisation ; légende : “In c. natura, f. bmol, g.que bdura / Septem cantuum concordantia lucide distincta” ; 146 « In C. natura. f bmol, g.que bdura. Sex sunt voces quibus omnis cantus constat... » – RISM B III, 3 (1986), p. 198.- RISM B III, 6 (2003).

Ms. 8° 1893/1481       
xve s. Orig. inconnue. Prov. Trier, Abbaye bénédictine St-Matthias (L 42 au catalogue du xvie s. ; cf. *Montebaur, Trier, p. 111) – 58v-68v IOH. MUR. spec. (A) – RISM B III, 3 (1986), p. 198.- RISM B III, 6 (2003).
http://zimks68.uni-trier.de/stmatthias/T1893/T1893.pdf

Ms. 1897/18 (Cat. 596)       
xie s. Orig. Allemagne. Prov. Prüm ; Trier, Abbaye bénédictine St-Matthias (I 68 au catalogue du xvie s. ; cf. *Montebaur, Trier, p. 103) – 46v-81 BERNO prol. – RISM B III, 3 (1986), p. 198-199.- RISM B III, 6 (2003).   
http://zimks68.uni-trier.de/stmatthias/T1897/T1897.pdf

 

 

 

TÜBINGEN, Universitätsbibliothek (D-Tu)          
De 4   
Fin xve-début xvie s. Orig. Allemagne. Prov. « Conradus Hager canonicus in Ehingen » – 217-234 « Fragilitas humane nature heu quippe per experientiam... » ; 235-255 HUGO SPECHTSH. ; 256 « Nota ille videtur esse bonus ordo doctrinandi... » ; 257 HERMANN. mod. ; 258-264 « Unde diapason est modus in quo diatessaron et diapente... » – RISM B III, 3 (1986), p. 199-200.- RISM B III, 6 (2003).

Mc 48 
Seconde moitié du xve s. Orig. Allemagne. Prov. Conrad Hager (?) – 1-9v « Expedit et consonum est rationi... » ; 14-17 « Est autem ergo specialiter videndum quod huius operis due sunt partes principales... » ; 18 « Notandum impares toni scilicet primus tertius quintus... » ; 18v-19v « Tonus est regula cuiuslibet cantus artificialis... » ; 19v-21r « Primi toni melodiam psallas... » (tons psalmodiques) ; 22-54 HUGO SPECHTSH. ; 54v-56 « Volentibus informari in cantu figurativo breves ac utiles composui regulas... », « Quantum ad primum sciendum quod septem sunt note... » ; 57-58 « Tractatus de proportionibus quae in cantu figurativo dari licet... », « Notandum primo quod octo sunt proportiones... » ; 58 « Musica dividitur in mundanam, humanam et instrumentalem... » ; 59-62 « Notandum primo de valore cuiuslibet note et de figuris notarum... » ; 62v-63 CONTR. Nota quinque ; 63v-64 IOH. MUR. lib. (exc.) ; 64v-67 CONTR. Prima regula ; 68-76 « Notandum quod large cantando omnes notas cantus figurati septem sunt species... » ; 76v-78v « Notandum quod octo sunt proportiones musicales... » ; 79r-80v CONTR. Not. quod novem ; 81r-v table de consonances ; 89r-v SUMM. GUID. (exc.) ; 92-99v « Pro aliquantula fracti cantus dilucidatione... » ; 107-114v tonaire ; 114v-115v exercices de solmisation ; 116, HUGO SPECHTSH. (exc.) – RISM B III, 3 (1986), p. 201-207.- RISM B III, 6 (2003).   
http://idb.ub.uni-tuebingen.de/diglit/Mc48/0001/thumbs?sid=b5e4fbaad4d668ca929d714895df108e - current_page

 

 

 

WOLFENBÜTTEL, Herzog-August-Bibliothek (D-W)           
86.6 Aug. 2° (cat. 2906)      
xiie s. Orig. Allemagne. Prov. inconnue – 1 HEINR. AUG. (exc.) – RISM B III, 3 (1986), p. 207.- RISM B III, 6 (2003).

4.11 Aug. 4° (cat. 2942)      
xiie s. Orig. Hildesheim, abbaye bénédictine Saint-Michel. Prov. inconnue – 89-96 GUIDO micr. ; 96-98v GUIDO reg. ; 98-99v GUIDO prol. ; 99v-102v GUIDO ep. ; 102v-103 CYMB. Quicumque vult – RISM B III, 3 (1986), p. 207-208.- RISM B III, 6 (2003).

17.19 Aug. 4° (cat. 3109)      
xve s. Orig. Allemagne. Prov. Gandersheim, Couvent de Clus (*Krämer, Handschriftenerbe, 1989, p. 286) – 345 formules d'accentuation et d'interrogation ; 345 tonaire ; 345v « Notandum est tres sunt cantus in manu scilicet naturalis bedurali et bemollis... » ; 345v tableau de solmisation ; 345v « Nota magada in musica dicitur lignum modicum super quod... » – RISM B III, 3 (1986), p. 208-209.- RISM B III, 6 (2003).

69 Gud. Lat. 2° (cat. 4373)  
1010-1040 (f. 1-85v) ; première moitié du xiie s. Orig. Mainz (f. 1-85v). Prov. Köln, St-Pantaléon (?), Georgius Agricola (vers 1530), Bernard Rottendorf (vers 1647), Marquard Gude (+ 1689) – 86-114v THEOPHIL. – RISM B III, 3 (1986), p. 209.- RISM B III, 6 (2003).
http://diglib.hab.de/?db=mss&list=ms&id=69-gud-lat

72 Gud. Lat. 2° (cat. 4376)  
Début du xie s. (avant 1012). Orig. Tegernsee (*Hofmann, Buchkunst, I, 438 s). Prov. , Augsburg, St-Ulrich et Afra ; Marquard Gude (+ 1689) – 1-50 BOETH. mus. ; 50 FRUT. brev. (« Qui cupias priscum modulandi noscere nisum... » éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 79-80) ; 50v-51 Notker Labeo « Sîd tu nû bechénnêst uvîo... » (ed. Sachs, Mensura, p. 98-99 ; Van Schaik, Notker, p. 20-22.) ; 51r-v MON. Super unum ; 52-62 MUS. ENCH. ; 62-82 SCOL. ENCH. ; 82v-87 COMM. BR. 87v Formules echématiques – RISM B III, 3 (1986), p. 210-211.- RISM B III, 6 (2003).- Bernhard/ Bower, Glossa (Kommentar- und Registerband, 2011), p. 56-57.

79 Gud. Lat. 2° (cat. 4383)  
xie s. Orig. Saint-Martial de Limoges. Prov. Paris (xiiie s.) ; Marquart Gude (+ 1689) – 29r Grand système parfait avec concordance des planètes ; 29v Tableau des tons de transposition avec concordance des modes grégoriens – RISM B III, 3 (1986), p. 211-212.- RISM B III, 6 (2003).- Olof Marcusson, Tropes de l’alleluia (Stockholm, 1976 ; Corpus troporum, II. Prosules de la messe, 2), p. 13 (et édition des prosules).- Eva Odelman, Les prosules limousines de Wolfenbüttel. Ed. critique des prosules de l'alleluia du manuscrit Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Cod. Guelf. 79 Gud. lat. (Stockholm, 1986 ; Corpus troporum, VI. Prosules de la messe, 2).         
http://diglib.hab.de/mss/79-gud-lat-2f/start.htm

153 Gud. Lat. 4°        
xiiie s. Orig. inconnue. Prov. Marquart Gude (+ 1689) – 92 diagramme lambdoïde ; 152v diagramme des planètes.- RISM B III, 6 (2003).- Huglo, Diagrammes de Calcidius, 2008, p. 228.

253 Gud. Lat. 4° (cat. 4558)  
1492. Orig. Italie. Prov. Marquart Gude († 1689) – 1-6v+80-85+130v-134 MART. CAP. (exc.) – RISM B III, 3 (1986), p. 217.- RISM B III, 6 (2003).

334 Gud. Lat. 8° (cat. 4641)  
xie s. (CSM 2, p. XI) ; “écritures de diverses mains des xie et xiie siècles” (RISM B 3/3, p. 212). Orig. Augsburg, St-Ulrich u. Afra. Prov. Bernard Rottendorf (+ 1686) puis Marquard Gude (+ 1689) – (5r blanc) 5v-33 GUIDO micr. ; 33-41v GUIDO reg. ; 41v-45 GUIDO prol. ; 45-57 GUIDO ep. ; 57-61 ARIBO (exc.) ; 61v-63r GUIDO micr. (exc.) ; 63v-83 THEOG. METT. ; 83r-89r « Incipit breviarium officiorum ad missam. Quibus modis regantur quibusque litteris in monochordo... » (Tonaire) ; 89-90 NEUM. Punctum ; 90r-v NEUM. Scandicus ; 90v « Ad mensurandum monochordum duo hemispheria... » (= FRUT. brev. [exc.], cap. XI, éd. Bernhard, Überlieferung, p. 37-67) ; 90v-97v FRUT. brev. (exc.) ; 97v-98v Nomina chordarum... (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 351-352) ; 98v-100 MON. Si mon. ; 100 MON. Hoc mon. ; 100r-v MON. Mon. secundum ; 100v-101 MON. Primum dividas ; 101 MON. A gamma ; 101v ARIBO (exc.) ; 101v-103 « Quinque tetrachorda in monochordi divisionem... » ; 103-104 CYMB. Arbitror ; 104r-v ARIBO (exc.) ; 104v ARIBO (exc.) ; 105v-106 CYMB. Quicumque vult ; 106-107v ARIBO (exc. ; éd. Sachs, Mensura, p. 126-128) ; 107v-108 FIST. Primae ergo ; 108v-109 « Nos autem inter utramque progrediens... » (= Aribo [exc.]) ; 109r-v ARIBO (exc.) ; 109v-110 ARIBO (exc. ; éd. Sachs, Mensura, p. 91-92) ; 110v ORGANISTR. Omnes ; 110v-111 ORGANISTR. Volens ; 111 MON. In superiori ; 111v-112 DISC. Quicumque I ; 112-127 PS.-ODO dial. ; 127v-129v ARIBO (exc.) ; 129-131 MOD. Protus finit (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 69-74) ; 131-133 MON. Qui desideras ; 133-134 HERMANN. mod. ; 134 HERMANN. expl. ; 135v-136V HERMANN. vers. ; 136v-137 « Diapente et diatessaron symphoniae et intensae... » ; 137r-v « Dyatesseron et dyapente symphonie pariter coniuncte... » ; 137v « Ut queant laxis resonare fibris... » (notation neumatique sur portée) ; 137v-138 « Ut queant laxis resonare fibris... » (syllabes de solmisation sur portée) ; 138 « Ut queant laxis resonare fibris... » (notation alphabétique sur portée) ; 138-139 « Benedic domine domum istam et omnes habitantes... » (syllabes de solmisation sur portée) ; 139v-174v UDALSC. – RISM B III, 3 (1986), p. 212-217.- RISM B III, 6 (2003).

696 Helmst. (cat. 760)        
Première moitié du xve s. Orig. Allemagne. Prov. Bibliothèque de l'Université de Helmstedt – 142r-156r TRAD. Holl. XVII – RISM B III, 3 (1986), p. 217-218.- RISM B III, 6 (2003).

1050 Helmst. (cat. 1152)      
xie (après 1045 ?) et fin du xiie s. Orig. Allemagne. Prov. Flacius Illyricus (+ 1575) ; Bibliothèque de l'Université de Helmstedt – 1 GUIDO ep. (exc.) ; 1-13v Coutumier d’une abbaye de Lorraine ; 14-15 « ... tamen a VIta quae est proxima videlicet usque ad finem huius toni... » (tonaire bref) ; 15r “Diatesseron etiam consonantiam duobus tonis...“ (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 353) ; 15r-v INTERV. diapason (exc.) (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 33-37) ; 15v-16 GUIDO micr. (exc.) ; 16 « Diapente et diatesseron… » (éd. Bernhard, Clavis Gerberti, I, p. 26-32) ; 16v formules échématiques (éd. Chr. Meyer, Sh. Nishimagi, Tractatuli... [Turnhout, 2011], p. 353) ; 16v « Tonora sunt XII... plagi... mesi IIII » (éd. ibid., p. 86) ; 17-27v tonaire carolingien (notation d’Italie centrale) – RISM B III, 3 (1986), p. 218-219.- RISM B III, 6 (2003).          
http://diglib.hab.de/?db=mss&list=ms&id=1050-helmst

+ 1198 Helmst. (cat. 1306)  
xve s. Orig. et prov. inconnues – 178v-179r Tres sunt cantus principales...

78 Quodl. 4° (cat. 4043)      
Fin xve-début xvie s. Orig. Allemagne. Prov. inconnue – 4-14v « Musice studium inter cetera artium non fore negligendum... » – RISM B III, 3 (1986), p. 219-220.- RISM B III, 6 (2003).

82.6 Quodl. 4° (cat. 4045)      
xve s. Orig. Allemagne. Prov. inconnue – 17-20 « Cupientes habere notitiam artis componendi videant primo... » ; 21-32 « Etsi tota musica propter utilitatem quam inter ceteras artes ingenuas... » – RISM B III, 3 (1986), p. 220-221.- RISM B III, 6 (2003).

125.6 Quodl. 4° (cat. 4058)  
xvie s. Orig. Allemagne. Prov. inconnue – 1r-v « Musicam id est artem modulatoriam conspicuo certioris eloquentis aemulo... » – RISM B III, 3 (1986), p. 221.- RISM B III, 6 (2003).

Cod. Guelf. 309 Nov.        
Début du xiiie s. Orig. Allemagne du Nord. Prov. couvent de Mariengarten ? – 114v-118v « G ut, A re, B mi, C faut, D solre… Iste sunt graves… » ; 118v HERMANN. mod.- RISM B III, 6 (2003).

 

 

 

WÜRZBURG, Franziskanerkloster (D-WÜf) 
Ms. I 83         
1491-1501. Orig. Allemagne du Sud Ouest (copiste : Ulrich Osswald, de Röttingen). Prov. inconnue – 123-142 « Circa presentis libelli musicalis exordium alique premittende... » ; 143-160 « Circa initium musice artis persuadetur necessaria esse festinare... » ; 165-161v « Figura est species notarum cognitionem faciens... » – RISM B III, 3 (1986), p. 222-224.- RISM B III, 6 (2003).

 

 

 

WÜRZBURG, Universitätsbibliothek (D-WÜu)      
M. Ch. q. 14  
xve s. Orig. Allemagne. Prov. Ebrach, Cisterciens – 433-434 « De quo ille presens libellus est musicalis debet ergo sciri... », « Pro quo nota quod musica est congrua vocum consonantia... » – RISM B III, 3 (1986), p. 224-225.- RISM B III, 6 (2003).

M. Ch. q. 128
xve s. Orig. Allemagne. Prov. Würzburg, Bénédictins – 178v-182v Conradus de Zabernia, Lere von körgesanck « Merck ein lere von körgesanck... » – RISM B III, 3 (1986), p. 225.- RISM B III, 6 (2003).

M. Ch. q. 158
1475-1480. Orig. Allemagne. Prov. Amorbach, Abbaye bénédictine Ste-Marie – 220-225v CONR. ZAB. chor. – RISM B III, 3 (1986), p. 225-226.- RISM B III, 6 (2003).

 

 

 

ZWICKAU, Ratschulbibliothek (D-Z)
Ms. I XII 2     
xve s. Orig. et prov. inconnues – 97-101 « Musica est indita nobis naturaliter quia quaelibet gens utitur musica naturaliter… ».- RISM B III, 6 (2003).- *Schipke, Handschriften, 1990, p. 54-56.- Christian Meyer, « Musica est indita nobis naturaliter, Musique spéculative et philosophie de la nature“, Archives d’Histoire Doctrinale et Littéraire du Moyen Age, 72 (2005), p. 277-321 (éd. du texte, p. 297-321).

+ Ms. I, XV, 3
c. 1500. Orig. Allemagne – Mélanges de théologie, drames liturgiques, poésies. 170r-197v Hugo Spechtshart de Reutlingen, Flores musice omnis cantus gregoriani (HUGO SPECHTSH.) – *Schipke, Handschriften, 1990, p. 82-92.

+ Ms. XXIV, X, 26   
1512-1517. Orig. Leipzig – 143v-147r Traité de musique mesurée « Pro brevi facilique artis musice cognicione est notandum quod musica est liberalis scientia... » ; 153r-v « De laudibus et effectibus musice sciencie. Musica cuius officium bene modulandi solercia... » ; 154r-166v [impr.] Michael Keinspeck, Lilium musicae planae (Basel : Michael Furter, 1496) ; 167r-180v [impr.] Udalricus Burchardi, « Hortulus musices practice omnibus divino gregoriani concentus modulo... » (Leipzig : Mlchior Lotter, 1517) ; 181r-v « Musica quanta veneracione olim habita quidve utilitatis in se continuat paucis... » (sur l’utilité de la musique ; fragment) ; 182r-192r Collecta ad cantus choralis notitiam. Prefatio in musice commendationem. In quanta veneratione semper apud maiores nostros habitum sit musice studium... » ; 193r-215v Traité de musique mesurée « Collecta ad cantus figuralis notitiam. Laus musices artis notatur. Musica est que sola ante dei tribunal volare consuevit maximis propterea est extollenda laudibus... » ; 216r-232r Traité de musique « Thetrastichon in musicam artem. Commoda fert plura mortalibus agnita musa... » (232v vide) ; 233r-246v « Musica recte modulandi peritia existens aliarum scientiarum ob mirabilem eius virtutem palmam meretur... » ; 247r-264r « Musica que una ab antiquis multa veneratione habita... » ; 264v-265r « Collecta ad musice choralis notitiam. Succintum in musicen coralem preludium stare fecit contra altare cantore... » ; 265v-274v « De musice descriptione et nominis interpretatione. Musica sic describitur. Musica est ars armonie... » (273v « De coniunctis. Coniuncta est semitonii pro tono vel pro semithono necessaria positio... ») ; 275v-285r « Caput primum de clavibus vocibus et earundem distantiis. Sciendum primo quod claves musicales sunt dictiones... » ; 285v-292v Traité de musique mesurée (incomplet) « Collecta ad musice figuralis notitiam. Pauxillula in musicam figuralem prefatio. Quanquam tota musica propter utilitatem quam inter ceteras artes... » ; 293r-310r Traité de plain-chant « Tractatus presens musices est plane seu coralis. <U>nde musica coralis est sciencia cantuum coralium penitus edocens... » – *Schipke, Handschriften, 1990, p. 127-132.